De mediacrisis herbekeken
De mediacrisis herbekeken
Jan Blommaert04 maart 2009 – 18:43
De actie 'red uw gazet' ligt nog maar pas achter de rug of er komt ongerust nieuws uit Nederland. Van Thillo koopt een paar van de grote Nederlandse 'kwaliteitskranten'. De volledige commercialisering van de pers is een feit, en dit moet leiden tot een zelfonderzoek bij journalisten.
Er heerst een crisisgevoel bij mediamensen. Overal hoort men het zelfde: commercie staat vooraan in het redactioneel overleg, kwaliteit staat onder druk want een krant moet in de eerste plaats verkopen en adverteerders aantrekken. Het beroep van journalist is onaantrekkelijk geworden, want de loopbanen zijn kwetsbaar en de professionaliteit van de journalist wordt steeds weer uitgehold. Journalisten worden gereduceerd tot inktkoelies die een commercieel aantrekkelijk product moeten helpen vervaardigen. De tijd van de grote journalistiek is voorbij, en men kijkt jaloers naar de vorige generatie. De Urbaan De Beckers van weleer hadden nog de tijd om zich grondig in iets in te graven, om pure journalistiek te bedrijven, kwaliteit na te streven zonder compromissen en desnoods met de vuisten op de tafel in de redactiekamer. Nu heerst de markt, staan marketeers aan het hoofd van de redacties, en wordt de inhoud van een krant geprofileerd door gespecialiseerde communicatie-adviseurs, niet meer door journalisten.
De crisis is er niet van gisteren. We zagen hem al jaren geleden aankomen, van op het moment waarop de media zogezegd 'vrij' werden, 'bevrijd' van de omknelling van hun levensbeschouwelijke en politieke zuil. Ze werden 'bevrijd' door mensen zoals Christiaan Van Thillo, die vanaf dat punt een volkomen 'vrije' pers uitbouwde in dit land. Hij begint dit nu ook in Nederland te doen, en daar rolt men nu al angstig met de ogen. Men begint immers stilaan te begrijpen dat die 'vrijheid' van de pers à la Van Thillo eigenlijk niet zo erg vrij is. Of beter nog, dat het ideologische harnas waarin men vroeger meende te zitten vervangen is door een nog knellender harnas: dat van de verkoopcijfers en de kijkcijfers. Men begint te beseffen dat deze 'vrije' pers alleen maar vrij is om winst te maken voor de aandeelhouders, en alleen maar vrij is zolang ze winst oplevert. Doet ze dat niet, of minder, dan valt de vrijheid weg. Zelfs indien ze dat doet kan de vrijheid meteen weer ingetrokken worden. Wanneer de 'mand' van persartikelen een bepaald product overbodig maakt - denk aan De Morgen - dan zal dat product verdwijnen of grondig veranderd worden.
Het heeft me altijd verbaasd hoe snel journalisten met dat verhaaltje van hun eigen bevrijding mee liepen. Toen ik een paar jaar terug samen met enkele vrienden het boek 'Populisme' schreef, en daarin deze crisis aankaartte, kreeg ik de pers over me heen, aangevoerd door - o ironie - de caïd van de Morgen, Walter Pauli. Voor iemand als Pauli was de pers nu beter dan ooit tevoren. De Morgen van vandaag is stukken beter dan die van, pakweg, 1998 of 1988, zo zag hij het. Pas nu is De Morgen een echte 'kwaliteitskrant', en zie! ze wordt gelezen door jan en alleman, niet enkel door bekakte intellectuele elitefiguren zoals Jan Blommaert (die, moet het gezegd, al lang opgehouden was die krant te lezen - ze was niet meer voor mensen zoals hij geschreven). Het waren diezelfde journalisten die in hun krant een populistische centrum-lijn organiseerden, die alle scherpe kantjes uit hun berichtgeving weglieten en al te radicale standpunten uit de opinie-kolommen weerden. Het waren de journalisten zelf die Van Thillo het populaire krantje gaven dat hij zo graag verkoopt. De journalisten wentelden zich graag in een soort nieuwe zakelijkheid: de krant was er om gelezen te worden, niet om campagnes op te zetten of grote politieke bewegingen te sturen. Geen zever in die gazet - we publiceren de dingen die 'de mensen' interesseren. Journalisten begonnen te praten in de koele afgemeten stijl van informatie-managers en marketeers, en ze zagen die nieuwe stijl best zitten.
Het is pas nu, nu er 'besparingen' moeten uitgevoerd worden en de 'progressieve' Morgen klappen krijgt, dat men enig besef ziet van wat er intussen is aangericht. Journalisten zitten nu naar de gebroken potten te kijken die ze zelf hebben vernield, vaak zelfs met vuur en enthoesiasme, en met een sterk geloof dat ze de samenleving daarmee een dienst bewezen. En het is nu dat men De Morgen-lezers hoort murmelen: "'t is te hopen dat ze de Volkskrant ook niet naar de kloten helpen".
