[Opinie] Zwart of homo, discriminatie is discriminatie

Björn Siffer (Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging)19 februari 2007 – 16:25

De Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV) maakt zich zorgen over het discours dat de kersverse Nederlandse regering hanteert inzake homohuwelijken. Nederlandse ambtenaren krijgen namelijk het recht om bij homohuwelijken gewetensbezwaren in te roepen waardoor er een andere ambtenaar wordt aangeduid die de job zal klaren.

Wij voelen ons gedwongen een vergelijking te maken met het incident dat zich op 1 februari bij ons in Sint-Niklaas afspeelde. Daar weigerden enkele koppels om zich te laten trouwen door de zwarte schepen Wouter Van Bellingen. De reactie van het Sint-Niklase stadsbestuur was eenvoudig en correct: dan moesten de koppels maar in een andere stad gaan trouwen of helemaal niet trouwen. Deze reactie is eerlijk omdat ze geen millimeter toegeeft aan de particuliere, racistische motieven van de koppels.

In Nederland daarentegen geeft men wel toe aan discriminatie en legitimeert men discriminerende handelingen van ambtenaren. Men beloont hen bijna, door hen van de “gewetensbezwarende” job te ontheffen. Dit is een verkeerd signaal, geïnspireerd door de aanwezigheid van de Christen-Unie in de nieuwe regering.

Nog een tweede vergelijking mogelijk met ons land dringt zich op. Toen koning Boudewijn in 1990 weigerde om de abortuswet te ondertekenen, stelde er zich een gigantisch probleem omdat een Belgisch dignitaris omwille van persoonlijke, religieus geïnspireerde motieven weigerde zijn job te doen. Ook toen gaf de Belgische regering niet toe en werd de koning tijdelijk in de onmogelijkheid gesteld te regeren. Hij liet zich niet vervangen, nee, hij werd tijdelijk uit zijn job ontheven.

Moraal van het verhaal? Wij zijn blij dat discriminatie in België wél krachtdadig veroordeeld wordt.

Bevel of Job

Peter Van de Ven, 20/02/2007 – 00:28

Deze week kwam Maurice Papon, de Franse collaborateur-minister in het nieuws.

Die was van mening dat een ambtenaar die bevelen opvolgt geen gewetensproblemen kan hebben.

In uw artikel wijst u de houding van Boudewijn (die moest zijn "job" doen) en de mogelijke weigering door burgemeesters in Nederland af.

Dus Papon had toch gelijk? Waar ligt het verschil?

Zijn leden van HVV gebonden door uw mening?

U publiceert immers onder het HVV-logo en niet in eigen naam.

Wel Peter

han, 20/02/2007 – 03:16

Je kan als ambtenaar ontslag nemen als je de wetten niet wil uitvoeren. Je kan er ook een actie rond voeren, goede wetende dat je aan burgerlijk ongehoorzaamheid doet.
Maar het is vreemd dat een regering ambtenaren de toestemming geeft om bepaalde wetten niet na te leven.

Waarom wel voor een homohuwelijk en niet voor het innen van belastingen of het naleven van de verkeersregels.
Stel je voor dat een regering goedkeurt dat ene agent wel beboet als iemand het rode licht negeert en andere dat niet doet omdat hij rood een mooie kleur vind?

De vergelijking met Papon is wel zeer onbgelukkig. De man was niet zo maar een ambtenaar die bevelen uitvoerde, hij gaf de bevelen.

Straks ga je nog zeggen zeggen dat het OK is om racist of homo hater te zijn omdat de homo of kleurling in kwestie een "Vlaams nationalist" zou zijn.

Denkfout

Björn Siffer, 20/02/2007 – 10:27

Beste Peter,

Dat een woordvoerder namens zijn organisatie spreekt, dat gebeurt wel eens, ja. Geen enkel lid is gebonden door mijn mening, want dat zou betekenen dat wij een fascistoïde en geen vrijzinnige vereniging zijn.

De tweede denkfout die je maakt bestaat erin dat je een collaborateur van een nazi-regime (dat sowieso geen legitimiteit heeft omdat het voortdurend discrimineert) vergelijkt met een ambtenaar die functioneert in een democratisch regime (dat niet mag discrimineren).

Evidentie ?

Peter Van de Ven, 20/02/2007 – 10:41

Ik heb het wat moeilijk met de "morele evidentie" die erbij verondersteld wordt.

