Op de website van de 15 Decemberbeweging vonden we geen stemadvies.

Jan Van Meirvenne: “Dat gaan we ook niet geven. Onze basisteksten zijn daarover wel duidelijk. Traditionele partijen beantwoorden niet meer aan onze verwachtingen.”

Kristien Merckx: “We zijn ontstaan uit de strijd tegen het generatiepact. Van dat pact vinden we dat het de rechten van de werknemers schendt. Kijk wie er het generatiepact heeft goedgekeurd in het parlement: VLD en sp.a natuurlijk, maar ook CD&V. Het Vlaams Belang heeft niet tegengestemd, maar heeft zich onthouden omdat het niet ver genoeg ging. De enige partij in het parlement die tegenstemde was Ecolo. Mensen weten dus goed genoeg op wie ze niet moeten stemmen als ze niet willen dat hun rechten geschonden worden. Dat is ons stemadvies.”

Het generatiepact ligt ondertussen al anderhalf jaar achter de rug. Denkt u dat daar bij de verkiezingen nog iets van blijft hangen?

Jan Van Meirvenne: “Het generatiepact ging over de afbouw van het brugpensioen. De mensen ondervinden de gevolgen nog altijd in hun leven.”

Kristien Merckx: “Ik onderhandel in twee bedrijven waar heel wat mensen zullen moeten vertrekken. Mensen hebben schrik om op brugpensioen gaan als ze nog geen 58 jaar zijn. Als het bedrijf aan een aantal criteria voldoet, kan het nochtans nog altijd. Maar ze zijn bang voor de tewerkstellingscel. Die angst is misschien niet altijd rationeel, maar wel begrijpelijk. Tot hun 58ste moeten ze beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt. Dat zijn mensen die 20 jaar in hetzelfde bedrijf hebben gewerkt en nu plots op latere leeftijd worden ze op een markt gegooid zonder te weten waar ze gaan terechtkomen en aan welke voorwaarden ze zullen moeten werken. Ze willen nog liever gewoon ontslagen worden omdat ze denken dat ze zo hun lot veel meer zelf in de hand hebben. Anderhalf jaar geleden stonden we op straat voor het principe. Misschien dat we het toen nog wat weinig concreet konden maken, maar voor veel mensen is het nu realiteit. Ik heb een schrijnend voorbeeld van een man die ouder dan vijftig was en heel zijn leven gewerkt heeft tot hij op straat kwam te staan na een herstructurering. Hij werd opgeroepen om te solliciteren bij een grote winkel om één dag te helpen bij het opmaken van de inventaris.”

Denkt u dat die mensen zelf nog de link maken met het stemgedrag van de partijen die toen voor het generatiepact waren?

Kristien Merckx: “Ik kan niet spreken voor dé mensen. Natuurlijk is niet iedereen daar nog even bewust mee bezig. Bij een aantal mensen gaat dat zeker nog meespelen als ze in het stemhokje staan.”

Jan Van Meirvenne: “Syndicalisten weten nog heel goed wie er voor of tegenstemde bij het generatiepact. Maar zoals bij alles in de politiek: mensen vergeten vlug.”

Bij jullie vakbond ging er ook een grote bevraging komen over de band tussen partij en vakbond.

Jan Van Meirvenne: “De discussie is afgerond en er wordt verondersteld dat ABVV'ers op sp.a stemmen.”

Kristien Merckx: “Er is een nota waarin interessante punten staan. Zo wil het ABVV gaan praten met alle partijen die onze belangen willen verdedigen. Helaas zegt puntje zeven van de nota dat het Vlaams ABVV de plaatselijke militanten op de lijsten van de sp.a moet steunen.”

Is het niet normaal dat het ABVV zich richt tot een grote partij om haar belangen te verdedigen? Wie anders dan minister Vanvelthoven verdedigt op dat niveau het standpunt van de vakbonden over syndicale vertegenwoordiging in kmo's?

