han18 januari 2006 – 00:39

Het hedendaagse omroepbedrijf kijkt vandaag tegen nieuwe uitdagingen aan: de nakende digitale revolutie in de media-industrie en de toenemende globalisering die er het gevolg van is. Ze zijn de voorbode van nog meer “lean production” en aangescherpte productiviteit.
Voorwaar een gigantische opgave voor de vakorganisaties van de VRT: tegelijk de slagvaardigheid van de openbare omroep in het Vlaamse medialandschap vrijwaren en toch meer sociale en creatieve ruimte creëren voor onze collega's. Want een sterk sociaal weefsel en grote creatieve vrijheid blijven, ook na de ingrijpende hervormingen van het voorbije decennium, sleutels voor het succesvol realiseren van onze missie. De medewerkers van VRT ervaren die sociale identiteit en creatieve bedrijfscultuur als cruciaal en onvervangbaar. Ze zijn een voorwaarde sine qua non om het vereiste vakmanschap en professionalisme in alle functiedomeinen optimaal tot haar recht te laten komen. In het productieproces moet kwaliteit primeren boven volumes en deadlines. Flexibiliteit is ondergeschikt aan de juiste balans tussen werk en vrije tijd. Prettige sociale relaties en een aangename werkomgeving zijn het verplichte vaccin tegen de anonimiteit en de vervreemding die de industrialisering van de productieketen kenmerken.

Het ACV stelde zich in de opeenvolgende veranderingscycli die in het kielzog van het maxidecreet plaatsvonden, bewust als een proactieve gesprekspartner op. Die optie is, ook in eigen kringen en terecht, niet onomstreden. Het ACV belichaamt een visie, bouwt grondige dossierkennis op, vertaalt die in concrete standpunten en voorstellen, streeft billijke oplossingen na en legt op transparante wijze verantwoording af. Die optie is maar productief, voorzover ze onze “core business” ondersteunt: onverzettelijk en strijdbaar opkomen voor de belangen van de werknemers. In alle sociale thema’s heeft het ACV bij de VRT dat brede register van instrumenten op de juiste momenten en in de juiste dosering aangewend. En dat heeft in 2005 tot fraaie resultaten geleid. Het ACV blikt bijgevolg tevreden op het afgelopen werkjaar terug.
We danken al onze leden en militanten uitdrukkelijk voor hun inzet en voor de bijdrage die ze daarbij leverden. Want op vele momenten vereiste het heel wat moed en doorzetting en was het zelfs ondankbaar om de vernieuwende koers te varen waarmee de belangen van de VRT-medewerkers in de helse concurrentiële en technologische ontwikkelingen worden veilig gesteld.

Op de arbeidsmarkt woedt een felle strijd om de meest bekwame en geschikte medewerkers. Daarom ijverden we onverdroten en krachtdadig voor versoepelde procedures, gericht op actieve aanwerving en op meer interne doorgroeikansen. Want de know how en de ervaring die medewerkers binnen de VRT verwerven, blijft onderbenut en ondergewaardeerd. In december kwam, na bikkelharde onderhandelingen, het reglementaire kader tot stand dat een dergelijk beleid mogelijk maakt. Ook de ontkoppeling van functionering en beoordeling, essentieel voor een competentiemanagement dat de eigen medewerkers meer ontwikkelingskansen geeft, werd gerealiseerd.
Het spreekt voor zich dat die noodzakelijke hervormingen staan of vallen met de wijze waarop een en ander in het dagelijkse beleid wordt vertaald. Het gaat om een trendbreuk en het vergt dus wat tijd vooraleer een nieuwe bedrijfscultuur alle oude vormen en gedachten kan verjagen. We gunnen de directie enig respijt, maar hebben geen eindeloos geduld. Op het vlak van aanwerving en doorgroei moet de breuk met het verleden in 2006 zichtbaar worden. Het ACV wil trouwens spoedig nog één groot hiaat weggewerkt zien. De toepassing van de uitzendarbeid binnen de VRT is onvoldoende conform met de geest van de wetgeving en evenmin met de afspraken die de sociale partners over de hervorming van onze “interne arbeidsmarkt” maakten. Het ACV agendeert dit thema zonder uitstel op het sociaal overleg.

