christophe29 augustus 2007 – 18:52

Wij gaan niet aan de federale solidariteit raken, bezweren de Vlaamse partijen. Wat moeten we verstaan onder federale solidariteit?

“Federale solidariteit is een rekbaar begrip dat wellicht anders wordt ingevuld door mezelf dan door de Vlaamse onderhandelaars. Voor mij betekent het dat er absoluut niet geraakt mag worden aan het federale karakter van de sociale zekerheid, het arbeidsrecht en de collectieve onderhandelingen. Ik heb er geen probleem mee dat er gestreefd wordt naar een beter en transparanter beleid. Maar wanneer het de bedoeling is om de federale solidariteit onderuit te halen of de federale overheid te verzwakken is er wel een probleem.”

Wat u federale solidariteit noemt, noemen anderen transfers.

“Dat is een ander debat. Binnen de sociale zekerheid gebeuren er transfers tussen het noorden en het zuiden van het land zoals in elke federale staatsstruktuur. Dat debat wordt ook vaak verkeerd voorgesteld in de publieke opinie. Als je de uitgavenkant bekijkt, zijn er weinig of geen transfers. De Walen consumeren niet meer of minder dan de Vlamingen. Inzake gezondheidszorg consumeren Vlamingen en Walen precies evenveel. Inzake kinderbijslag consumeren de Walen wat meer omdat ze meer werklozen hebben en werklozen hebben verhoogde kinderbijslag, maar langs de andere kant hebben de Vlamingen dan weer heel wat aanvullende voordelen in de pensioenwetgeving omdat de vergrijzing hier harder toeneemt dan in het zuiden van het land.”

“Aan de inkomenskant is er wel een verschil. De transfers van het noorden naar het zuiden bedragen ongeveer 4,5 procent van het bruto nationaal product. Die zijn gemakkelijk te verklaren. In Vlaanderen is de economische groei groter en de werkgelegenheidsgraad hoger. Het gemiddeld inkomen van de Vlaming ligt hoger dan dat van de Waal en automatisch heeft de sociale zekerheid daardoor ook meer inkomsten. Maar dat is nu eenmaal de basis van onze sociale zekerheid. Dat is niet alleen een verzekeringsprincipe, maar ook een solidariteitsprincipes. De transfer is een uiting van het solidariteitsprincipe. Je mag die transfers ook niet overdrijven. In veel federale staten liggen die nog veel hoger. De transfer tussen Zuid-West-Engeland en Noord-Engeland bedragen acht procent. De transfers tussen Catalonië en Zuid-Spanje liggen nog hoger.”

Dus volgens u horen transfers nu eenmaal bij de sociale zekerheid. Tussen arm en rijk, werkenden en niet werkenden en dus ook tussen rijke en minder rijke landsgedeelten?

“In het verleden was het juist het omgekeerd, hé. Wallonnië had een
sterk industrieel weefsel en Vlaanderen was arm. Het waren de Walen die
toen hebben bijgedragen tot de financiering van een sterke sociale
zekerheid. Vlaanderen is daarna de economisch sterkere regio geworden maar met de grotere vergrijzing die Vlaanderen in de nabije toekomst zal treffen, zal Wallonie op zijn beurt weer meer solidariteit met onze regio moeten betuigen. In Vlaanderen zullen er meer oudere personen zijn die geld opslorpen uit het pensioenstelsel en er zullen minder actieven zijn die bijdragen.”

Welke beslissingen kunnen die federale solidariteit in gevaar brengen?

“Opsplitsen, hé. Er waren reeds aanzetten in de nota van de formateur. Leterme stelde voor om de sociale zekerheid op te splitsen in twee pijlers: de vervangingsinkomens die verder gefinancierd zouden worden door de sociale zekerheidsbijdragen en de overheid langs de ene kant en langs de andere kant de kinderbijslagen en de gezondsheidszorg die voortaan gefinancierd zouden worden via de fiscaliteit en dus niet langer via sociale zekerheidsbijdragen. Dat heet fiscaliseren. Dat betekent dat je de gezondheidszorg en de kinderbijslagen uit de sociale zekerheid trekt. Na de fiscalisering volgt bijna onvermijdelijk de communautarisering. De gemeenschappen moeten dan op zoek naar inkomsten voor de kinderbijslagen en de gezondheidszorg. Dat gaat over enorme bedragen. Niet elke gemeenschap zal daarvoor de nodige middelen vinden. Dan krijg je onmiddellijk de roep om verdere stappen naar privatisering. Dan ben je weg natuurlijk.”

