Jan Hertogen26 september 2009 – 13:54

Wat is er met Berlijn? 4 miljoen inwoners voor een oppervlakte zo groot als Parijs waar 11 miljoen mensen wonen. Veel water en groen, brede lanen, met prijzen voor voeding en restaurants die bijna de helft lager liggen dan in Mechelen bv., nooit het gevoel van verkeersdrukte of overbezette metro of S-bahn. Alhoewel, met de privatisering van de Bundes- en S-bahn ligt momenteel 2/3 van het S-bahn verkeer stil, en dan nog is het te doen. Meteen een thema voor de verkiezingstrijd (tegen de privatiseringen!) die zich verveeld naar haar einde trekt en waar Die Linke als enige partij inhoudelijk garen mee wil en misschien ook kan spinnen.

Berlijn, open stad, in de letterlijke betekenis, reden ook waarom na veelvuldige pogingen, de geallieerden in WO-II nooit een ‘vuurstorm’ konden uitlokken in Berlijn, omdat de bebouwing niet genoeg aaneengesloten was. Dit was wel het geval in Hamburg waar, zoals in vele andere steden, het oude stadsgedeelte, in feite het cultuur-historisch erfgoed, als aansteker gebruikt werd om zo veel mogelijk burgerslachtoffers te maken, een perverse oorlogstechniek die uiteindelijk ook geleid heeft tot het gebruik van atoomwapens in Japan. In een artikel in de de Berliner Tagesspiegel worden de kleinkinderen uitgenodigd om deze ervaring met hun grootouders nog aan te kaarten, want elk praten daarover was en is nog voor een groot stuk tabou in Duitsland.

In Berlijn en Duitsland zijn er nog andere manifeste tekenen van een onverwerkt verleden maar ditmaal met een groot potentieel voor de toekomst, ondermeer Die LINKE, een van de redenen waarom we nog maar eens in Berlijn zijn neergestreken, nu met de Bundestagverkiezingen van 27/09/09. En voor de kiesslag is gestreden en de resultaten gekend is een verkenning van het kieslandschap nog interessant.

Die Linke: links uit Oost- en West-Duitsland
Voor een grondige beschouwing en situering van deze verkiezingen en Die Linke, zie: http://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=2452. Men kan meewarig doen over de combinatie van ‘oud-communisten’ (PDS, vroegere eenheidspartij de SED in de DDR) en misnoegden van de sociaal democratie (WASG – Wahl Alternativ für Sociale Gerechtigkeit), zowel door de klassieke partijen als bij klein links of de ‘echte’ linksen. Zaak is dat Die Linke het socialistische potentieel politiek helder en begrijpelijk vertalen en hiermee een grote druk leggen op de klassieke partijen. Maar zij zijn tevens een groeiende factor die ondermeer de klassieke socialistische partij (SPD) uit balans brengt. Dat heeft natuurlijk te maken met Schrröder (SPD) die in een vorige legislatuur Hartz IV heeft goedgekeurd die vooral de werklozen tot onder het bestaansminimum geduwd heeft. Het recht op werkloosheidsuitkering die na enkele maanden tot het bestaansminimum leidt wordt bv maar uitbetaald voorzover het eigen vermogen is opgebruikt. Tevens werd de pensioenleeftijd opgetrokken tot 67 jaar. Maatregelen die een voor een terugval bij de SPD van meer dan 10% geleid heeft.

Slotmeeting Die Linke Alexanderplatz
De afsluitend verkiezingsmeeting met meer dan 1.000 deelnemers op de Alexanderplatz in Berlijn was een van de grotere manifestaties van Die LINKE waar naast de plaatselijke kandidaten ook Oscar Lafontaine en Gregor Gysi het woord voerden, twee doorwrochte politici die mee een goed stuk de drijvende kracht uitmaken van Die Linke. Oscar Lafontaine, oud-minister en oud-voorzitter van de socialistische partij (SPD), had met Die Linke enkele maanden voordien meer dan 21% gehaald in Saarland, een van de deelstaten in het Westen, een stijging met 19%. De goede Die Linke resultaten in andere deelstaatverkiezingen Thüringen en Saksen doen de verwachtingen allicht iets te hoog stijgen, maar kunnen ook een aanwijzing zijn voor een goed kiesresultaat.