Wat is het Vlaamse medialandschap anno 2009? Waar vindt men kwaliteit - systematisch, niet zomaar af en toe? Waar zitten de grote journalisten, de vierde macht in onze samenleving? hoe goed informeert onze pers de samenleving? In welke mate verdedigt ze het algemeen belang? En als het antwoord op al die vragen ontluisterend is, wat gaan we er dan aan doen? De journalisten moeten uit deze crisis zeker lessen trekken. Ze moeten eens een kritisch zelfonderzoek uitvoeren, waarbij ze de afgelopen tien jaar de revue laten passeren en daarin hun eigen rol en handelingen kritisch evalueren. Zo'n zelf-evaluatie is dringend nodig. Want in een democratie zoals de onze is die vierde macht echt nodig, en moet ze gehanteerd worden door onafhankelijke, kritische en kwaliteitsgetrouwe journalisten. De opdracht voor journalisten is niet gering: ze zullen, na de 'bevrijding' door mensen zoals Van Thillo, nu eens zichzelf moeten bevrijden. Het is daar de hoogste tijd voor.
Nieuwslijnmeer

- Indymedia.be is niet meer
- Foto Actie holebi's - Mechelen, 27 februari
- Lawaaidemo aan De Refuge te Brugge
- Recht op Gezondheid voor Mensen in Armoede
- Carrefour: ‘Vechten voor onze job en geen dop!’
- Afscheid van Indymedia.be in de Vooruit in Gent en lancering nieuw medium: het wordt.. DeWereldMorgen.be
- Reeks kraakpanden in Ledeberg met groot machtsvertoon ontruimd
- Forum 2020 en de mobiliteitsknoop
- Vlaamse regering kan niet om voorstel Forum 2020 heen (fietsen)
- Fotoreportage Ster - Studenten tegen racisme
MEDIUM
JAAP DEN HAAN, 06/03/2009 – 15:03
Edoch, overname is nog niet hetzelfde als afname: van kwaliteit. De media blijven een middel, en geen doel.
Ook de internetwereld kan zijn lettertje bijdragen
octo, 06/03/2009 – 18:12
De tijd dat de boeren te paard halt hielden voor een rustpauze en een praatje met de mensen uit de buurt, ligt lang achter ons. Tractoren en auto’s razen gewoon door in dit tijdperk van het individu achter zijn TV. Alleen in zuiderse steden op de banken onder de bomen zie je mensen nog samen buiten zitten. Nieuw fenomeen zijn de blogvrienden die mekaar op het net vinden en al of niet voorafgaandelijk of vervolgens achter pot en pint. Welkome uitwisseling en trend in een wereld waar de ook de informatie vaak door maximumwinst gedreven, bedreven wordt.
De nood aan initiatieven vanuit de basis van de gemeenschap, zit in de lift. Op cultureel vlak bijvoorbeeld. Al zijn de voorbeelden nog schaars, zo bestaan er dus wel degelijk mensen die met zijn drieën in zaaltjes kwalitatieve films vertonen die je zelden in de tv-bladen vinden zal. Bestudeer het aanbod van het kleine scherm maar eens even een week en je zal zien dat de bloederigheid en banaliteit al uit de korte inhouden druipt. De betere boodschap, de psychologische schetsen, de experimentele regiseurs; zijn precies naar de wereld van het taboe verbannen. Vaak moeten we als kijker onze toevlucht nemen tot een goede wetenschappelijke documentaire, een natuurschets of programma’s met dan toch een sociale inslag. Via het internet ontdek je dat er ook buiten de wereld van de bekende Vlamingen schrijvers, dichters, musici, kunstkenners en dergelijke bestaan, die zo goed, zo niet beter zijn of ons beter liggen dan zij die amper kunnen leven van hun kunst. Ook hier rukt de wereld van het zich belangeloos inzetten voor de medemens op. Met blogvrienden met uiteenlopende interessen, heb je er meteen een extra, menselijke zoekmachine bij; want net het boek, de tekst of het lied dat je nodig had, wordt vaak door hen aangereikt als muze. Samen maken scheppen ze werelden waarin schepping en uitwisseling tot meer bewustwording en echte of virtuele dialogen bijdragen. Heel dit proces schept ook banden van lezers en persoonlijke banden die ook tot meer betrokkenheid met al die levens onderling leiden. Een seintje of een mail kunnen een heel andere kleur en klank geven in iemands dag.