Omtrent functionering en competentiemanagement heeft het ACV twee prioriteiten: stop de inflatie van procedures en paperasserij en haal deze processen uit de repressieve sfeer. Op beide vlakken zijn de voortekenen weinig gunstig. Functionering verdrinkt in de overtollige formulieren en bij de bespreking van competenties domineert de kijvende boventoon. Het koppelen van (gecontingenteerde) financiële bonussen aan de meest gunstige beoordelingen, is gedoemd tot mislukken: je bevordert geen teamspirit en collegialiteit door tegelijk de onderlinge nijd en afgunst te organiseren. De VRT-medewerkers hebben aan het bonusverhaal van de directie heus geen boodschap.
Ook al zijn vooralsnog niet alle ongewenste gevolgen van de functiereductie weggewerkt, toch werd een belangrijke doorbraak gerealiseerd. Voorzover het akkoord omtrent de tijdelijke loontoeslag - een syndicale oefening op het scherp van de snede - ook effectief wordt toegepast om te diversifiëren binnen de functies waar dat relevant is, gaat het om een zinvolle correctie.

De verplichte aanpassing van de werkreglementen trappelt ter plaatse door de schrijnende besluiteloosheid van de directie. Maar nu komt de berg naar de profeet: 2006 is de dwingende deadline om dit af te ronden. Het ACV heeft het dossier grondig voorbereid, zowel inhoudelijk als strategisch. Wij dulden geen forcing van de directie om deze oefening in sociaal neerwaartse zin en/of in een scenario van inlevering aan te vatten. Op 27 en 28 oktober losten we een raak schot voor de boeg. Pogingen van de directie om de actiedag rond het Generatiepact te dwarsbomen, bleken een lelijke misrekening. De waarschuwing weze duidelijk: de mobilisatiekracht van de vakorganisaties van de VRT is intact.
En onze collega’s zijn uiterst alert als het erom gaat de stevige sociale bescherming in het werkreglement te vrijwaren. Het ACV zal zich niet in oorlogskleuren tooien als op 10 januari de onderhandelingen over nieuwe werkreglementen van wal steken. We vatten dat overleg op constructieve wijze aan en met de wil om een billijk akkoord te bereiken. Maar als de directie buiten de lijnen van onze onderhandelingsmarge wil kleuren, dan zijn we niet te beroerd om onze eisen in een conflictscenario af te dwingen.

Meer efficiëntie en het optimaal benutten van de beschikbare capaciteit: het zijn intenties die we delen, op voorwaarde dat ze van hoog tot laag binnen het bedrijf worden nagestreefd. De medewerkers van de VRT kijken met wantrouwen naar de forse aangroei van managementfuncties en van (dure) consultancy-opdrachten. Bij de Public Relations activiteiten van de VRT moet elk vermoeden van spilzucht worden geweerd. In een duale VRT met verschillende regimes in het management en bij de troepen kan het huidige succesverhaal niet lang stand houden.

In de geglobaliseerde en concurrentiële markt kijkt het omroepbedrijf voortdurend tegen nieuwe technologische en strategische uitdagingen aan. Bij zo’n galopperend ritme van veranderingen is het een hachelijke opdracht voor de politieke voogdij om met de VRT een nieuwe beheersovereenkomst voor vijf jaar aan te gaan. Een louter marktgedreven aanpak, gericht op maximaal rendement, devalueert de openbare opdracht en verschraalt het programma-aanbod. De actuele roeping van het medium negeren en de klok terugdraaien is evenmin een optie. In 75 jaar radio- en 50 jaar televisiegeschiedenis werd de Vlaamse kijker en luisteraar verwend door kwaliteit. Hij koestert een diepe verzuchting naar meerwaarde. (Waarheidsgetrouwe) informatie, (niet belerende) educatie en (verantwoorde) ontspanning brengen, dat blijft de kernopdracht van een openbare omroep. Hij spreekt de kijker en luisteraar aan als burger en niet als consument. Hij wil de sociale verbondenheid en de culturele identiteit van de Vlaamse Gemeenschap versterken. Geen overbodige luxe nu de globale wereldmarkt en zelfs de Europese eenmaking op het oude continent als een bedreigende pletwals worden aangevoeld.
De consensus die vandaag in Vlaanderen bestaat om de culturele en sociale opdracht van de VRT te versterken, is een unieke opportuniteit. De overheid mag daar best een flinke hap uit haar begroting voor veil hebben. Een scenario van commerciële nevenactiviteiten als financiële prothese voor een overdreven zuinig overheidsbeleid vervult ons met huiver.

