Column Emma Drayer in TROUW, 11/01/2007:
Zou het gewenning zijn? Of, erger nog, onverschilligheid? Was er begin vorig jaar nog veel aandacht voor wat een stel spotprenten onder moslimgelovigen kan aanrichten, nu blijft het nagenoeg stil.
Terwijl wat er op dit moment in Marokko gebeurt op z’n minst even verontrustend is als wat zich destijds rond de Deense cartoons afspeelde.

In december kreeg het jonge, Arabischtalige weekblad Nichane een verschijningsverbod aan de broek, op grond van een wetsartikel dat sinds 2000 niet meer was gebruikt. Afgelopen maandag diende de rechtszaak. De officier van justitie eiste tegen hoofdredacteur Driss Ksikes en journaliste Sanaa Elaji drie tot vijf jaar gevangenisstraf, een fikse boete en een verbod op uitoefening van hun vak.

En ik in mijn onnozelheid nog denken dat het in Marokko relatief goed toeven was. Regeert daar niet sinds enkele jaren een moderne koning die zelfs achter een vrouwvriendelijker familiewet stond? Was dit islamitische land niet gestaag op weg naar wat meer democratie en vrijheid?

Dit was het misdrijf waarvoor de twee journalisten wellicht op water en brood moeten: in december bracht het weekblad een dossier met grappen over seks, islam en politiek. Niet eens zelfbedachte, maar gewoon, geintjes die onder de bevolking de ronde doen. Op de cover van het blad stond een tekening van een uitbundig schaterende Marokkaan. Binnenin bijvoorbeeld een grap over een fundamentalist die zijn kind liefkozend ’bommetje, bommetje’ noemt. Tamelijk geestig, zou ik zo zeggen. En tamelijk raak.

De Marokkaanse overheid was evenwel not amused. De geestelijkheid evenmin. En ook Koeweitse parlementariërs bemoeiden zich met de kwestie en schreven een protestbrief. Vrij vertaald: steil-katholieke politici uit pakweg Polen eisen dat het Franse satirisch weekblad Le canard enchaîné uit de schappen verdwijnt omdat zij zich er hevig door gekwetst voelen.

Om velerlei redenen is deze Marokkaanse humoraffaire er wederom een die ons wel degelijk zou moeten beroeren. De hoofdredacteur van Nichane is een van die verlichte denkers uit de moslimwereld over wie wij veel te weinig horen. Ksikes noemt zichzelf onbekommerd een ’liberale atheïst’. Hij heeft niets tegen religie, zei hij in december, en hij had niemand willen beledigen. De grappen in zijn tijdschrift weerspiegelden volgens hem eenvoudigweg de ’mentaliteit en collectieve cultuur’ van het Marokkaanse volk.

Maar tijdens een debat in de Amsterdamse Rode Hoed, in september 2005, sprak Ksikes al over de groeiende invloed van de antiwesterse, politieke islam op de Marokkaanse samenleving – vooral dankzij de Saoedische satellietzenders. Ruim een jaar later krijgt hij er zelf hardhandig mee te maken. Toch bleek hij ontdaan over wat hem nu is overkomen. ’Stomverbaasd’ was de hoofdredacteur. „In deze overgangsfase naar een democratie waarin Marokko zich bevindt, dachten we dat dit het juiste moment was om dit dossier te publiceren”, zei hij maandag tijdens de rechtszaak.

Onwillekeurig moest ik denken aan de recente woorden van onze vorstin in haar kerstboodschap. Volgens de majesteit moeten wij ons gedurig bewust blijven van „gevoeligheden die het diepste in mensen kunnen raken”. En elkaar ’respect’ betonen door die te ’ontzien’.

Hopelijk heeft de Marokkaanse hoofdredacteur geen weet van deze absurde koninklijke aansporing tot zelfcensuur – notabene vanuit een van de meest democratische landen ter wereld. De moed zou hem vermoedelijk in de schoenen zijn gezonken.

Komende maandag doet de Marokkaanse rechtbank uitspraak. Tot die dag kunnen Driss Ksikes en Sanaa Elaji ons aller steun gebruiken. Er is een petitie te vinden op de inmiddels ontmantelde website van het weekblad (www.nichane.ma), die zich fel keert tegen deze zoveelste aanval op het vrije woord.

Tekenen, ik meld het maar even, is een eitje.