Bert De Belder02 juni 2009 – 08:38

In de inleiding schetste Olivier Remy (LBC-NVK non profit) een somber beeld van de voortschrijdende commercialisering in de zorgsector, waar vandaag ook holdings als Ackermans & van Haaren zich op storten. Met de vergrijzing van de bevolking zien zij rusthuizen als een stabiele groeimarkt. Het Actieplatform, zei Bert De Belder (intal), wil integendeel dat de gezondheids- en welzijnsdiensten buiten elke logica van de markt vallen - maar toch voldoende financiering en personeel krijgen om hun sociaal doel waar te maken.

Hanne Decoutere (tv Eén-Terzake) opende dan het debat. Dat kleppers als Bart Staes (Groen!) en Steven Vanackere (CD&V) zich in extremis lieten vervangen maakte het panel er in één klap heel wat vrouwelijker op, maar was een minpunt op vlak van voorbereiding en dossierkennis van de sprekers. De discussie ging ook nogal op en neer tussen Europa, het federaal en het Vlaams niveau, wat het niet altijd even makkelijk maakte om volgen. Een paar kern-discussies op een rijtje:

* Over het principe zelf van privatisering en commercialisering was er eensgezindheid dat het sociaal doel van de zorgsector voorop moet staan. Jean-Luc Vanraes (Open VLD) vindt de publieke sector vooral belangrijk om de kwaliteitsnorm vast te leggen, maar wil daarnaast ook het privé-initiatief laten spelen. Want de zorgvraag stijgt en ”de allochtonen zorgen voor hun ouders, maar de Belgen niet meer” (sic). Voor CD&V is het moeilijk om elk commercieel initiatief te vermijden, maar is winst maken in gezondheidszorg ook gevaarlijk. Groen! pleit voor meer persoonlijk initiatief in de zorg door met z'n allen minder te gaan werken. (Tussen haakjes: is dat ook geen vorm van informele privatisering van de zorg?) En SP.a drukt erop dat winst niet het doel mag zijn, en dat de sociale doelstelling van de zorgverlening niet alleen geldt voor de klanten, maar ook voor het personeel.

* Alle partijen waren het erover eens dat Europa sociaal moet zijn, of wat had je gedacht? Marilyn Neven (CD&V) beweert zelfs dat de Europese Unie al voor heel wat sociale maatregelen heeft gezorgd. Nooit gehoord van de vele besparingen en inleveringen door Maastrichtnormen en Lissabonagenda's?

* De EU-richtlijn over de mobiliteit van patiënten (patiënten die in een ander EU-land zorg gaan kopen) deed het debat voor het eerst wat loskomen. Gaan buitenlandse patiënten financieel voordeel halen uit het Belgisch solidair systeem, vraagt Elke Roex (SP.a) zich af. Marilyn Neven stelt voor de werkelijke kost aan te rekenen aan de patiënt, en vindt dat buitenlandse patiënten ook moeten kunnen geweigerd worden als er al wachtlijsten zijn voor Belgische patiënten. Inge Jooris (Groen!) is argwanend: gaan het niet de rijkeren zijn die hier profijt uit halen? En moeten we niet eerder investeren in de uitbouw en verbetering van de gezondheidszorg in armere EU-landen? ”Een verbazingswekkend protectionisme”, reageerde Jean-Luc Vanraes, en ietwat demagogisch riep hij uit: ”Eigen gezondheidszorg eerst!?”

* Het kiwimodel van Dr. Dirk Van Duppen (Geneeskunde voor het Volk) dan: goedkopere geneesmiddelen via openbare aanbesteding. Surprise, ook hier eensgezindheid: het kiwimodel moet, met een ”'Tuurlijk!” voor Groen! en een voorzichtiger ”Voor mijn partij is dat geen probleem” voor Open VLD. Voor Elke Roex moet het patentrecht op geneesmiddelen worden ingeperkt, en moeten onderzoek en ontwikkeling van medicamenten in functie staan van een sociaal doel, niet van winstbejag.

* Tenslotte kwamen de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg en andere deelsectoren (bvb. bijzondere jeugdzorg) aan bod. Een hot item, sinds Open VLD op dit terrein pleit voor een doorgedreven privé-initiatief, en de CD&V met drie opeenvolgende ministers de wachtlijsten niet weg kreeg. Elke Roex zei onomwonden dat de CD&V iedereen had voorgelogen met de belofte de wachtlijsten te doen verdwijnen (”als sneeuw voor de zon”, herinnerde Inge Jooris zich de exacte bewoordingen). Roex klapte ook even uit de biecht: van de CD&V mocht in de Vlaamse regering het woord wachtlijsten niet meer worden uitgesproken, het moest nu gaan over ”de onopgeloste zorgvraag”. Newspeak of doubletalk, zou George Orwell zoiets noemen.

Tijd voor de discussie met de zaal. Michel Vanhoorne (LEF) stelde dat de Europese Unie helemaal niet sociaal is, maar er integendeel voor zorgt dat de markt alles bedreigt. Bijvoorbeeld met de privéverzekeringen in de zorg, die de Belgische mutualiteiten voor de (Europese) rechter halen omwille van oneerlijke concurrentie. Over de impact van Europa vertelde Elke Roex nog dat de Vlaamse regering het decreet over de zorgverzekering wel vijf keer heeft moeten aanpassen op basis van Europese arresten. En ze gaf nog mee dat de SP.a-Brussel over die Vlaamse zorgverzekering een ander standpunt heeft dan de SP.a-nationaal, namelijk dat elke zorgverzekering federaal en solidair moet zijn.

Pol De Vos (ITG) noemde de SP.a ongeloofwaardig: die partij heeft al decennia in de verschillende regeringen gezeten, en haar daden van toen (met de privatisering van de openbare diensten bvb.) staan in schril contrast met de woorden van Elke Roex vandaag. Pol De Vos opende ook nog een nieuwe, interessante discussie over de houding ten aanzien van de Europese Unie. Kan, zoals de PVDA+ voorstelt, niet worden vastgelegd dat de Europese Unie de hoogste sociale normen overneemt die ergens in een lidstaat bestaan? En kan een lidstaat niet passen (opt-out) voor een EU-maatregel als die tot sociale achteruitgang zou leiden? Inge Jooris vond dit PVDA-voorstel alvast een interessante piste. Ook Elke Roex had er wel oren naar, maar waarschuwde dat zo'n opt out ook in de andere, asociale richting zou kunnen gebruikt worden.

Olivier Remy en Bert De Belder sloten de debatavond af. Het Actieplatform Gezondheid en Solidariteit zal de politici en partijen nauwgezet op de vingers kijken. En indien nodig, zal het hen met acties het vuur aan de schenen leggen.

NB: Parallel vond ook een Franstalig debat plaats, in zaal Les Riches Claires, want het Actieplatform is een bewust nationaal en tweetalig initiatief – en is dan ook voor het behoud van een sterke federale sociale zekerheid.