Velen worden bejubeld (terecht) omdat ze als ambtenaar of als burger de wet naast zich neerleggen wanneer ze "hogere waarden" volgen. Dit gold voor Mandela, ML King, Gandhi, de velen Brusselse ambtenaren die zo het aantal deportaties verkleinden. Die houding wordt positief ervaren.

Het "bevel is bevel" van de nazi's en van collaborateurs, wordt in dezelde redenering -even terecht- verworpen.

Waar is juist het verschil tussen Mandela en een burgemeester die een homo-huwelijk weigert? Wat is het verschil tussen "bevel is bevel" en "Boudewijn moest zijn job doen"? Onderliggend wordt verondersteld dat bepaalde morele appreciaties "evident" zijn. Zo zou het blijkbaar "moreel evident" moeten zijn om pro-homohuwelijk te kiezen. Is dat echt zo?

Stel nu dat je een andere benadering neemt van het homohuwelijk, nl als een soort voorkeursbehandeling, een vorm van positieve discriminatie: een bepaalde bezorgdheid over homo's leidt tot het besluit hen een maatregel te gunnen die hen misschien niet toekomt en die ook geweigerd wordt aan andere alternatieve samenlevingsvormen. Zo gezien zijn de burgemeesterhuw-weigeraars mensen die weigeren te (positief) discrimineren. Net zoals Mandela of ML King.

Of je zou uit het feit dat de Nederlandse overheid wettelijke de marge laat tot individuele appreciatie, kunnen afleiden dat voor de samenleving het homohuwelijk helemaal geen "morele evidentie is", zodat het verantwoord is dat de wetgever in die ruimte voorziet, bij wijze van specifieke uitzondering.

Of je zou kunnen argumenteren dat als er voor artsen geen plicht bestaat om een bepaalde medische handeling uit te voeren (om morele redenen), die plicht ook niet voor ambtenaren hoeft. Die arts verwijst al dan niet door naar een collega.

Als voorstanders van het homohuwelijk vinden dat de Nederlandse overheid over de schreef gaat en een discriminerende wet heeft gemaakt, dan is er één adres: Straatsburg. Laat het Hof voor de Mensenrechten daarover oordelen. Het zou me verbazen dat ze er zullen over vallen.

Wat me stoort is de simplistische en zelf-evidente benaderingen die morele thema's doen ontaarden in symbooldossiers. De homo"fole" organisaties zullen er wel niet blij mee zijn, maar het homohuwelijk is niet "moreel-evident" maar wel een specifieke politieke keuze.

En dus met de mogelijkheid tot gewetensbezwaren. Er is op dat punt nood aan niet-hysterische debatten, het eerste daarvan moet nog gevoerd worden.

Ik ben het er wel mee eens dat de Nederlandse houding wat hypocriet is: als er dan toch gegronde vragen zijn rond het homohuwelijk, kan men beter het debat heropenen en eventueel de wet aanpassen. De "gewetensnood" is een ongemakkelijke tussenoplossing, die het risico heeft de "huwweigeraars "te stigmatiseren.

Democratische bevelen?

Peter Van de Ven, 20/02/2007 – 10:56

Dag Björn,

Je eerste opmerking laat ik bij je, ter meditatie.

Je tweede opmerking zou veronderstellen dat in een democratie "bevel is bevel" wel opgaat. De dienstweigerars voor de oorlog in Irak zullen dat niet graag horen, en in die redenering zou ik zeggen: dat is er geen democratie, maar "totalitaire democratie".

Bush, en zijn advocaten tegen de dienstweigeraars, zullen je argument met graagte gebruiken.

Ik zou zo denken dat het juist een kenmerk is van een democratie dat gewetensnood een relevant gegeven is, dat in tegenstelling tot gewetenloze regimes.

Anderzijds hebben studies voldoende uitgewezen dat het juist de ongevoelige "plichtsbewustheid" is van bepaalde ambtenaren die een van de voedingsbodems vormt voor fascisme. Het conformistische "Democratisch bevel is bevel" ondermijnt dus de democratie.

Ook van militairen wordt verwacht dat ze onmenselijke bevelen weigeren uit te voeren. Wat juist onmenselijke bevelen zijn, is jammer genoeg voor hen, niet erg duidelijk.

Denkfout

Björn Siffer, 23/02/2007 – 12:18

Beste Peter,

Je eerste opmerking begrijp ik niet.

