Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

Congo / Voordelig stroomcontract voor Tenke-Fungurume-mijnen schept precedent

Congo / Voordelig stroomcontract voor Tenke-Fungurume-mijnen schept precedent

De Congolese elektriciteitsmaatschappij SNEL heeft zopas een miljoenen-contract gesloten met de uitbaters van de Tenke-Fungurume-mijnen in Katanga. Dat hebben we uit goed ingelichte bron vernomen. Het gaat om een barter-contract met een looptijd van 15 jaar. De mijnuitbater leent SNEL het geld voor nieuwe elektriciteitscentrales en krijgt in ruil gratis stroom. Tenke-Fungurume wordt beter van de deal. SNEL kan niet anders dan slechte condities accepteren. Het dossier illustreert Congo's dilemma nu het land aan de heropbouw moet beginnen.

Mweka_Generator.jpg

Mweka, daags voor de verkiezingen van 29 oktober komt een nieuwe Volvo-generator voor de thermische centrale aan (foto: Raf Custers).

SNEL en Tenke-Fungurume (TF) hebben het contract volgens onze informatie vorige vrijdag ondertekend. TF is afgesplitst uit de Congolese staatsmaatschappij Gecamines (die een belang van 17,5% houdt) en in handen van de Amerikaanse groep Phelps-Dodge (via de op de Kaaiman-eilanden gevestigde financier Lundin). Phelps-Dodge (*) wil het enorme, slapende mijnbekken (met haast 550 miljoen ton mineralen) opnieuw in bedrijf brengen.
Voor dat bekken zal SNEL naar verluidt drie machines installeren die, in een eerste faze, een vermogen van 100 Mw zullen hebben, dat later verdubbeld zou kunnen worden. De investering kost $45 miljoen. Tenke-Fungurume schiet de som voor, als een lening over 15 jaar met 10,5% interest. SNEL betaalt de lening terug in de vorm van elektriciteit. TF zal de stroom gebruiken voor de uitbating van de koper- en kobalt-mijnen in het Tenke-Fungurume-bekken in Katanga. TF zal ook de bewoners in het gebied van elektriciteit voorzien. De deal is kennelijk vooral voor TF bijzonder voordelig, want de maatschappij zou in totaal voor circa $84 miljoen 'gratis elektriciteit' krijgen, aanzienlijk meer dan de som van de lening en de verschuldigde interest.

Time is money

SNEL zou op meer van dergelijke barter-deals aansturen, onder andere ook met de maatschappij Malta-Forrest. Volgens SNEL is dat de enige manier om Congo's binnenland te elektrificeren. In 2004 had slechts 3% van de zowat 60 miljoen inwoners van Congo elektriciteit - in de hoofdstad Kinshasa was 6% van de bevolking op het stroomnet aangesloten. Tijdens de voorbije verkiezingscampagnes hebben de voornaamste kandidaten stroom beloofd. Maar SNEL tempert nu de verwachtingen. De legislatuur van vijf jaar die nu begint, zo wordt gezegd, zal te kort zijn voor een grootscheeps uitrustingsprogramma.

Maar de plannen die nu voorliggen, zijn ook niet mis. Het gaat om nieuwe waterkrachtcentrales in Kakobola (Kikwit, 6 tot 12 Mw), Katende (Kasaï, circa 18 Mw), Busanga (Katanga, 300 Mw), Nzilo-2 (Kolwezi, 100 Mw) en Zongo-2 (Bas-Congo, 100 Mw).

SNEL zegt dat het wel verplicht is contracten zoals dat van Tenke-Fungurume te sluiten, als het snel vooruit wil gaan. Zulke Publiek-Private-Partnerships kunnen snel worden beklonken. En dat is nodig om ook snel bestellingen voor machines te kunnen plaatsen. Het nadeel is dat de privé-partner de prijs bepaalt, in zijn voordeel.

Een andere mogelijkheid is financiering via de Wereldbank. Die zou Congo goedkoper uitkomen, maar neemt veel meer tijd in beslag. De Wereldbank werkt niet onderhands maar met openbare aanbestedingen, waarop telkens een screening van alle kandidaten en hun dossiers volgt. Bovendien stelt de Wereldbank zware voorwaarden aan alle contractanten.

Export lokt investeerders

De Wereldbank is wel betrokken bij het opkalefateren van de waterkrachtcentrales in Inga op de Congo-stroom. Inga levert de stroom voor Kinshasa maar is grotendeels op de export afgestemd. Tot nu heeft de Wereldbank voor Inga slechts $9 miljoen vrijgemaakt. Dat geld dient om in de centrale van Inga drie machines te 'fiabiliseren'. Het project is in 2004 in gang gestoken maar zou nu pas aan het starten zijn.
De Wereldbank heeft daarnaast $177 miljoen vrijgemaakt voor een hoogspanningslijn van Congo naar Zambia om 500 Mw stroom aan Zuidelijk-Afrika te leveren. Vanaf januari zou nog eens $204 miljoen beschikbaar kunnen zijn, om in Inga machines te herstellen en de wateraanvoer naar de centrales te verbeteren.

Inga en de interconnectie met Zambia komen allereerst de export van stroom ten goede en niet de binnenlandse markt. Maar SNEL kan met de export geld verdienen, terwijl de maatschappij zich met binnenlandse investeringen in de schulden steekt.

In de twee centrales van Inga draaien volgens SNEL nu 8 van de 14 machines. Maar omdat de site op de benedenloop van de Congo-stroom ligt en er een enorme watermassa te verwerken krijgt, heeft ze genoeg potentieel "om heel Afrika van stroom te voorzien". Daarom hebben buitenlandse investeerders hebben alleen maar ogen voor Inga.

Dienstverlening

Bij SNEL daarentegen bestaat nog altijd de bekommernis om ook de binnenlandse markt te bedienen. In de huidige situatie valt daaraan voor SNEL niets te verdienen. Een voorbeeld: in het stadje Mweka in Kasaï-Occidentale is onlangs een nieuwe stroomgenerator geplaatst die zo'n 300 gezinnen van stroom zou kunnen voorzien. Maar SNEL heeft in Mweka maar 60 abonnees, en de twee grootste gebruikers - de spoorwegmaatschappij SNCC en de Regideso - kunnen de facturen enkel in natura betalen, in dit geval in diesel voor de generator. In de provinciehoofdstad Kananga gaat het net zo, daar betaalt de plaatselijke brouwerij ook met diesel voor de verbruikte stroom.

Hoe krijgt SNEL zonder startgeld toch stroom bij de Congolezen? Een kwestie van moeilijke dilemma's. Omgekeerd: Congo van de grond krijgen, zal zonder buitenlandse financiering niet lukken. Vraag is dan hoe hard de financiers hun rendement zullen laten primeren.

(*) Toegevoegd op woensdag 22 november: Phelps-Dodge komt waarschijnlijk in handen van Freeport McMoRan Copper & Gold (FCX). Die groep biedt 25,9 miljard dollar voor Phelps-Dodge. Met de fusie ontstaat de grootste beursgenoteerde kopergroep ter wereld.