Marc-Antoon25 februari 2007 – 22:36

Het Bruto Nationaal Product van een land is de som van de inkomens van alle mensen die in dat land wonen. Het BNP wordt daarom gezien als een maatstaf van economische groei en welvaart.

Wat is er mis met het BNP?
Van den Bergh: “Ten eerste houdt het BNP geen rekening met ongelijkheid. Menselijke welvaart wordt niet alleen gedreven door inkomen tout court. Mensen zijn ook gevoelig voor inkomensverschillen. Er zijn experimenten gedaan waaruit blijkt dat mensen liever ‘relatief rijk’ zijn in een wat armere samenleving dan ‘rijk in absolute termen’ als armste in een rijke samenleving.”

“Ten tweede zitten er in die BNP-groei allerlei activiteiten die helemaal niet nieuw zijn. Diensten en produkten die vroeger werden geleverd door de informele sector, komen plots in het BNP terecht als ervoor betaald wordt. Kinderopvang bijvoorbeeld. Waar is de meerwaarde voor de samenleving? Ander voorbeeld, veel cynischer: de schade die een economische activiteit berokkent aan mens of milieu wordt niet weerspiegeld in het BNP. Maar investeringen om die schade te herstellen wel. Een goede manier om het BNP te verhogen zou dus zijn: eerst vervuilen en dan opruimen. Dat is natuurlijk belachelijk.”

Welke indicator zou beter zijn?
Van den Bergh: “Geen enkele indicator zal ooit volmaakt zijn, maar de ISEW-indicator (de Index voor Duurzame Economische Welvaart) van Daly is alvast een goed alternatief. In elk geval veel betrouwbaarder om af te wegen wat goed is voor een samenleving dan het BNP.”

“De basis van de ISEW is het BNP (of toch de consumptie), maar er worden allerlei correcties op uitgevoerd. Bijvoorbeeld voor wat betreft de inkomensverdelingverandering: als de inkomens ongelijker worden, zorgt dat voor een daling van de ISEW-indicator. Er wordt ook gecorrigeerd voor milieuschade, voor natuurlijke hulpbronnen,… Alles wat je uit de grond haalt en wat je voorraden vermindert, leidt tot correcties op de ISEW.”

Is die indicator ook praktisch bruikbaar?
Van den Bergh: “De ISEW-indicator is technisch vrij makkelijk te berekenen, en na verloop van tijd ga je dat ook perfectioneren. Laten we eerlijk zijn: de statistische bureaus in allerlei landen doen al heel veel berekeningen, deze kan er nog wel bij. Ze maken al de nationale rekeningen, de fysieke rekeningen,… Dat vertalen in monetaire componenten is technisch perfect doenbaar. Het is louter een kwestie van politieke wil.”

Maar maakt het in de praktijk iets uit?
Van den Bergh: “Je hoort wel eens zeggen dat het BNP in feite niet zoveel invloed heeft op de werkelijkheid. Dat is niet waar. Als het BNP onvoldoende groeit, dan wordt de politiek nerveus, dan worden de banken nerveus, dan wordt de financiële wereld nerveus,… BNP-groei krijgt absolute prioriteit, dringt alle andere overwegingen weg. Maar het BNP is gewoon een slechte indicator. Hij stuurt ons de verkeerde kant op.”

Dirk Barrez en Peter Tom Jones lanceerden een petitie voor het invoeren van een goede meetlat om een Duurzaam Beleid te evalueren. Tekenen kan op www.vodo.be