In de rest van je betoog maak je opnieuw enkele gigantische onzorgvuldige redeneringen, ondermeer door a) concepten willekeurig toe te passen op systemen die in een totaal andere context ingebed zijn en b) door een foute voorkennis en dus ook interpretatie van democratie.

Ik laat het hierbij, want mijn boedoeling is niet je te overtuigen. Daarvoor ben je te ver heen in je kromme redeneringen en ben ik een te groot tegenstander van postmodernistische vrijblijvendheid.

Gratuit

Peter Van de Ven, 23/02/2007 – 17:22

Het is heel makkelijk en goedkoop om redeneringen "krom" te noemen als je daar geen argumenten voor hebt.

Laat me zeggen dat je blijkbaar ook (=HVV en andere pseudo-progressieven) last hebt van de voor hen kenmerkende symbooldossierbekrompenheid.

als gewetensbezwaren kunnen, dan ZEKER OOK menselijke bezwaren

mens, 25/02/2007 – 15:33

ik ben volledig voor openheid en reflectie.. de fundamentele vraag is of er vanuit een openbaringsgodsdienst mogelijkheid is tot werkelijke openheid en reflectie.. dat moet ge zelf uitmaken..

het probleem is dat we de tijd dreigen terug te draaien. als ze niet oppassen, gaan de nederlanders terug naar een maatschappij van religieuze privileges, waar gelovigen bepaalde dingen kunnen eisen/weigeren gewoon omwille van hun goddelijke hersenkronkels!! dit is meer dan godsdienstvrijheid, dit zijn godsdienstprivileges!!

als er vanuit een openbaringsgodsdienst *gewetensbezwaren* kunnen worden ingeroepen tegen bepaalde door god bevolen praktijken, dan moeten er ZEKER OOK *menselijke bezwaren* kunnen worden ingeroepen tegenover onmenselijke praktijken zoals bijv. bandwerk, semi-slavernij, ecologische afbraak,.. !!

Gewetensbezwaren

Peter Van de Ven, 25/02/2007 – 15:59

Waarom zouden bezwaren tegen het homohuwelijk noodzakelijkerwijs "godsdienstig" moeten zijn?

Zoals ik hoger schreef: het is juist een kenmerk van een democratie dat gewetensbezwaren relevant zijn, op welke manier, dat is een andere zaak.

Ik pleit voor deugdelijke redeneringen in ethische kwesties, en als ik dan merk dat mensen als Björn Siffer, als ondervoorzitter van het HVV en Sp.a kanidaat, niet in staat is om nog maar één coherente redenering te ontwikkelen ( en de facto pleit voor absolute irrationaliteit), maar wel met grote ethische vlaggen zwaait, dan doet dat ernstige vragen rijzen over het niveau van menig ethisch debat.

De afwezigheid van homohuwelijk een wetgeving is naar mijn mening geen vorm van discriminatie (omdat er een verband bestaat tussen het instituut huwelijk en heteroseksuele reproductie), maar het homohuwelijk zelf is wel een vorm van positieve discriminatie om een bepaalde toestand van lijden (van homo's dus) te verlichten. Een specifieke politieke keuze dus, misschien verdedigbaar, maar niet moreel afdwingbaar.

Ook het feit dat sommigen het homohuwelijk als een herkenningkenmerk van een democratie of van een verdraagzame samenleving beginnen te hanteren (als een morele evidentie) is een ronduit verbijsterende expressie van een totalitaire ingesteldheid, van "mono-speech".

De vraag die ivm met het homohuwelijk niet gesteld wordt, is de vraag naar de alternatieven.

Men heeft dus geen godsdienst nodig om het homohuwelijk te bekritiseren.

En inderdaad, ik ben het met u eens, gewetensbezwaren zijn altijd relevant. Zo wil Sp.a de activiteitsgraad verhogen. Stel dat dit alleen kan door vegetariërs in een slachthuis te werk te stellen, dan zijn gewetensbezwaren zeker gepast, maar daar denkt Sp.a niet aan.

1. Ik bied me aan bij het

Anonymous, 25/02/2007 – 21:35

1. Ik bied me aan bij het loket om een nieuwe identiteitskaart te vragen. Geen probleem, volgens de wet heb ik er recht op, maar de ambtenaar weigert omdat het (volgens zijn geweten) niet kan. Moet dat kunnen? Niemand is verplicht om ambtenaar te worden. Als hij weigert om democratisch aanvaarde wetten uit te voeren (wat hij volgens zijn eed heeft beloofd) kan hij altijd ontslag nemen?