Kristien Merckx: “Je hebt een politiek relais nodig. En in dit concrete geval is dat de sp.a. Maar in andere gevallen kan het een andere partij zijn. Punt is dat het nu de logica zelve is en dat is niet goed. Zeker niet als je ziet dat net die partij niet bewoog toen er 100.000 mensen op straat stonden.”

Maar het ABVV heeft toch juist tijdens het generatiepact bewezen dat de vakbond onafhankelijk kan zijn als het moet?

Kristien Merckx: “Pas op, wij richten ons niet tegen de vakbond, hé. Wij zijn een politieke beweging die de discussie wil voeren met mensen op de werkvloer en in de wijken over sociale thema's als de loonindexering en de splitsing van de sociale zekerheid. Wij willen hen er van overtuigen dat we samen een krachtige beweging vormen die haar boodschap tot bij de politiekers kan krijgen. De 15Decemberbeweging wordt wel voor een groot stuk gedragen door syndicalisten, maar er zijn ook gepensioneerden, journalisten en academici en mensen uit de socioculturele wereld die bij ons actief zijn.”

Sp.a doet duidelijk wel een poging om terug aansluiting te vinden bij de arbeidersbeweging. Enkele bekende delegees kregen een prominente plaats op de lijst.

Jan Van Meirvenne: “Sp.a heeft al jaren de voeling met de arbeiderswereld verloren. Heel veel van die arbeiders stemmen nu ontgoocheld op het Vlaams Belang. Het lijkt een poging om de arbeiders terug te winnen door een paar bekende delegees op hun lijst te zetten.”

Kristien Merckx: “Ik zou het fantastisch vinden als er opnieuw enkele arbeidersvertegenwoordigers in het parlement zouden zitten. Alleen denk ik niet dat zij het tij kunnen keren. Het programma van de sp.a heeft het al lang niet meer over de klassentegenstellingen. Dat is nochtans iets waar wij die werken in multinationals voortdurend mee geconfronteerd worden.”

Vrezen jullie dan dat er na het generatiepact nog meer onheil op komst is op sociaal vlak?

Jan Van Meirvenne: “We moeten constant alert blijven. Ik heb Verhofstadt tijdens de campagne horen zeggen dat het enkel wachten is op een volgende generatiepact.”

Kristien Merckx: “Loonvorming is ook een gevaar. De concurrentiekracht moet verbeteren, klinkt het. Er komt zeker nog meer op ons af. De werkgevers zeuren al twintig jaar dat de loonlast hier te hoog is. Dus daar gaan ze zeker nog ooit mee op de proppen komen.”

Sp.a heeft naar eigen zeggen samen met de huidige regering 200.000 nieuwe jobs gecreëerd. Bij een volgende regeringsdeelname willen ze er nog eens 260.000 realiseren. Dat moet vakbondsmensen toch tevreden stemmen.

Jan Van Meirvenne: “Als dat volwaardige en goede jobs zijn, heb ik daar niks tegen. Maar de jobs die Verhofstadt meerekent zijn ook de jobs gecreëerd met dienstencheques. Een paar uur per dag werken wordt ook als job gezien. Dat is geen volwaardige job voor mij.”

Kristien Merckx: “Onlangs stond in de krant dat de werkgevers van de handel geen arbeidskrachten meer vinden. De syndicalisten die de werknemers verdedigen waren razend kwaad toen ze dat bericht lazen. In ketens als Carrefour of Delhaize willen ze geen vrouwen met een hoofddoek. Zo sluit je meteen al een grote doelgroep uit. Ten tweede krijgt niemand nog voltijds werk. En ten derde klopt het zelfs gewoon niet want de mensen die zich aandienen, krijgen geen job. Wie kan er trouwens leven van een job van drie uur? Niemand krijgt een voltijds contract.”

Waarom niet?

Kristien Merckx: “Omdat je mensen met een deeltijds contract veel flexibeler kan inzetten. Zo gaat het ook in de social profit. Veel werknemers mogen alleen maar komen werken op de piekmomenten als het druk is in het rusthuis of in het warenhuis.”

