noticias17 december 2006 – 18:06

Evo Morales heeft zijn handen vol. Zowel de politieke oppositie als de burgercomités in Santa Cruz, grijpen naar steeds radicalere middelen om de regering te laten wankelen. Voor vandaag, vrijdag 15 december, hebben de burgercomités in vier departementen de mensen heeft opgeroepen de straat op te gaan om autonomie te eisen. De angst voor geweld is groot.

Departementale autonomie is hét stokpaardje van de rechtse elite in het departement Santa Cruz, verenigd in de zogenaamde burgercomités. Sinds de invloed van de Movimiento al Socialismo in de nationale politiek toenam, eisen zij meer departementale onafhankelijkheid. Zo hopen ze de controle te behouden over thema´s als budgetten, grondstoffen en landverdeling. Dat de meerderheid van de Boliviaanse bevolking dat afwijst, bleek uit het referendum dat in juli 2006 gehouden werd. Een meerderheid van 58 procent stemde tegen.

Ook in Santa Cruz zélf bestaan grote tegenstellingen tussen deze burgercomités, die voornamelijk uit midden- en hogere klassen bestaan, en de arme rurale bevolking van het departement. In november van dit jaar marcheerden meer dan drieduizend boeren vanuit Santa Cruz naar La Paz om hun steun te betuigen aan Eva Morales en de nieuwe Wet op de Landverdeling (ley INRA). De hervormingen, die ondanks de sabotage van de parlementaire oppositie, werden goedgekeurd, houden onder andere in dat grond die niet op een economisch of sociaal productieve wijze gebruikt wordt, kan worden afgenomen van de grootgrondbezitters. Sinds deze wet is aangenomen bundelen de politieke oppositie en de burgercomités in Santa Cruz, waarin dezelfde grootgrondbezitters een grote rol spelen, hun krachten om de regering van Evo Morales onderuit te halen.

Hongerstaking gesponsord door Burger King
Terwijl de burgercomités in Santa Cruz autonomie blijven eisen, voert de politieke oppositie strijd op een ander punt. De twee grootste oppositiepartijen, Podemos en Unidad Nacional, zijn in conflict met de MAS over de stemprocedure in de Asamblea Constituyente, het politieke orgaan dat de nieuwe grondwet moet gaan samenstellen.

De oppositiepartijen eisen dat de Asamblea slechts kan beslissen bij een tweederde meerderheid, terwijl de MAS vasthoudt aan een vijftig procent meerderheid. Om hun eis kracht te geven zijn verschillende parlementariërs en asambleistas van de oppositie in hongerstaking gegaan. Anderen weigeren te verschijnen op hun werk. Het karakter van deze ‘hongerstaking’ werd deze week pijnlijk duidelijk, toen een internationale filmploeg zakken van Burger King aantrof bij de hongerstakers. Samuel Doria Medina, één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de oppositie, is eigenaar van de Boliviaanse tak van dit bedrijf. Na een week van vruchteloos overleg heeft de MAS nu de dialoog opgeheven en zijn de sessies van de Asamblea Constituyente weer begonnen.

Deze week riepen de burgercomités van Santa Cruz eigenmachtig hun autonomie uit. Ze riepen het volk op om vrijdag 15 december de straat op te gaan om deze eis te steunen. Verschillende lokale bestuurders in Tarija, Beni en Pando - de departementen die samen met Santa Cruz de zogenaamde ‘Halve Maan’ vormen - ondersteunen de oproep. De angst is groot voor geweld, vooral richting gebouwen van de overheid en de MAS. Vorige week sloeg de radicale jongerenafdeling van de burgercomités, de Union Juvenil Cruceñista, al een aantal gebouwen in Santa Cruz kort en klein. Verschillende journalisten werden bedreigd nadat zij aandacht gaven aan tegenstanders van de autonomie.

Het belang achter mogelijke confrontaties
Evo Morales en zijn regering hebben fel gereageerd op de radicalisering van de burgercomités. Tijkdens de Cumbre Social por la Integración de los Pueblos in Cochabamba verleden week, beschreef Morales de groeperingen als ‘historische vijanden van Bolivia, die alleen maar hun individuele economisch belangen verdedigen en geen achterban hebben buiten de ondernemers en grondbezittersklasse.’ Zonodig, verklaarde hij, zal hij het leger inzetten om de eenheid van Bolivia te verdedigen. Verschillende nationale sociale bewegingen zullen ook de straat op gaan om hun steun aan de regering te betuigen en de autonomie eis af te wijzen.

Als het tot eventuele confrontaties zou komen tussen leger en burgers in Santa Cruz, zou dit de verschillende elites goed uitkomen, die hun belangen bedreigd zien door de democratisch gekozen regering van de MAS. De hervormingen op het gebied van landverdeling, onderwijs, handel en internationale samenwerking tasten hun decennialang genoten voorrechten aan, en zij zijn duidelijk niet van plan dit zonder slag of stoot te laten gebeuren. De perverse logica achter hun afwezigheid in de democratische instituties, de hongerstakingen en de agressieve mobilisaties is dat ze erop uit zijn de democratie in Bolivia te destabiliseren. Daarvoor bevorderen zij nu een polarisering tussen bevolkingsgroepen, en hopen ze het tot nu toe goede imago van Evo Morales op het internationale toneel schade te berokkenen.

Het lijkt erop dat nog voor de kerst beslissende momenten zullen plaatsvinden voor de regering van de MAS. Het verkiezingszege een jaar geleden was slechts een electorale overwinning. Om Bolivia te kunnen veranderen moet de macht van de traditionele elites gebroken worden.