2. "De afwezigheid van homohuwelijk een wetgeving is naar mijn mening geen vorm van discriminatie (omdat er een verband bestaat tussen het instituut huwelijk en heteroseksuele reproductie)..." Volgens welke heilige is er een verband tussen huwelijk en heteroseksuele reproductie? Wat voor onzin is dat nu?

Hahahaha

han, 25/02/2007 – 21:55

Goede opmerking.
Zijn al die huwelijken zonder kinderen dan geen *echte* huwelijken?
Moet je bij een hurgelerijk huwelijk ook een contract ondertekenen waarop je aangeeft hoeveel kinderen je wil?
En wat met die mensen die niet huwen en toch kinderen krijgen?
En wat met die mensen die kinderen hebben uit vorige huwelijken (of van een andere partner),....

Ik zie in een burgerlijk huwelijk niets meer of minder dan een soort contract tussen twee personen die wensen samen te leven, dat conract vereenvoudigd een aantal zaken : erven, kinderen, belastingen, ....

En ik vind dat ze ambetnaar die wijgert iemand te huwen omdat hij holebi is mogen ontslaan. Hij is er dan niet toe in staat om zijn ambt uit te voeren.
Een ambtenaar met gewetensproblemen zou het recht moeten hebben om een colega te vragen het huwelijk te voltrekken, maar dat is iets anders dan het huwelijk te weigeren.

De vergelijking met België onder de bezetting is misplaatst. België was toen bezet....

reactie

mens, 26/02/2007 – 00:10

- in dit geval staat het vast dat het om een eis van de christen-unie gaat.

- ga toch niet te snel over de invloed van 2000 jaar christelijke godsdienst in onze contreien. al er één instituut gedurende eeuwen enorm tegen homo's gediscrimineerd heeft (en nog steeds), is het wel de christelijke kerk(en) ('k weet niet juist hoe het zit bij andere godsdiensten en religies)

- geweten is een christelijk concept. ik heb GEEN geweten, maar een BEWUSTZIJN, een gewaarwording. dat is iets heel anders dan een geweten gebaseerd op schuld-en-boete. een bewustzijn is een *bewust zijn*. voor alle duidelijkhed, dit staat dus los van marxistische of spirituele theorieën. het gaat om menselijke ontwikkeling, groei, emancipatie.

misschien is de gelegenheid rijp om *bewustzijnsbezwaren* op de agenda te plaatsen ipv het misleidende 'rechten'-discours. de universele verklaring van de rechten van de mens is na 60 jaar praktisch dode letter. en ook in ons land gaapt er een enorm kloof tussen wet en realiteit.

- ik vind persoonlijk dat er veel belangrijkere dingen op deze aarde om aandacht vragen dan huwelijken (homo of niet)! miljoenen mensen hebben geen nagel om aan hun gat te krabben of leven in halve slavernij, en wij zijn aan het discussiëren over huwelijken... om misselijk van te worden!

wat is er mis met samenleven als koppel, of met vrienden? ik vind dat we al onze energie zouden moeten gebruiken om met alle geaardheden samen te leven. dus geen enkele discriminatie. al da gezaag over huwelijken vind ik in de huidige wereld totaal misplaatst.

- blij dat ge akkoord zijt dat er ook tegen andere zaken bezwaren kunnen zijn. daar zou iets aan moeten gedaan worden. mensen, laat uw stem horen!

"Seksualiteit" in drievoud.

Peter Van de Ven, 26/02/2007 – 11:52

Het is een beetje symptomatisch voor deze tijd van een geatomiseerde samenleving dat het begrip"seksueel" wat fundamentalistisch herleid wordt tot "seksuele beleving", een ietwat puberale definitie.

Aan "seksualiteit" zit naast beleving ook een materieel aspect ("het nest") en een reproductief aspect.

Wanneer heteroseksuele koppels geen kinderen hebben, is dit om praktische redenen: niet wensen, of niet kunnen in vele gradaties van onherroepelijke onvruchtbaarheid tot een medisch te verhelpen of gewoon tijdelijke onvruchtbaarheid. Het is de praktische uitzondering op de regel.