De meeste partijen zijn vol lof over de flexicurity. Hoe kijken syndicalisten daar tegenaan?

Kristien Merckx: “Dat wil zeggen dat ze je je hele leven een job garanderen alleen zal je moeten jobhoppen. De éne keer zal je een voltijdse job hebben, de andere keer een deeltijdse. Dan zal je zoals de arbeiders van Nexan moeten merken dat de patroon de fabriek heeft leeggehaald en dat je elders werk moet zoeken. Dat is de onzekerheid voor de werknemers creëren.”

Jongeren hebben toch niet meteen zin in een vaste job. Kijk naar de populariteit van interimarbeid.

Kristien Merckx: “Jongeren kiezen daar voor, ja. Maar vanaf het moment dat ze een lief hebben en later ook kinderen krijgen, merken ze dat dat toch niet zo'n goed systeem is. Ik snap wel waarvan die politiekers dat halen. Tegenwoordig hoppen ze ook van de ene partij naar de andere. (lacht)”

Jan Van Meirvenne: “Er is ook sprake van een vast interimcontract. Arbeiders die in de zomer bij aircondioningbouwer Daikin gaan werken zullen in de lente aardbeien moeten plukken. Gaan ze dan het loon krijgen van de aardbeienkwekerij of het hogere loon van de metaalindustrie? Een eigenschap van een interimer was ook dat hij kon kiezen. De interimer met vast contract zal geen jobs kunnen weigeren.”

Waarom houden jullie zo hard vast aan collectieve rechten? Is het niet beter om elke werknemers individueel te laten onderhandelen met zijn werkgever wanneer hij tijd wil vrijmaken voor zijn gezin?

Kristien Merckx: “Als vakbonden geen afspraken maken met werkgevers, wie beschermt de werknemers dan nog tegen de willekeur? Als iedereen bereid is om op zaterdag te werken en ik niet, dan kan ik niet meer nee zeggen. Individueel recht dat bestaat gewoon niet meer. Dat is een illusie in onze huidige economie.”

Het Vlaams Belang kwam in de hele campagne niet aan bod. Is dat ook zo op de werkvloer?

Kristien Merckx: “Ik heb de indruk dat de verkiezingen gewoon niet leven. Maar ik twijfel er wel niet aan dat ze opnieuw veel stemmen zullen halen.”

Jan Van Meirvenne: “Wie vorige keer op het VB stemde, heeft weinig reden om dat nu niet meer te doen. Als ik mijn toer doe in de fabriek gaat het alleszins niet over politiek.”

Kristien Merckx: “Maar het is niet omdat het niet leeft dat wij geen campagne blijven voeren met de 15Decemberbeweging. (lacht)”

Wat doen jullie dan?

Kristien Merckx: “We hebben zaterdag nog actie gevoerd tegen de splitsing van de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling, nvdr). In het vooruitzicht van de verkiezingen en van de coalitiehervorming daarna is de nieuwe staatshervorming een belangrijk thema. De grote Vlaamse politieke partijen willen een substantiële staatshervorming. Wij vrezen dat de splitsing van de RVA leidt tot de reginoalisering van de Sociale Zekerheid en, uiteindelijk, tot het verdwijnen van België.”

Waarom zo hardnekkig blijven vasthouden aan die federale sociale zekerheid?

Jan Van Meirvenne: “Solidariteit is toch één van de steunpilaren van de sociale zekerheid. Waar stopt het ook? Gaan we op de duur splitsen in parochies?”

Kristien Merckx: “Nu al is de transfer tussen West-Vlaanderen en Antwerpen groter dan de transfer tussen Vlaanderen en Wallonnië. Als je de sociale zekerheid en of sociaal recht splitst, ga je de werknemers tegen elkaar uitspelen. Dan komen er andere arbeidsvoorwaarden aan beide kanten van de taalgrens. Dat zou pas een ramp zijn voor alle werknemers.”