Gilles21 mei 2007 – 15:44

Kunnen jullie je even voorstellen?
"Ik ben Luciano Ramirez Chilel van de MTC, de Movimento Trabajadores Campesinos, de boerenbeweging. Ik kom uit San Marcos."

"En ik ben Alberto Ramirez Ordoñez van de CGTG, de Central General de Trabajadores de Guatemala, één van de vakbonden."

Jullie zijn hier te gast bij Wereldsolidariteit. Wat is het doel van jullie bezoek?

Alberto: "Wij zijn uitgenodigd door Wereldsolidariteit en het ACV om in België te getuigen over ons werk in de vakbond in Guatemala en met het Guatemalteekse volk en de sociale bewegingen."

Luciano: "Ik ben hier als lid van de boerenvakbond. Ons werk bestaat er vooral uit mensen bewust te maken zodat ze zich zouden organiseren en opdat ze hun rechten zouden kennen. Wij werken vooral op het niveau van de fincas (plantages, nvdr). In 2002 zijn er massale ontslagen gevallen op heel veel van die fincas, vooral op de koffieplantages, op de bananenplantages en op de rubberplantages. En hier in België willen we de werkomstandigheden aan de kaak stellen."

Zijn er concrete dingen die jullie willen bereiken tijdens jullie verblijf?

Alberto: "Het zijn vooral de schendingen van de mensenrechten en de arbeidsrechten die we hier aan de kaak willen stellen. Het is heel belangrijk dat wij dit kunnen doen, want heel weinig mensen weten iets over Guatemala. Wij willen door de solidariteit tussen de vakbonden van België en Guatemala resultaten behalen in ons land en in onze strijd. Wij willen hier vooral steun krijgen van organisaties en het volk."

In Guatemala is er vrijheid van vereniging. Wat maakt het werken in een vakbond dan zo moeilijk?

Alberto: "De wetten, de arbeidscodex, de grondwet en internationale conventies garanderen de vrijheid van vereniging. Maar dat wordt heel vaak geschonden, en niet alleen door de overheid, maar ook door de werkgevers, en dan zowel die op de plantages, in de industrie, in transport, in alle sectoren eigenlijk. Wij voeren strijd omdat mensen psychologisch worden afgeschrikt om lid te worden van een vakbond, vervolgd worden omdat ze lid zijn van een vakbond, enz. Daarop concentreren wij ons vooral. Wij stichten soms vakbonden en bedrijven, en dan zien we dat de mensen die lid zijn geworden de volgende dag al ontslagen worden. Op dat gebied heerst er een klimaat van terreur. We worden ervan beschuldigd guerillastrijders te zijn, de staat de destabiliseren. De vakbonden worden gewoon niet aanvaard. De leiders worden vervolgd, ze krijgen doodsbedreigingen en er worden mensen vermoord."

Ik las in het boekje van Wereldsolidariteit dat jullie bezig zijn met informele werkers. Wie zijn zij en hoe werkt een vakbond rond informele werkers?

Alberto: "De grote meerderheid werkt in de informele sector. De werkloosheid is zeer hoog. De werknemers proberen gewoon te overleven, en dat doen ze vooral door verkoop op straat en op markten. Dat is een heel moeilijkes situatie, omdat de gemeente en politie die mensen heel vaak bedreigen, vervolgen en ze niet laten werken. Het geweld in Guatemala is heel hoog, er zijn heel veel overvallen. De kinderen zijn het het grootste slachtoffer. Zij moeten ook werken voor een paar centavos, een paar centjes, gewoon om te kunnen overleven. Het is zeer moeilijk om die mensen te organiseren, zeker met onze overheid, die geen echte democratie is, maar eerder een oligarchie. De macht is in handen van de werkgevers en de grote suikerpatroons. Op dit moment zijn er niet veel garanties om met deze mensen te kunnen werken, maar wij geloven dat hun situatie enkel kan verbeteren door ze te organiseren. Met de huidige politieke partijen aan de macht is dit niet echt mogelijk, want er is geen progressieve partij. alle regeringspartijen behoren tot de rechterzijde. We proberen wel pacten te sluiten met de overheid, maar dat is niet gemakkelijk, want de confrontatie tussen de straatverkopers en de politie blijft."

Is de CGTG een vakbond pur sang, of biedt zij nog andere diensten aan, zoals gezondheidszorg?

Alberto: "De CGTG is eigenlijk een verzameling van kleine lokale vakbonden, maar bevat ook vrouwenorganisaties, gezondheidsorganisaties en organisaties die mensen handwerkjes voor de verkoop leren maken."

Daarnet viel de term finca. Is dat iets zoals wij hier in de Middeleeuwen kenden? Eén grote boerderij met kleine boeren die stukjes land pachten?