Blogvrienden kunnen ook groepen zijn die uitstekende, ondergewaardeerde journalistiek brengen. Al verschillen die groepen al wel eens van mening en strekking, in de linken van de naar een zo breed mogelijke eenheid en bewustwording strevende ‘Filosofisch Verzet’-blog, kregen er al velen hun plaats. Al hebben ze weinig politieke inpakt, hun recepten worden momenteel door niet bepaald linkse regeringen wereldwijd overgenomen, met name in de bankwereld. Andere linken brengen bijvoorbeeld via de MO-site mensen uit heel de wereld samen , zij die in Niet Gouvernementele Organisaties werken. Met hun blogs met nieuws uit eerste hand, uit één of ander ver land, komen ze in contact met de meerwaardezoekers in de media. Nogmaals, meer en meer worden mensen wereldwijd gedwongen om zelf hun toekomst in handen te nemen, maar hoe ? In Mexico vallen bijvoorbeeld momenteel duizenden ontslagen in de autosector, alle grote merken willen er van een grote delen van hun medewerkers af …en die medewerkers kunnen niet staken omdat de autobazen niets liever zouden hebben. Uitzichtloze toestanden , kiemen van nieuwe lagen van mensen die in de misdaad dreigen te verzeilen om hun families te blijven voeden… of een begin van verzet tegen de neoliberale manier van handelen ? Afwachten, opvolgen en kritisch ondersteunen gaat het best via het internet en de samenwerking van alternatieve journalisten die in tegenstelling tot de broodschrijvers (niet pejoratief bedoeld) geen schrik voor de ideologie van de eigenaars van hun krant moeten hebben. We kunnen ze best aanraden progressief en onafhankelijk te blijven schrijven, want cynisch genoeg, wie zegt er dat hun kranten dan minder gaan worden verkocht, daar staan zelfs hun bazen achter.
We leven niet meer in de tijd van Hendrik Conscience, waarin het volk moest leren lezen, in deze tijd is het onze plicht om kritisch te leren lezen, zo niet lopen we de pleitbezorgers van de achteruitgang achterna in plaats van het geloof dat men wel degelijk de grote problemen in deze wereld elimineren kan…qua capaciteit kunnen we meer dan we nodig hebben produceren en verdelen, maar niet langer meer op basis van speculatie met geld. Produceren om behoeften te voldoen is ook voor bedrijfsleiders de enige manier om van de overproductie af te geraken…het wordt met de dag duidelijker dat de rol van de Staten in het scheppen van een multinationaal kader hiervoor dringender en dringender wordt. Door de beurzen en banken vrij spel te geven en een paar procent van de bevolking onrechtvaardig laag te taxeren heeft men gigantische hoeveelheden geld, terugbetaalde leningen, verzekeringsgelden,huren zelfs, geproduceerde meerwaarde uit goederenproductie in rook doe opgaan en aan de koopkrachtcyclus onttrokken. Dit worden de jaren van de laatste kans ,voor de generatie politici die het hachje van de oude machten willen redden; om de zaken zonder verpaupering en klassenstrijd op te lossen…want er kondigen zich tegenmachten aan.
Als U nog even de tijd hebt en de keuze tussen een misdaadfilm en het internet moet maken, surf eens even naar de nationale en internationale groepen en buurtmensen waarvan sprake. Als bijlage het volgend juweeltje van de blog van “Son of the silent age” , een tekst van Robert Watt : ‘the age of self’
Klik en zing mee : http://ivanjennes.blogspot.com/
De toekomst is aan het Vlaamse BloG,(met dank aan Jan) niet aan het Vlaamsche BloK,
Hopelijk moeten we dat niet ook eerst ervaren.
Groetjes Mike, Sarah, Frie, Wim ,Erwin...en alle andere notoire cultuurkenners componisten,… .
Octo 6/03/2009
Media crisis? Hoe zou dat nu
Valentine Julien, 06/03/2009 – 20:58
Media crisis?
Hoe zou dat nu komen!
Voorpagina van de telegraaf in volle oorlogscampagne....
http://www.indymedia.be/nl/node/6929
TE KOOP
Jaap den Haan, 08/03/2009 – 22:40
Na wat journalisten hebben laten liggen uit angst voor de media, is het niet verbazend dat ze allemaal te koop staan.
Maar ja, de lezer is ook al niet erg revolutionair, geen nieuws, wel gierig.
Ze komen er wel uit.
pol, 08/03/2009 – 23:39
Weet je , we zullen vaderke staat ook hier laten bijpassen in naam van de persvrijheid en de democratie, zodat binnenkort alles ondersteunt moet worden.
Wie gaat dat betalen ? Jan Blommaert misschien?
Kijk media is een ruim begrip, waarvan de geschreven pers slechts één deel uitmaakt. Het is niet omdat de "kwaliteitspers" hierin zou verdwijnen, dat er geen nood zou zijn aan goede, onafhankelijke en kritische journalistiek. Zij zullen overleven op één of andere manier, daar kan je van op aan. Crisissen zijn uitdagingen, beweert men. Wel ik meen dat dit gezegde in deze recessie zeker van toepassing is op de geschreven pers.Ze komen er wel uit.
De media is een heden een wereld in volle beweging en ontwikkeling en de kwaliteitsjournalistiek moet ook hierin zoeken naar zijn juiste plaats.
Pulp
Janus Vandenbroucke, 10/03/2009 – 13:27
De media hebben zelf decennialang pulp geproduceerd. Probeer maar eens een commentaar te geven in de Gazet ofzo, dan willen ze gelijk je bankrekening van binnen en buiten bestuderen via allerlei trucks. Ze zijn TERECHT afgeschoten.