OlivierHaemhouts24 juli 2009 – 23:30

Het podium is om ter kleurrijkst versierd met vlaggen en afbeeldingen van stoer uitziende Mongolen die als het ware net op de Aziatische steppe met Genghis Khan een veldslag gaan uitvechten. En overal die typerende Oosterse tierlantijntjes: wierook in een urne, met de rook vervliegend onder wapperende papieren vliegers, wimpels en lampioenen.

Dit ritueel is een eerbetoon, een poging tot contact met het hiernamaals of het bovennatuurlijke, en het in mekaar knutselen van valse bloemen hoort daarbij. Dit is verre van tijdverspilling en nog het best vergelijkbaar met onze kinderen die paaseieren schilderen: bezweringen zoals het maken van vluchtige mandala's.

Het begon allemaal wat mak, we hadden waarschijnlijk iets spectaculairder verwacht van een sjamaan die op speerpunten wandelt, dan wat origami. Ideaal voor vrouwen en kinderen. Stond ik daar voor aap als man, na gans de dag de historie van gans het ritueel op internet opgezocht te hebben.
Maar de Koreaanse jongedame met haar gebroken Engels en haar niet zo polyglotte collega's overkwamen al snel hun wederzijdse verlegenheid ten opzichte van ons, en mijn eerste mislukte bloem kon de pret niet derven.

Wat een minzaamheid: de Koreaan die de vrouwen aanmoedigde door hun te bestempelen als "true artists" en "take pictures". Tja, ik weet niet of dit nu het bevestigen is van een stereotype, maar de beleefdheid en opgeruimdheid van het gezelschap verkleinde de culturele afstand voelbaar.

En ondertussen weten we ook hoe we het verjaardagsfeestje van ons petekind kunnen versieren met zelfgemaakte slingers. In Korea geen haan die erom kraait dat volwassen mannen zich daar mee bezighouden.

Na de workshop begon het serieuze werk, maar niet nadat een gelukkige jonge en bevallige deerne het resterende papier maché had meegekregen, en enkele jonge rekels met wat Koreaanse muntstukken naar huis gingen. Ze vroegen weliswaar hoe de munteenheid noemde en dat weten ze ondertussen nog niet, maar de geldstukken mochten ze wel houden.

Het eigenlijke ritueel zou beginnen en de festivalgangers stroomden toe. Op de achtergrond speelde het verrassend sterke Gipsy.cz wat nog eens bewijst dat ze op het Songfestival geen kloten van muziek kennen. Die imitatie van Michael Jackson was beter dan wat de afgeleefde Motown-ster zelf in jaren had vertoond. En die eeuwige on-Europese vurige, stampende zigeunermuziek swingt zoals alleen Tina Turner's onderkant dat kon toen ze nog een meisje van zestien was.

Een schril contrast weliswaar met de spirituele ceremonie die de Koreaanse sjamaan zou starten: we kregen nu de echte pas te zien. Een oudere man met een mysterieuze glimlach, uiteraard. En pretoogjes. Een incarnatie van Boeddha.

En die muziek: het was een mix van de schelle klanken die je hoort in een muey thai vechtarena, en de freejazz van Coltrane. De drums waren een echo van de Cree-Indianen, of hoe hoorbaar een brug geslagen werd tussen de steppen van Siberië en de prairie van Noord-Amerika.
Ook het bezweerderige taaltje zou niet misstaan in de mond van het Sioux-opperhoofd Zwarte Eland.

Ondertussen waren we al lang een wereldje binnengeslopen waar in iedere boom en rivierbron of berg nog een bezielde entiteit huist. Misschien daarmee dat de sporadische zwarten (we zijn op Sfinks, weet je nog) eerder meewarig keken, en bang waren voor de bovennatuurlijke machten die deze mongoloïde broeder wel eens in zijn mars zou kunnen hebben.

De seculiere Boechoutenaren waren minder op hun hoede, terwijl de oudere man in hun richting begon te lachen, maar voor even goed had hij hen tot in het derde nageslacht vervloekt. Dan is het toch jammer dat je niet weet wat er gezegd wordt, zoals een misviering in het Latijn.

Ondertussen was een dame van middelbare leeftijd uitverkoren om deel te nemen aan de ritus, en nadat ze tot tweemaal toe een gunstige wimpel had uitgekozen, kreeg ze wat heilzame rijst toegestopt in haar mond, niet gekookt.

Het was een cyclische opbouw van stijgende en dalende tempo's en ritmes, met een wisselen van cape en hoofddeksel, en een voortdurend spel van vraag en antwoord met het koor.

En dan kwamen de zwaarden: eindelijk bloed! Fakirisme, spijkerbedden, door de pijngrens. Hier zijn de flagellanten!

Maar niets van dat alles. Alles beheerst en ingetogen: less is more. Zo denken wij over hoe ze redeneren in het Oosten. De sjamaan voerde een choreografie op met symbolische messen. En ondanks de ontoegankelijkheid van dit atypische toonmoment, oogstten de Koreanen terecht applaus.

Dat is Sfinks: van knettergekke, hypernerveuze soukous met exuberante Congolezen, naar de atonale, hoog-sensitieve strelingen van de spreekwoordelijke Mantsjoerijn. Het onhandige afscheid in gebroken Engels is dan des te toepasselijker.

Dit was het eerste deel van vijf van een driedaags durende ceremonie: de verkorte versie.

De komende workshops zullen de knip- en plakpatronen alleen maar complexer worden, en tijdens de rituelen zal de bovennatuur alleen maar meer en meer dooreengeschud worden.

Als dat maar goed komt, met morgen ook de soefi-liederen van Nawal, de Stem van de Comoren, en het eerbetoon van Bana OK aan de overleden maar nooit vergeten Congolese soukous en rumba-grootmeester Franco.

And last but not least, reggae godfather Max Romeo met het meest gesamplete reggaenummer ooit: "Chase the Devil".

Morgen, God zij geloofd, ik beloof het u, op Sfinks een collectief exorcisme, een duiveluitdrijving. Bombaklat!

Bekijk hier de achtergrond van het Gut-ritueel