De zorg voor vakmanschap en kwaliteit heeft in de Vlaamse audiovisuele sector een breed draagvlak. Buiten onze grenzen worden de Vlaamse mediabedrijven als toonaangevend geprezen. Men benijdt Vlaanderen de hoge kwaliteit van zijn programma's op de openbare en op de commerciële netten. De professionaliteit en de know how van onze openbare en private productiebedrijven en productiehuizen voor televisie genieten internationale faam en erkenning. Zijn onze politieke gezagsdragers wel voldoende trots op deze sector die technologisch innoverend is, voor economische dynamiek zorgt en een belangrijke maatschappelijke rol vervult ? Regulering die de bloei van de openbare audiovisuele bedrijvigheid en de flankerende jobs in de sector fnuikt, is daarom niet wenselijk. Wel mag afdoende sociale bescherming eerder vroeg dan laat op de commerciële omroep- en audiovisuele sector afstralen.

Bij de bevraging van de Minister van Media omtrent de toekomst van de openbare omroep, verdedigde het ACV van de VRT een duidelijke visie. Meer diepgang in de nieuws- en duidingsprogramma’s, versterken van het culturele programma-aanbod op de bestaande netten en via een themakanaal, vrijwaren van de autonomie en de onafhankelijkheid in het bestuur en meer inspraak en betrokkenheid van de VRT-medewerkers bij het realiseren van de opdracht van de omroep. Dat waren de krachtlijnen van ons pleidooi. In het advies van de Vlaamse Mediaraad vinden we vele van die prioriteiten terug. In de volgende maanden vinden intensieve gesprekken en onderhandelingen plaats over de nieuwe beheersovereenkomst voor de VRT. Daarin zal het ACV zoveel als mogelijk zijn stempel blijven drukken om de toekomst van de tewerkstelling en van de openbare opdracht voor de VRT maximaal te verzekeren.

In 2005 beijverde het ACV zich voort nog voor de uitbreiding van de deeltijdse vormen van loopbaanonderbreking, voor verdere financiële stimuli bij gebruik van het openbaar vervoer en voor de terugbetaling van het privégebruik van Internet door VRT-medewerkers. Het zijn stuk voor stuk belangrijke aanwinsten in het extralegale voordeelpakket van onze collega’s. De nieuwe initiatieven op het vlak van telewerken kenden helaas niet het verhoopte succes. Hiervan moet een kritische doorlichting en balans op tafel komen.

We kunnen er niet naast kijken: de metamorfose van de VRT voltrekt zich ook letterlijk. De skyline van het omroepcomplex wordt gedomineerd door reusachtige kranen en de werven draaien op volle toeren. TOM creëert de infrastructuur waardoor in 2006 de eerste grootschalige synergie tussen verschillende media een feit wordt. Het "crossmediale" Nieuwsproject verlaat de steigers en luidt een nieuwe episode in voor de VRT. We kruisen de vingers voor de digitale toekomst van onze omroep en wensen de VRT een betrouwbaar kompas en een behouden vaart als in 2006 de nieuwe beheersovereenkomst wordt ondertekend.

Aan iedereen die begaan is met de toekomst van de openbare omroep wensen we een voorspoedig 2006. Een jaar waarin de fundamenten worden gelegd om de sociale en maatschappelijke opdracht van de VRT met vernieuwd élan waar te maken.

Jean-Paul Van der Vurst, ACV Transcom Cultuur
Herman De Backer, ACV-VRT
Ivo Hendrix, ACV-VRT