De speeches van Lafontaine en Gyse waren inhoudelijk sterk en geargumenteerd. De sociaal democratie doet wat de rechtse CDU/CSU voorheeft, zij moeten re-sociaaldemocratisering anders zullen ze verdwijnen en opgaan in ons. Het herbelasten van de verkoop van ondernemingen, want de verkoop van fabrieken, van werkplaatsen, van werknemers volledig vrij laten is misdadig en moderne slavernij. Het heeft mede geleidt tot de bankencrisis. Duitsland is daarbij een van de weinig landen zonder minimumloon. Doordat elke werkloze met Hartz IV gedwongen is elk werk te aanvaarden, ongeacht z’n kwalificatie of het niveau van betaling, is in Duitsland een ware neerwaartse spiraal tot stand gekomen in de lonen, zodat het aandeel van looninkomsten, naast dit van zelfstandigen en vermogen, met 11% gedaald is in Duitsland. In plaats van de (neoliberale) deregulering, doorgevoerd door Socialisten en Groenen, moet opnieuw gereguleerd worden, de energiesector en delen van de banksector, zeker die steun krijgen, genationaliseerd en de belangrijke sectoren van gezondheid, welzijn, onderwijs, en grote delen van cultuur en woningen onder overheidsbeheer gesteld. Water, elektriciteit en gas dient (terug) op gemeentelijk niveau geregeld in plaats van het private firma’s over te laten. De pensioenleeftijd moet terug naar 65 jaar. In Duitsland werken nog maar 7% van de Duitsers tussen 63 en 65 jaar, het was te belachelijk voor woorden de leeftijd tot 67 jaar op te trekken. De banken belasten in plaats van de burger, het wettelijk pensioen, dat nu tot een van de laagste van Europa verworden is, herfinancieren. De uitspraak van Willy Brandt dat Duitsland nooit nog soldaten in het buitenland zal hebben, kan alleen met Die LINKE werkelijkheid worden, daarom onmiddellijke terugtrekking van Duitse troepen uit Afghanistan en afbouw wapenindustrie (Duitsland is 3de grootste wapenexporteur ter wereld), oorlog kan nooit het terrorisme bestrijden, integendeel, door de oorlog ertegen wordt het terroristisch gevaar alleen maar groter. Een stem van Die Linke is daarbij een stem die nu al de andere partijen verplicht om socialer te worden en op termijn de enige partij die er voor kan/zal zorgen dat de sociale gerechtheid als uitgangspunt van de politiek wordt genomen. Dat is nog niet voor nu, maar Die LINKE zal de drijvende politieke kracht van de toekomst worden. Het werd allemaal nauwkeurig opgenomen en geregistreerd door een tiental televisieploegen en de ijverig noterende journalisten.

Slogans LINKE-programma

Weg Uit Afghanistan,
De rijkdom belasten,
Minimumloon van 10€ per uur
Meer geld voor opleiding niet voor de banken,
Privatiseringen stoppen,
Tegen het pensioen op 67,
Hartz IV afstemmen
Rijkdom voor allen