Luciano: "Ik woon in een regio waar er heel veel finca's zijn, San Marcos, op zo'n 288 km van de hoofdstad. Daar werken de meeste mensen op de finca's, de kinderen ook, vanaf hun 10 jaar. Op de fincas kunnen de kleine boeren geen stuk land huren, maar zij werken er eigenlijk als loonarbeiders. De arbeiders worden er per dag betaald, maar zij krijgen zelfs het minimumloon nog niet. En er worden ook geen contracten gegeven. De arbeiders worden er gewoon geëxploiteerd, ze moeten heel veel uren maken. Er werken dikwijls drie generaties van dezelfde familie op die fincas. De fincas zijn zo'n 37,5 hectare groot en telen vooral koffie, bananen, rubber en rietsuiker. De meeste fincas waren koffieplantages. In het jaar 2000 is de koffieprijs echter in elkaar gezakt, en vanaf dan zijn er massale ontslagen gevallen. Op de rietplantages is het ook heel gevaarlijk werken. Om het riet gemakkelijker te kunnen kappen worden de velden net voor de oogst in brand gestoken, wat heel gevaarlijk is voor de arbeiders. En ze krijgen niet eens een gezichtsmasker. Velen hebben ademhalingsproblemen. Op de andere plantages zijn het vooral pesticiden en herbiciden die gevaarlijk zijn, want ze worden ook besproeid terwijl de mensen aan het werk zijn."

Wat is de rol van de boerenbeweging daarin?

Luciano: "Ik woon zelf in een finca, de Delicias El Tumbador in San Marco, en ik ben er ook ontslagen, samen met 24 andere families. De kinderen zijn het grootste slachtoffer. Ze hebben geen opvoeding. Maar dat geeft ons ook het meest moed. we willen dat onze kinderen het beter hebben. San Marcos is een bisdom. Alvaro Ramassini is de bisschop. Hij heeft 2 advocaten tot zijn beschikking, die hij inzet om de rechten van de landarbeiders te beschermen, want een landarbeider kan gewoon geen advocaat betalen. De MTC staat samen met de bisschop de mensen bij die ontslagen worden, en we proberen de mensen bewust te maken van hun rechten. Ikzelf ben vertegenwoordiger van de boerenbeweging, maar wij zijn een katholieke organisatie die samenwerkt met het bisdom. De bisschop is eerder links gezind, in tegenstelling de regering. Hij is ook de voorzitter van de bisschoppensynode van Guatemala. Hij is de enige die zich zo verbonden heeft met het lot van de landarbeiders. Hij is ook al met de dood bedreigd, maar hij wordt beschermd door de mensen om hem heen. De president heeft hem 4 bodyguards gegeven, maar op persconferenties heeft hij al duidelijk aangegeven dat hij die niet wil."

"In ons departement zijn er zo'n 15 fincas die met dezelfde problemen van ontslag worstelen. En op de hoogvlakte zijn er 4 organisaties, maar daar werken zij rond de mijnen."

En wat zijn de doelen die de boerenbeweging wil bereiken?

Luciano: "Wij willen dat de arbeiders die ontslagen worden tenminste een ontslagvergoeding krijgen waarmee zij zelf een stuk grond kunnen kopen en zo onafhankelijk kunnen werken. En wanneer de werkgever geen ontslagvergoeding wil betalen, dat hij dan een stuk van zijn grond zou afstaan zodat het slachtoffer toch zijn eigen boterham kan verdienen. Er zijn mensen ontslagen die daar al 35 jaar werkten, en zij hebben niets gekregen. Op onze finca zijn wij nu al 7 jaar geleden ontslagen, maar wij blijven vechten voor onze rechten. We kunnen wel nog in andere fincas gaan werken, maar niet meer op de finca waar we wonen, omdat we ontslagen zijn en omdat we in de vakbond zitten."

Alberto: "De strijd gaat vooral om betere levensomstandigheden, maar ook over grond."

Luciano: "Om druk te zetten op onze ex-werkgever zijn we naar de rechtbank gestapt om een vergoeding te eisen, maar we bezetten ook een deel van de finca, zo'n 2,5 hectare, en daarop verzamelen wij ontslagen werknemers. Maar wij hebben geen geld om deftige huizen te bouwen. We proberen de gronden wel te bewerken, maar dat levert niet veel op. We hebben ook geen school of leerkrachten voor de kinderen."

Vrijdag 20 april brachten jullie een bezoek aan jullie ambassade hier in Brussel om jullie klachten voor te leggen aan de ambassadeur. Heeft dat iets opgeleverd?

Luciano: "De ambassadeur was er niet, maar zijn assistent heeft ons ontvangen. We hebben onze klachten voorgelegd. We hebben ook aangeklaagd dat de kinderen van het kliekje rond de president en de regerende politici een goede opvoeding krijgen en in andere landen kunnen gaan studeren, terwijl onze kinderen afzien omdat we hen zelfs geen goede voeding kunnen geven."

Alberto: "Wereldsolidariteit en Social Alert hebben ook een rapport gemaakt over schendingen van de mensenrechten in Guatemala, en die documenten hebben we ook overhandigd. Ook hebben we de georganiseerde misdaad en de corruptie in instituten zoals rechtbanken, het parlement en de regering aan de kaak gesteld, de militarisering van de maatschappij. De regering is bezig met een georganiseerde sociale schoonmaak. Straatcriminelen worden vermoord. Elke dag worden er een drietal vrouwen vermoord aangetroffen. Er sterven meer vrouwen dan mannen door het geweld. Sinds 1992 zijn er in onze vakbond 15 doden gevallen, in februari nog 3. Daders worden nooit gevonden of gestraft. De assistent heeft gevraagd dat we alles zouden bundelen in een brief en die op te sturen naar de president van Guatemala."