Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

Blufpoker bij Bayer: het echte verhaal achter de clichés

Blufpoker bij Bayer: het echte verhaal achter de clichés

BRUSSEL -- Het sociaal conflict bij Bayer is voor commentaarschrijvers een mooie aanleiding om nog eens alle clichés boven te halen over vakbonden die hardnekkig vastklampen aan verworven rechten en over Belgische werknemers die duurder zijn dan hun Duitse collega's. De realiteit is een stuk genuanceerder en complexer dan sommigen laten uitschijnen.

“We hadden onze toekomst zelf in handen, maar de vakbonden zetten die op de helling”, dat zei de woordvoerster van Bayer Antwerpen na de mislukte verzoeningspoging van vorige week.

Bayer produceert te veel polycarbonaat (een kunststof die ondermeer gebruikt wordt voor de productie van cd's) in haar vestigingen in Antwerpen en in het Duitse Uerdingen. De directie van Bayer in Leverkusen zal half december bekendmaken waar er een capaciteit van 200.000 ton wordt weggesneden.

Om de top van Bayer gunstig te stemmen en Antwerpen in pole-position te brengen vraagt de Antwerpse directie een zware inspanning van de 842 werknemers: vijf jaar lang geen loonsverhoging en het terugschroeven van een arbeidsduurvermindering.

In het ultieme voorstel dat de directie op tafel legde, kwam dat neer op een terugkeer naar een werkweek van 35,25 uur in plaats van de huidige 33,6 uur. “Dat lijkt mij toch niet problematisch”, reageerde Vlaams minister-president Kris Peeters zondag in De Zevende Dag.

Werkzekerheid
In ruil beloofde de Antwerpse directie vier jaar lang werkzekerheid. Is werkzekerheid in deze onzekere tijden dan niet het hoogste goed voor de vakbonden?

“Werkzekerheid is altijd welkom”, zegt ABVV-secretaris Bruno Verlaeckt. “Maar we hebben al eens een werkzekerheidsgarantie gekregen. In 2003 is een gelijkaardig akkoord afgesloten. We kregen toen werkzekerheid tot eind 2008. Toch zijn er in die periode meer dan 250 mensen moeten afvloeien in een nieuw herstructureringsplan dat Mustang genoemd werd.”

“Leuk dus, zo'n werkzekerheidsgarantie, maar de vlag dekt niet altijd de lading. Is de werkzekerheidsgarantie deze keer wel echt staalhard? Of worden we binnen enkele jaren toch opnieuw met een herstructurering geconfronteerd terwijl we wel lekker ingeleverd hebben?”

Bij de vakbonden kunnen ze er niet mee lachen dat ze uitgespeeld worden tegen hun Duitse collega's in Uerdingen. Op 20 november staken vakbondsvertegenwoordigers van beide vestigingen de koppen bij elkaar. Bruno Verlaeckt: “Uit die contacten leiden wij af dat de beslissing al lang genomen is. Onze Duitse collega's vermoeden dat Antwerpen zeker openblijft. Maar de directie wakkert de angst aan om toch maar die inlevering er door te rammen.”

Menselijke werkweek
De aanval die de directie van Bayer Antwerpen inzet op de korte werkweek ligt zeer gevoelig. “Het terugschroeven van de arbeidsduurvermindering betekent de herinvoering van een onmenselijk shiftregime. In 2004 zijn we er in geslaagd om een leefbaar ploegensysteem in te voeren: een vijfploegensysteem met korte cycli van twee tot drie dagen”, aldus Bruno Verlaeckt.

“Talloze wetenschappelijke studies wijzen uit dat dat veel beter is dan de lange cycli waarbij telkens zeven dagen nacht, vroeg en laat elkaar opvolgen. Het lichaam krijgt in die lange cycli de kans om zich aan het nieuwe ritme aan te passen en net als het is aangepast, moet er terug worden omgeschakeld. Dat is psychologisch zeer zwaar en ongezond voor hart- en bloedvaten. In de Nederlandse Botlek-regio (industriegebied nabij de haven van Rotterdam, nvdr) werd het vijfploegensysteem trouwens op vraag van de werkgevers ingevoerd.”

De korte werkweek en het vijfploegensysteem kwamen ook niet zomaar uit de lucht vallen. Bruno Verlaeckt: “Er is de afgelopen jaren vaak afgezien van loonsverhoging in ruil voor arbeidsduurvermindering. Dat werd vastgelegd in CAO's die altijd door de twee partijen werden getekend. De werkgevers hebben dat ook aanvaard omdat het een sociaal aanvaardbare manier was om herstructureringen op te vangen. Door de arbeidstijd te verkorten konden we in 2004 jobs redden.”

De federale regering gaf in het verleden zelfs subsidies om de arbeidsduur te verlagen. Bruno Verlaeckt: “In 2004 hebben we daar ook beroep op gedaan. Zo is er meer dan 5 miljoen euro lastenverlaging naar Bayer gevloeid en niet naar de werknemers. Net op het moment dat de stroom subsidies opdroogt de arbeidsduur terug optrekken is toch wel heel cynisch. Dat is morsen met belastingsgeld.”

Aandeelhouders
Bij de vakbonden in de Antwerpse chemiesector leeft de vrees dat ook andere bedrijven het voorbeeld van Bayer zullen volgen. “Dat gevaar is zeer reëel. Dat zal niet meteen de week na het akkoord bij Bayer gebeuren, maar een bedrijf als Monsanto dat met een wereldwijde herstructurering kampt, zal zeker ook geïnteresseerd zijn om op termijn het voorbeeld te volgen”, zegt Bruno Verlaeckt.