Welk resultaat in 2005 en wat zeggen de peilingen

Die LINKE haalde in 2005 8,7% van de stemmen, en de laatste peilingen ( zie http://www.wahlrecht.de/umfragen/index.htm) spreken van een resultaat tussen 11 en 12%. De SPD zou na de vorige verkiezingen met 34,2% in 2005 nu goed zijn voor 25% en de Grünen hebben hun wonden kunnen likken na hun voor de bevolking desastreuze verkiezingsdeelname (8,2% in 2005) behalen zij nu in de peilingen tussen 10% en 11%. De grote doorbraak van CDU/CSO (laatste verkiezingen 35,2%, in de peilingen tussen 35% en 36%) en de FDF (de Liberale partij, 9,8% vorige verkiezingen, nu tussen 13% en 14% in de peilingen) lijkt er niet aan te komen, of het moesten de ‘overhangmandaten’ zijn die hen een meerderheid zullen leveren. In Duitsland mag elke kiezer 2 stemmen uitbrengen, een voor een persoon, een voor een partij. Eerst wordt geteld wat de verdeling is van de zetels tussen partijen volgens het aantal op partijen uitgebrachte stemmen. Dan wordt nagegaan of er partijen zijn die in verhouding tot hun ‘partijstemmen’ méér stemmen behaald hebben uitgebracht op kandidaten. Als dat het geval krijgen deze partijen een bonus van een aantal mandaten, hetgeen niet meer overeenkomt met het gewicht van hun partij. Het is door de hoogste rechtsinstanties in Duitsland beoordeeld als een ondemocratische maar de wetgeving werd nog niet aangepast door de regeringspartijen die er tot nu toe hun voordeel aan deden. Het is dus voorzienbaar dat de oude coalitie, tegen hun zin of wil in verder zullen regeren. Maar in Duitsland weet je maar nooit. Kan het niet zijn, zo daagde ik enkele gesprekspartners uit, dat zoals in 1933 het rechtse nationalisme op democratische wijze de macht greep, dat nu of in de toekomst ook, langs Die Linke bijvoorbeeld, een draagvlak komt voor een radicaal andere (linkse’ politiek met grote impact in de wereld. Een restitutie, zoals Helmut Schmidt ooit zei (en recent nog aangehaald door oud-premier Wilfried Martens), die na twee desastreuze wereldbemoeienissen van Duitsland, eindelijk haar positieve potentieel ten volle zou kunnen ontwikkelen voor een betere wereld.

Socialisme is het (her)verdelen van de rijkdom

Een opvallende slogan was deze van Gregor Gysi: Rijkdom voor allen. Hij lijkt wel overgenomen uit het boek van Tsjoy en Vandepitten over China waar een partijkader uitlegde dat socialisme er niet in bestaat armoede te herdelen maar wel rijkdom. Gysi zegt evenwel dat hij deze (persoonlijke) slogan vooral gebruikt omdat de andere partijen zo schaamteloos knielen voor het belang van de banken en de rijken. Waarom moeten er in een samenleving ‘rijken’ zijn, en wie bepaald wanneer iemand rijk of niet rijk is. Een opmerkelijk standpunt voor iemand die de politieke overgang meegemaakt heeft van de DDR naar de nieuwe Bondsrepubliek, Hij volgde Modrow op als partijvoorzitter van de SED, nu democratisch verkozen met 95,6% vanb de stemmen, opmerkelijk want hij was nog ‘Staatsanwalt’ geweest in het oude rechtssysteem. Hij heeft ook mee de operatie voltrokken om het geldelijk vermogen van de SED (de oude communistische partij) op te sporen en zo goed als kon over te hevelen naar de nieuwe partijstructuren en ze uit handen te houden van de nieuwe Bondsstaat.

De echte Duitse eenheid komt tot stand in en met Die LINKE

In een televisieprogramma van 24/09/09 dat meer dan een uur over Die Linke handelde, haar ontstaansgeschiedenis, financiering en politieke perspectieven schetste Gysi een interessant beeld : voor het eerst in de geschiedenis is er een samengaan van linkse krachten uit het oude West-duitsland en de ‘echte’ linksen uit de oude DDR. Omwille van haar fundamentele anti-communisme, nog een erfenis van het nationaalsocialisme en onderhouden door een goed deel oud-nazis die in de burgerlijke samenleving werden geïntegreerd, zijn de linkse ideeën en organisatie nooit van de grond kunnen komen in West-Duitsland, de communistische partij werd er ondermeer verboden. In de DDR had je een gelijkaardig fenomeen zo stelt Gysi.. De bezetting door de Sovjet-Unie verhinderde in feite het tot stand komen van een onafhankelijke politieke linkse stroming. Pas na de val van de muur en de vereniging van Duitsland was de basis gelegd voor een echte ‘socialistische’ partij (Die LINKE) die uit vrije wil de communisten( oud DDR) en de ‘echte socialisten’ (WASG) uit het Westen kon verenigen Het Wahl Alternativ für Sociale Gerechtigkeit, WASG is ontstaan na het debacle van Hartz IV ,ondermeer Oscar Lafontaine nam ontslag uit de SPD, het was alsof Tobback, met slaande trom uit de SP-a zou vertrekken en een nieuwe politieke partij beginnen. Na de moord op Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht die ijverden voor een eenheid van Communisten en sociaal Democratie, na de de verplichte samensmelting van communisten en sociaaldemocratie in de DDR wordt, volgens Gysi, nu pas op vrije basis een eenheid tot stand gebracht tussen de gelouterde communisten (van het oude Oost-Duitsland) en de (afgescheurde) sociaaldemocraten van het oude West-Duitslands. Hij concludeert dat pas in die LINKE de echte Duitse eenheid wordt bewerkstelligd. Een opmerkelijke visie.

