"Altijd is wel ergens een workshop aan de gang over de verdrukking van boerengemeenschappen en hun strijd voor landrechten"

“Voor meer dan 50% van de wereldbevolking is landbouwgrond de belangrijkste zoniet enige bron van duurzaam overleven. Hoe kan toegang tot land dan géén fundamenteel recht zijn?” vraagt Ramesh Sharma van Ekta, een beweging van landlozen uit India, zich af. “Onze strijd is land voor iedereen. Zodat mensen in waardigheid voor zichzelf kunnen zorgen.”

Politiek van liberalisering
Is dat recht dan in gevaar? Ja, en niet alleen door de demografische explosie (teveel mensen, te weinig land). Overal in het Zuiden worden boeren van hun land verjaagd. De context waarin dat gebeurt valt niet uit de lucht.

Ramesh Sharma: “Je moet dit zien in het licht van de nieuwe economische politiek die regeringen uit het Zuiden verplicht worden te voeren. Onder impuls (en als dat niet helpt dwang) van instellingen zoals de Wereldbank en het IMF privatiseren zij de grond en verwijderen ze het plafond op bezit ervan. Mensen worden ook verjaagd omdat grote stukken land worden herbestemd voor industrialisering – nog zo’n door het IMF gestimuleerde politiek.”

Een voorbeeld dat Sharma goed kent is de staat Chhattisjarh, ‘de rijstkom van India’. “Sinds 2000 zijn daar 150.000 boeren van hun land verjaagd, allemaal in de naam van industrialisering. Maar omdat landbouw hun enige stiel is, kunnen ze niet eens in die fabrieken aan de slag. Hoe dit zomaar kan? De boeren bezitten hun land niet, ze leasen het. Alle landbouwgrond is eigendom van de staat. Op basis van een koloniale wet uit 1894 die nog steeds van kracht is, kan de regering dat land op elk moment ‘in het belang van de bevolking’ een nieuwe bestemming geven.”

Ook multinationale ondernemingen (MNO’s) spelen hierin een vuile rol. Sharma kent tal van voorbeelden van MNO’s die het geweld niet schuwen om mensen van hun land te verdrijven. Het grofste voorbeeld is misschien wel de terreurcampagne van het in Groot-Brittannië gevestigde mijnbedrijf Easterlight. “Dat had in de staat Orissa haar zinnen gezet op een stuk land, maar stootte op verzet van de bewoners. Easterlight liet er twaalf vermoorden.”

Dit zijn voorbeelden uit India, maar zoals blijkt uit de veelheid aan groepen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika die dit probleem op het WSF 2007 in Nairobi op de agenda komen zetten, doet dit proces zich overal voor. De marginalisering van boeren is een wereldwijd fenomeen dat structureel zit ingebakken in het neoliberale model, weten zij. In Nairobi leggen ze ijverig nieuwe netwerken aan.

Planet of Slums
Om hoeveel boeren gaat het in totaal? Algemene wereldcijfers kan Ramesh Sharma ons niet geven, maar in India alleen al zijn sinds de jaren vijftig volgens studies niet minder dan 400.000.000 (vierhonderd miljoen) mensen van hun land verjaagd, stelt hij. Vaak met honderdduizenden tegelijk, zoals vandaag in Chhattisjarh.

Waar komen al die mensen terecht? “Ik denk dat je het antwoord wel kent. In de sloppenwijken van de grote steden. Waar anders?”

Wat dat zoal betekent voor hun economische en sociale mensenrechten – maar ook hoe sloppenwijkbewoners overal met een opvallend politiek bewustzijn tegen die verdrukking in verzet komen – wordt bediscussieerd in tal van andere workshops en conferenties, zoals die georganiseerd door het Nairobi Peoples Settlements Network.

Help de reportage over het Wereld Sociaal Forum in Nairobi mogelijk te maken