De splitsing van de kinderbijslag was één van de Vlaamse eisen.

“De splitsing van de gezondheidszorg ligt nu inderdaad niet op tafel, maar op termijn zal ook die sector volgen. Dat is duidelijk.”

Maar dus zelfs de splitsing van de kinderbijslag is nadelig voor de
solidariteit?

“Dat is zoals een trui die uitrafelt. Je begint te prutsen aan een klein draadje en op de duur blijft er niks meer van over. De kinderbijslagen horen in de sociale zekerheid tot de aanvullende inkomsten. Ook de uitgaven in de gezondheidszorg zijn aanvullende inkomsten. Werkloosheidsuitkering en pensioenen zijn vervangingsinkomens. Die vervangen een normaal inkomen. Maar als kinderbijslag gefederaliseerd wordt, zal onvermijdelijk de vraag rijzen waarom niet alle aanvullende inkomsten gesplitst worden. Dus ook de gezondheidszorg.”

Op de onderhandelingstafel lag ook een gedeeltelijke regionalisering van de persoons- en vennootschapsbelasting? Is dat om inkomsten te creëren voor de betaling van de kinderbijslagen?

“Dat heeft een heel andere filosofie. In staatsterminologie noemt men dat de fiscale autonomie. Men wil Vlaanderen economisch meer zuurstof geven door bijvoorbeeld een verhoogde aftrek op de vennootschapsbelasting. Dat is een totaal verkeerde redenering. Landen als Zweden of Denemarken hebben een sterke economische groei én een goed ontwikkeld belastingsstelsel. Wij hebben geld, zegt Vlaanderen, en wij zullen de federale overheid wel vergoeden voor het verlies aan inkomsten door de lagere vennootschapsbelasting in Vlaanderen. Zo organiseer je de fiscale concurrentie. Als Vlaanderen een lagere vennootschapsbelasting heeft, stimuleer je de delocalisering van bedrijven in Wallonnië en Brussel naar Vlaanderen. Ik moet er geen tekening bij maken wat er gaat gebeuren in de streek van Kortrijk en Moeskroen.”

“Dat net op een moment dat we op Europees niveau streven naar een harmonisering van de vennootschapsbelasting! Het Europees Vakverbond wil een Europese minimumvennootschapsbelasting. In Ierland bedraagt de vennootschapsbelasting maar elf procent meer. De Letten en Litouwers willen hun belasting nog verlagen. Je krijgt zo een Europese collectieve verarming. De Europese lidstaten kunnen geen welvaarts- en welzijnsbeleid meer voeren. En op dat moment gaan wij juist het tegenovergestelde doen? Waar zijn we mee bezig? De fiscale concurrentie stimuleren in ons kleine landje. Een waanzinnig idee.”

Wat heeft het arbeidsrecht te maken met federale solidariteit?

“Als je dat splitst, wordt ook het arbeidsrecht een element van concurrentie. Stel dat de opzegtermijnen minder lang worden in Vlaanderen dan in Brussel en Wallonnië. Ook dan dreigt het gevaar van delocalisering want opzegtermijnen zijn onderdeel van de kostprijs van bedrijven.”

De Vlaamse onderhandelaars willen ook de instrumenten om te activeren overhevelen naar de gewesten.

“Heel wat activeringsmaatregelen zijn al gefederaliseerd. Denk aan de weerwerkpremies. En toch wil men een nog verder doorgedreven regionaal arbeidsmarktbeleid. Wat is de verborgen agenda? De splitsing van de werkloosheidsvergoedingen. De werknemers die werkloos worden dreigen dan anders behandeld te worden naar gelang de regio waarin ze wonen. De regio die het hardst zal getroffen worden is natuurlijk Wallonnië. Dat is totaal in tegenspraak met de notie van de federale solidariteit. Verschillende uitkeringen betekent eventueel ook verschillende financieringen. Een werkgever met bedrijfseenheden in Vlaanderen en Brussel zal verschillende bijdragen moeten berekeningen voor zijn werknemers, verschillende afdrachten storten aan verschillende instellingen met verschillende administraties. Waar gaan we naar toe? Dat wordt totaal onbeheersbaar.”

Hoe zit het dan met het collectieve arbeidsrecht? De collectieve arbeidsovereenkomsten?

“Als je dat splitst, is dat een aanfluiting van de solidariteit. In éénzelfde sector kan je dan voor dezelfde werknemers andere lonen onderhandelen. Sommige Vlaamse professoren vinden dat de lonen in Wallonnië lager moeten omdat de productiviteit er lager is. Maar met lagere lonen verarm je Wallonnië. Het eerste exportland van Vlaanderen is Wallonnië. Dat schijnt men te vergeten. Als je de lonen in Wallonnië en Brussel vermindert, tast je de koopkracht aan.”

