Siem Eikelenboom in een commentaar op Roy : "In zijn boek De Globalisering van de Islam ontwikkelt de Franse islamoloog Olivier Roy het begrip 'virtuele oemma': 'Islamitische internetgebruikers proberen een virtuele oemma (islamitische gemeenschap) op te bouwen omdat ze zich geïsoleerd voelen in de samenleving waarin ze leven en in hun alledaagse omgeving geen mogelijkheden vinden om hun Islam ten volle te belijden. Dat isolement vloeit natuurlijk voort uit het feit dat de Islam van de websurfers een minderheidsislam is in een niet-islamitische samenleving.' Hun religieuze praktijk moet als het ware opnieuw worden uitgevonden: 'Vandaar de groei van het aantal sites met vragen en antwoorden (…) of met lijsten van fatwa's.' Roy constateert dat veel van die vragen betrekking hebben op de concrete verhoudingen tussen moslims en niet-moslims binnen de context van een minderheidsislam.' (…) Omdat de ontwikkeling van deze Islam niet plaatsvindt in een werkelijke samenleving met zijn eigen nationale kenmerken, specifieke cultuur en historische achtergronden, leidt dit tot een norm die zich niets van de context hoeft aan te trekken. 'Dat alles verklaart waarom de "salafistische" boodschap [strenge Islam naar het model van vooral Saoudi Arabië] het meest geschikt is om inhoudelijk vorm te geven aan de virtuele oemma.'" Siem Eikelenboom, Jihad in de polder. De radicale Islam in Nederland, Amsterdam / Antwerpen, 2004, pp. 298-299.

Niet alleen in het rijke seculiere Noorden, maar ook in de religieuze Sharia samenlevingen van Noord-Nigeria en naburig Zuid-Niger (met een minimaal gecensureerde moslimwetgeving) waar wij sinds twee jaar met Nieuw Thabor actief zijn, kent het salafisme zijn opmars. Nigeria en Niger zijn dan wel niet de landen waar we via internet virtuele oemma’s moeten verwachten. De Islamitische samenleving is er een reëel gebeuren dat zich rond de moskee situeert met bijbehorende verenigingen. Deze laatste waren sinds jaar en dag van soefistische inslag, doch de laatste jaren is het salafisme er aanzienlijk in opmars. Nu al zijn er de helft van de Islamitische verenigingen van een salafistische strekking.

Vanwaar echter die opmars ? Uiteraard zijn en blijven mensen hongerig naar religie en vooral naar spiritualiteit. Op zich is daar niets mis mee. Immers, zelf stel ik mij telkens weer de vraag of het niet beter zou zijn dat onze geseculariseerde samenlevingen wat meer openheid vertonen naar een gezonde volksdrang naar religie. Het menselijke verlangen naar spiritualiteit valt immers niet bij iedereen te onderdrukken. Ondertussen is het wel onrustbarend (maar beslist geen nieuw gegeven) dat mensen zich ook tot radicale uitdrukkingen van religiositeit aangetrokken voelen. Hoe komt dit ? Een antwoord is volgens mij niet ver zoek. Wanneer religiositeit in een samenleving wordt onderdrukt, is het niet al te moeilijk om hierop in te spelen en een sterke betrokkenheid te cultiveren. Wat dit betreft, gaan wij akkoord met Roy's stelling. De drang naar een sterke religieuze betrokkenheid is in het Noorden uiteraard een soort van overreactie vanuit een gevoel van isolering en ruime miskenning van het religieuze. Vaak gaat het er om minderheidsgroepen, terwijl we in het Zuiden eerder te maken hebben met een breed maatschappelijk fenomeen. Daar heeft de ontkenning van religie vooral te maken met de socio-economische uitbuiting waaraan de arme volksmeerderheid wordt onderworpen. Mensen aanschouwen er met leed in de ogen hun toestand van achteropgestelde ontwikkeling die elke zuivere drang naar een religie gebaseerd op socio-economische gelijkberechtiging monddood dreigt te maken. Ze voelen zich terecht religieus geïsoleerd, doch helaas zijn er maar weinig religieuze leiders die het echt voor het volk opnemen. Ondertussen wordt deze onderdrukte bevolkingsklasse nog altijd zoet gehouden met een religie die helpt haar ellende te vergeten. In die zin is de opkomst van een sterk gesponsorde religieuze bedrijvigheid niet minder een vorm van virtuele socialisering ver van het echte leven, zij het dan zonder internet.

Algemeen is geweten dat het petroleumgeld van de Golfstaten de laatste decennia (en meer en meer) zijn weg vindt naar de rest van de moslimwereld. Religieuze organisaties hebben nu eenmaal geld nodig. Wat niettemin al te vlug door de 'hongerige' ontvangers van financiële steun door de vingers wordt gezien, is dat hun rijke geldschieters vaak zelf, als het erop aankomt, ver af staan van de Islam die ze financieren. Welnu, organisaties hebben eenmaal geld nodig, maar het omgekeerde is ook waar. Terwijl in de modelislam van de Golfstaten 90 procent van het geld rolt bij minder dan 10 procent van de bevolking, krijgt precies haar economie in moslimmilieus en elders over heel de wereld de nodige aandacht om te kunnen verder opbloeien. Het is een feit dat jongopkomende economieën het enthousiasme van supporters en trouwe promotors goed kunnen gebruiken. Anderzijds is dit gegeven ook weer niet nieuw. Naast vele anderen hebben de bekende kritische cineasten Gordian Troeller en Marie-Claude Defarge jaren geleden hierop al gewezen: achter de eeuwenlange arabisering van de universele Islam schuilt niet in het minst een economische grond. Religieus en economisch koloniseren hand en hand ! Trouwens, met dit thema belanden we natuurlijk ook bij het christendom. Onder de christenen in bijvoorbeeld Nigeria (Niger kent quasi geen christenen) krijgen we eenzelfde verhouding. Wij spreken hier van een sterk gecultiveerde band tussen de Verenigde Staten en de schatrijke Nigeriaanse bishops (en clan) van de als paddestoelen uit de grond rijzende Pinksterkerken (de zogenaamde Pentecostals). Doch, net als bij de talrijke Islamitische verenigingen in vooral Noord-Nigeria gaat het er aan de top vooral om de promotie van economische belangen die door religieuze leiders aan beide zijden van de oceaan op een subtiele manier worden gepatroniseerd. Laten we het maar toegeven (en ik doe dit met spijt): religie is maar al te vaak een wegbereider van het grote economische verhaal. Vraag is of dit laatste dan wel een juiste richting is ingeslagen: zuurstof voor het volk, of hoe luidde die bekende spreuk alweer? Zeg maar: “Lang leve de virtuele wereld !”

Lees ook: "Islamitisch fundamentalisme is vooral islam-business" aldus Richard Labévière - door Wim De Neuter, in: Uitpers 2, 1999 http://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=432

Wil je meer van ons en van Nieuw Thabor's Zuid-Noord vredesbeweging lezen ?
Ga even zien op : Nieuwsflash 03/04/07 http://nl.thabor.org/r/default.asp?iId=FDMMDE