De onvruchtbaarheid van homoseksuele koppels is principieel-ontologisch. Zelfs met alle biotechnische middelen van vandaag is het onmogelijk om een nieuw individu te maken uit het gecombineerd genetisch materiaal van de beide homoseksuele partners, laat staan dat het op "ambachtelijke" wijze zou kunnen. Homoseksuelen zullen nooit vader of moeder worden in de echte biologische betekenis van het woord, hun eventueel ouderschap is een variatie op adoptie.

De reden daarvoor is duidelijk: de menselijke reproductie is principieel heteroseksueel. Het meest logische is het huwelijk voor deze combinatie van "nestvorming", seksuele beleving en reproductie voor te behouden, inclusief die enkele uitzonderingen.

De praktische regelingen die je vermeldt (erfrecht, fiscaliteit, enz) behoeven geen apart homohuwelijk. Die kunnen en worden perfect opgevangen met regelingen voor samenwonenden en samenlevingscontracten.

Dat het homohuwelijk een vorm is van positieve discriminatie, een voorkeursbehandeling, wordt immers bewezen door het feit dat niemand vraagt om "huwelijken" voor andere samenlevingsvormen.

Ik ben het ermee eens dat het samenleven van homoseksuele partners een adeguate wettelijke omkadering vraagt, maar dan liefst een die niet gericht is op de atomisering van de samenleving.

Als ik het Nederlandse voorstel goed begrijp, wil het inderdaad voorzien dat een ambtenaar die geen homohuwelijk wil voltrekken, kan doorverwijzen naar een collega. Dit is voor ambtenaren een wat uitzonderlijke situatie, wettelijk omkaderd, omdat de problematiek niet zo ethisch-evident is als de symbooldossierfanaten willen doen geloven.

Het debat heropenen met het oog op alternatieven die zaken regelen ipv een symbolenstrijd te ontketenen (zoals onzinnige discussies over het verschil tussen bewustzijn en geweten), denk ik, zou beter zijn. Maar aangezien dat moeilijk blijkt, is de Nederlandse tussenoplossing nog zo slecht niet.

Waar de "progressieve gemeenschap" best van af raakt is de "zelf-evidente" ethische arrogantie, die alleen leidt naar zinloze stigmatiseringen en geblokkeerde dialogen.

Twee snijdend zwaard

Peter Van de Ven, 26/02/2007 – 12:10

Dat verschil tussen bewustzijn en geweten, met permissie, vind ik larie en apekool. Iedereen weet dat het over moreel besef gaat. Dat is een universeel gegeven, ook bij sommige dieren waarneembaar.

Zeggen dat het om een debat over futiliteiten gaat (ik hoor dat soms ook zeggen over dierenrechten) is natuurlijk een argument in twee richtigen: schaf het homohuwelijk dan snel af, het is immers maar een futiliteit.

Dat gewetensbezwaren relevant zijn, behoort volgens mij inderdaad tot het wezen van de democratische cultuur. "Democratisch conformisme" is juist één van de voedingsbodems van fascisme, dat is overigens al ten overvloede aangetoond in WOII-studies.

Ook deze gewetensbezwaren hebben een adequaat wettelijk kader nodig, om willekeur te vermijden. In die zin wil men nu in Nederland mogelijke bezwaren kaderen.

Het nadeel daarvan is dat de ambtenaar de stigmatisering van zijn ("verdraagzame")directe omgeving riskeert, daarom vind ik een nieuwe regeling te beter.

Hah! "Ik ben het ermee eens

Anonymous, 26/02/2007 – 21:27

Hah!
"Ik ben het ermee eens dat het samenleven van homoseksuele partners een adeguate wettelijke omkadering vraagt, maar dan liefst een die niet gericht is op de atomisering van de samenleving."

De geheime CD&V-er in uzelf ontdekt, blijkbaar? Hoezo is het homohuwelijk gericht op de "atomisering" van het huwelijk?

Verder reageren op uw komdenken lijkt me nutteloos. Dan maar liever ethisch arrogant.

Dialoog?

Peter Van de Ven, 27/02/2007 – 00:16

"Geheime CD&V"-er? Is dat nu het ergste stigma?

En zoals blijkt: ethische arrogantie blokkeert de dialoog, en opent de deur tot macht om de macht.

Als u dan toch zo totalitair redeneert, hou dan wel op met ethische vlaggen te zwaaien. Symbooldossierbekrompenheid, dat is voor pseudo-progressieven een echt probleem.