De vakbonden spreken tegen dat zij niet bereid zijn tot sociaal overleg. “Wij stellen juist voor om de tijd te nemen voor ernstig sociaal overleg. Niet met het mes op de keel om in enkele weken af te breken wat hier in veertig jaar werd opgebouwd. In tegenstelling tot wat minister-president Peeters daar over zegt, staan we open voor compromissen. Dat hebben we hier al vaak bewezen, maar liefst niet onder tijdsdruk en onder het oog van camera's.”

Bruno Verlaeckt: “Tijdens een ernstig overleg moeten alle elementen op tafel. Het is allemaal een beetje cynisch om zo'n zware inspanning te eisen in een bedrijf dat vorig jaar 190 miljoen euro winst maakte. Je kan de crisis in de sector opvangen door wat minder dividenden uit te betalen aan de aandeelhouders. Dit jaar werd meer dan 1 miljard euro uitbetaald aan de aandeelhouders. Daar zit toch nog wel wat rek op. Er zijn ook andere recepten om tijdelijk enkele maatregelen te nemen die het bedrijf wat opleveren.”

“Verstarde ideologen”
Ondertussen krijgen de vakbonden de volle laag. De Morgen-commentator Yves Desmet noemde de houding van de vakbonden “bevreemdend”. Zijn collega Luc Van Der Kelen had het over de “verstarde ideologen” bij Bayer.

“Ik werk ook meer dan 33,6 uur per week”, zegt Bruno Verlaeckt. “Maar niet dag en nacht. Ook in het weekend wordt er gewerkt bij Bayer en vaak in ongezonde omstandigheden. In India en China werken mensen 45 uur per week. Als je zo makkelijk mee gaat in die logica, dan kunnen we net zo goed opnieuw de zesdagenwerkweek invoeren. Want dat zou ons nog concurrentiëler maken.”

Verlaeckt gelooft niet dat België het op die manier kan winnen van Duitsland. “‘In onze sector vormen de loonkosten slechts 8 procent van de productiekosten. Antwerpen heeft ook enorme troeven. De fabriek maakt deel uit van een cluster van ondernemingen. De mobiliteit is een voordeel. Antwerpen ligt in tegenstelling tot Uerdingen centraal in Europa.”

Volgens Verlaeckt is het ook niet juist om nu de noodklokken te luiden over de chemiesector in Antwerpen. “De naam Bayer is veel groter dan de economische impact die het bedrijf nog heeft. Het telt nog 850 werknemers. We komen van 3000 in de gouden jaren '70. Bayer heeft al lang niet meer echt geïnvesteerd in Antwerpen. Twee andere grote spelers, Degussa en Basf, investeren wel in Antwerpen. Bayer is dus niet meer de vlag van de Antwerpse chemie. Politici zijn gevoelig voor zo'n ronkende namen. Het is voor politici ook moeilijker om de les te spellen aan een internationale directie van een multinational dan aan een lokale vakbond.”

vijfploegensysteem?

Vijfploegensysteem menselijker? Ik heb uit de werkvloer andere meningen gehoord. Een verandering van shift (vroege-late-nacht) is zwaar. Bij een vierploegensysteem duurt je shift 7 dagen, bij vijf ploegen is ze maar half zo lang. Je moet nu dus meer zware omschakelingen doen.

Na de invoering van de 5 ploegen in 2004 hebben velen dan ook hun beklag gedaan bij hun bedrijfsarts. Een rondvraag bij een van de bedrijfsafdelingen leerde dat 80% wilde terugkeren naar 4 ploegen, zelfs als ze daarbij 10 dagen verlof moesten in leveren. Die mannen hebben geen wetenschappelijke studie gedaan op het onderwerp - maar hebben de wetenschappers in kwestie al eens in shift gewerkt?

Het werk organiseren met 5 ploegen is ook omslachtiger dan met 4. Na het weekend komen drie nieuwe ploegen op. Dat bemoeilijkt de communicatie en de continuïteit van het werk.

Ik sta wel achter de rest van het artikel. Nog vermelden dat de verminderde tewerkstelling (3000 naar 850) natuurlijk niet alleen komt door verhoogde productiviteit, maar ook door massale uitbesteding en een stukje afbraak op linkeroever.

Ploegensysteem

Je kan onmogelijk ploegensystemen met elkaar vergelijken. Wat voor de ene meer humaan is dat is soms minder humaan voor iemand anders. Wat wel humaner is dat is dat er nu 33.6 uren wordt gewerkt.

Draai het of keer het zoals je wil, ploegenarbeid kost je enkele levensjaren. Arbeidsduurvermindering is dus de enige logische, en humane, compensatie die daar kan tegenover staan.

Neem dan de arbeidsomstandigheden, allen al qua producten bvb, mee in rekening en de som is snel gemaakt.

En wat de media betreft. De Morgen maakt soms specifiek afspraken om over vakbonden specifiek niets te vermelden omdat het hen beter uitkomt. En wat betreft deheer Van der Kelen : liberaal in hart en nieren en fervent tegenstander van vakbond, dat op zich zegt al genoeg.

Het standpunt van de vakbonden bij Bayer is juist en correct. De directie aldaar gebruikt de crisis om de buitenwereld te bespelen en mensen schrik aan te jagen. Dat ons politiek -en medialandschap dat spelletje nog eens dik meespeelt is gewoonweg walgelijk te noemen.