Stijn Bruers22 maart 2007 – 12:39

Laat me u een analogie voorstellen.
Stel ik consumeer veel luxeproducten. Daardoor komt er veel afval vrij, met veel ziektekiemen. Een arts achterhaalt dat u hierdoor reeds een beetje ziek bent, uw lichaamstemperatuur neemt toe. U loopt bovendien een verhoogd risico op ernstige kwalen. U wil dat ik mijn vervuilende gedrag aanpas, omwille van het voorzorgsprincipe. Ik antwoord dat u het voorzorgsprincipe beter niet altijd toepast, anders mag ik niets meer doen, want alles bevat risico’s. Maar u stelt dat de consumptie van luxeproducten moreel minder zwaar weegt dan een potentieel ernstige ziekte.
Ik ontkende altijd dat ik uw ziekte veroorzaakte, want dat is de doodsteek voor mijn consumptiegedrag. Zoals kleine mensen niet geloofden dat zij de grote planeet opwarmden, achtte ik het onmogelijk dat kleine ziektekiemen uw ziekte teweegbrengen. Echter, na veel onderzoek stellen de artsen dat het wel mogelijk is.

Ik twijfel aan de artsen: er moet toch een arts zijn die kan vaststellen dat ik uw ziekte niet teweegbreng? Ik verwijs naar voorbeelden, waar alle artsen een stelling verdedigden, op één na, die achteraf gelijk kreeg. De artsen stellen dat ze vroeger twijfelden aan de mogelijkheid dat ziektekiemen ziekmakend waren. Ze veranderden van mening omdat ze sterkere argumenten tegenkwamen. Terug unaniem de oude mening aanhangen vereist nu wel onwaarschijnlijk krachtig bewijsmateriaal.
Een andere stelling. Het lichaam verandert voortdurend: het beweegt, het groeit, het zweet of het beeft, kortom: het is nooit in evenwicht.

Misschien hoort die waargenomen temperatuurstijging bij een gezond proces? De artsen wijzen erop dat het lichaam best functioneert bij 37°C en dat er pijn en lijden optreedt als die temperatuur stijgt. Pijn veroorzaken is immoreel.

Ik tracht uw temperatuurstijging gewoon te minimaliseren. Een opwarming van slechts 4 graden geeft hoogstens wat extra zweet. Maar de artsen spreken me tegen: als uw lichaam met 4 graden opwarmt, sterft u.

Ik meen dat de artsen persoonlijk belang hebben bij hun onderzoek. De farmaceutische industrie is bekommerd om de winst, en de artsen zijn onbetrouwbaar. Maar de artsen stellen dat ze objectief en onpartijdig zijn, het maakt voor hen geen financieel verschil uit of ik door mijn gedrag uw ziekte veroorzaak of niet. Volgens de artsen zou ik er echter persoonlijk belang bij hebben om uw ziekte te negeren, want ik wil niets liever dan luxe en overvloed.

Ik hoor iemand opmerken dat we het weer niet één week op voorhand kunnen voorspellen. Hoe zouden we dan het klimaat kunnen voorspellen? Dat inspireert me voor een volgend argument. Ik vraag de artsen te voorspellen hoe hoog de temperatuur in uw vinger morgenmiddag zal zijn. Dat kunnen ze niet! Zijn hun theorieën en computermodellen dan zo zwak? De artsen wijzen me er op dat uw gemiddelde temperatuur veel makkelijker te voorspellen is en dat ze bovendien stijgt zoals voorspelt. Aangenomen dat u ziektekiemen kreeg, die waarschijnlijk van mijn afval afkomstig waren.

Ik stel dat, indien u toch al ziek bent, er toch niets meer aan te verhelpen valt, en ik gewoon verder mag consumeren. De artsen stellen dat verdere afvalproductie gevaarlijke complicaties kan veroorzaken en dat mijn gedrag wijzigen die complicaties kan voorkomen.

Als ik uw ziekte niet veroorzaak, doet iemand anders of de natuur het wel. Iedereen wordt van nature al eens ziek. Temperatuurschommelingen zijn vaak natuurlijk. Wat maakt het voor u uit wie of wat de oorzaak is van uw kwaal? Als de natuur iets mag veroorzaken, waarom ik dan niet? U noemt dat een naturalistische drogredenering. U repliceert dat het immoreel is om iemand bewust een kwaal te bezorgen. Ook het argument dat u blijkbaar al uw vorige ziektes overleefde, en deze ziekte dus waarschijnlijk ook, wordt door artsen tegengesproken.

Alle leven en alle mensen passen zich aan wijzigende omstandigheden aan. Pas u dus aan uw nieuwe toestand aan, dacht ik. Trouwens u leeft al tientallen jaren, wat maakt een paar dagen ziekte dan uit? U vindt ook dat een immorele visie. Een dag mag kort zijn, dat maakt hem niet minder waardevol.

Ik opper dat er een nieuwe ijstijd kan komen en u onderkoeld kunt raken. Uw koorts kan die onderkoeling misschien tegenwerken. De artsen worden kwader …

Ik beken verslaafd te zijn aan mijn consumptie. We moeten maar zoeken naar medicamenten die genezen of die ernstige symptomen tegenwerken. Maar dat kost veel geld dat ik liever aan mijn luxe uitgeef. U beweert dat de oplossing eenvoudiger is: als ik af stap van mijn egoïstische verslaving en stop met mijn overconsumptie, dan loopt u geen complicaties meer op. Dat is de goedkoopste, eenvoudigste en moreel gesproken, beste oplossing.

Stijn Bruers (de auteur is natuurkundige aan de Katholieke Universiteit Leuven)