De Vlaamse regering moet Vlaamse cao's kunnen bekrachtigen, staat er in het Vlaamse verlanglijstje.

“De mogelijkheid om Vlaamse cao's te sluiten, is altijd een eis geweest van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka. Die hadden een andere bedoeling. Zij wilden Vlaamse cao's gebruiken om de federale solidariteit te ondermijnen. Zij wisten zeer goed dat de sociale zekerheid en het collectief onderhandelingsrecht de verankeringspunten zijn van de federale solidariteit. Als je die ankers verzwakt, verzwak je de federale solidariteit. Voka heeft ook altijd gezegd dat de Vlaamse cao's geen nieuw onderhandelingsniveau mochten worden naast het interprofessioneel overleg, de onderhandelingen in de sectoren en in de bedrijven. Zij willen wel nog praten over een loonnorm, maar dan alleen een loonnorm op Vlaams niveau en één op bedrijfsniveau. De andere niveaus waarop nu onderhandeld wordt, willen ze afschaffen. Dat was ook een verborgen agenda achter hun eis voor Vlaamse cao's. Men lijkt daarbij ook weer te vergeten dat er al veel mogelijkheden zijn om de onderhandelingen af te stemmen op de noden en de realiteit in de sectoren en de bedrijven. Nu al zijn er soms al onderhandelingen op niveau van de provincies en zelfs communautaire onderhandelingen in de social profitsector of De Lijn.”

“Door het overleg in de sectoren op te splitsen, zit je meteen op het niveau van het interprofessioneel overleg. Dat betekent dat je de vakbond die een sterke tegenmacht moet vormen tegen de politiek en tegen de regering en de werkgevers verzwakt. Een opgesplitste vakbond heeft niet dezelfde slagkracht als een eengemaakte federale vakbond.”

Waarom ligt dat allemaal zo gevoelig bij de Franstalige partijen? De indruk ontstaat dat alleen de Vlamingen daar iets bij te winnen hebben.

“Ja, daar moet je geen slimme voor zijn. Met de splitsing van de sociale zekerheid, het invoeren van fiscale autonomie en regionale cao's zal het land worden opgedeeld. Wie zal het zwakke broertje zijn? Wie zal de gebroken potten mogen betalen? Dat zal Wallonnië zijn. Wallonnië heeft vroeger solidariteit betuigd met de Vlamingen. Nu de situatie omgekeerd is, zouden de Vlamingen plots die solidariteit weigeren?”

Hebben Vlaamse werknemers daar iets bij te verliezen?

“Ja, maar natuurlijk. Vlaamse werknemers werken in Vlaamse bedrijven. Als de uitvoer naar een verzwakt Wallonnië stokt, zullen ook de Vlaamse werknemers daar een prijs voor betalen. Morgen kunnen de rollen door de vergrijzing weer omgekeerd zijn en zou Vlaanderen wel eens zwakker kunnen staan. Ook de Vlaamse werknemers hebben dus alle belang bij solidariteit.”

Zit er een liberale agenda achter de communautaire voorstellen?

“Je hebt de centrum-rechtse en extreemrechtse partijen in dit land die een
onafhankelijk Vlaanderen willen. Diezelfde krachten willen ook een rechts beleid voeren in Vlaanderen met minder fiscale inkomsten voor de overheid, een zwakke sociale zekerheid én een gedeeltelijk geprivatiseerde sociale zekerheid. Zij dromen dus niet alleen van een politiek onafhankelijk Vlaanderen, maar ook van centrumrechtse maatschappij met nog grotere tegenstellingen tussen rijk en arm, een geprivatiseerde sociale zekerheid en een zwakkere openbare sector.”

Een compromis vinden tussen de verschillende gemeenschappen is niet altijd makkelijk. Dat hebt u zelf ook ondervonden. Hebt u in dergelijke momenten nooit gedacht: dan maar liever zonder de Franstaligen?

“Dat zou een grove vergissing zijn. Dat zou een fataal verkeerde redenering zijn. Zo verzwak je die mooie instelling die de vakbond is. Een vakbond moet de werknemers verdedigen tegen het kapitaal en tegen om het even wie de belangen van de werknemers aantast, zelfs in moeilijke omstandigheden. Die tegenmacht mag je niet opofferen aan communautaire belangen. Dat recht heb je niet.”