En klein Links?

Daartegenover zijn de DKP (Duitse Kommuniste Partij - komen enkel op in Berlijn) en de MLPD (Marxist-Leniniste PartijDuitsland, komen op meerdere plaatsen op maar zonder stemimpact) politiek zonder veel gewicht, enkele deeltjes van een %). De DKP is evenwel waarnemend lid van European Left, waar ook Die LINKE en het Front de Gauche van Frankrijk toe behoort. “Linkse eenheid’, misschien iets om in een perspectief zoals Die Linke, in België te realiseren?

Journalistiek in het Babylon van Berlijn

In kino en cultureel centrum Babylon, tegenover het imposante theater De Volksbühne op de Rosa-Luxemburgplatz, alleen al de moeite van eenbezoek waard omwille van de tientallen politieke statements diegoed leesbaar als aandenken in de grond zijn ngegoten, werd een Die LINKE kinonacht opgezet met ondermeer een debat rond de journalistieke aanpak van verkiezingen en de plaats van de nieuwe media, met de moeilijke combinatie van kwaliteitsjournalistiek, voldoende tijd voor onderzoek, de deadlines en scoops. Hoe konden jullie vroeger een dossier grondig onderzoeken, toen google nog niet bestond, is zowat de typevraag van jonge journalisten aan oudere collega’s die enkel meewarig kunnen glimlachen bij zoveel domheid.

Der Singende Tresen in Zimmer-16

Op uitnodiging van Lothar (Berlijner, ondermeer begaan met gedachtenis van de ‘marginalen’ onder het nationaalsocialisme, en hun welzijn nu: http://www.marginalisierte.de ) namen we plaats in Zimmer-16 in Pankow , een café-theater waar Der Singende Tresen optraden. “Wer also gerne mit Gefühl und Verstand Musik hört, wird sich erfreut am singenden Tresen festhalten.” En we hebben ons kunnen vasthouden, ondermeer aan volgend slotlied dat het publiek( een 30-tal Berlijners en 1 Belg), gearmd meedeinend op een aansprakelijke melodie (accordeon en contrabas) kon meezingen:

“Wann kommt das Raumschiff
segelt umher
über den Köpfen
kennt nicht das Meer
in Karawanen
könnten wir fliehn
mit Himmelszelten
ins Nirgendwo ziehn

Wann komt das Raumuschiff
trägt uns hinfort
in ferne Fernen
an keinen Ort
Trägt uns zu sternen
die nicht vergehn
in deren Kernen
die Träume entstehn

Wann kommt das Raumschiff
wer wird es sehn
wen nimmt es mit und
wen lässt es stehn
Trägt uns zu Planeten
von Affen bewohnt
Die Mehrheit bewzeifelt
dass sich das lohnt

Wann kommt das Raumschiff
segelt umher
über den Kopfen
kennt nicht das Meer
Trägt uns zu Sternen
die nicht vergehn
in deren Kernen
die Träume entstehn”

Thorsten Müller/Manja Präkels

En dan een moeizame terugtocht na 24h, met een Berlijn waar de ganse nacht openbaar vervoer actief is met lage frequentie tot de kleinste plaatsen, nu gecompliceerder met het S-bahn deficit. Maar elke dag brengt wat nieuws en zondag de verkiezingen. Zien hoe Die LINKE het er vanaf brengt in Duitsland. Zij vormen minstens een ijkpunt voor klein en groot links om zichzelf aan af te meten of zich programmatisch mee te confronteren en misschien wel te conformeren.

Jan Hertogen, uit Berlijn.
http://www.die-linke.de
http://www.europees-links.org