christophe03 september 2007 – 15:41

Klik hier

Hieronder de opmerkelijkste citaten uit het rapport:

"Dit is dus niet het rapport Janssens. In plaats ervan is het een verzameling van gegevens en opinies die de discussie de komende maanden verder kan stimuleren. Deze gegevens en opinies zijn door medewerkers van de partij samengebracht en verwerkt. Veel ervan is gebaseerd op wat talloze leden, sympathisanten, (ex-)kiezers bij mezelf en op de partij inleverden.

Er zijn heel wat opinies die ervan uitgaan dat sp.a-spirit niet links genoeg was tijdens de laatste jaren. Als opinie is hier niks op tegen. Opinies zijn er om verschillend te zijn van andere opinies. Ontegensprekelijk is echter dat sp.a-spirit kiezers verloor in het centrum en niet of minder ter linkerzijde. Dit is geen opinie, dit is wiskunde.

De lange termijn evolutie maakt vooral duidelijk dat de korte termijn oorzaken een onvoldoende verklaring bieden voor het verlies. De voorbije vijftig jaar is de partij structureel van rond de 30% naar onder de 20% gezakt. Ongetwijfeld heeft die evolutie te maken met de veranderingen in het ‘natuurlijke’ electoraat van elke sociaal-democratische partij. Deze evolutie is bv. ook vast te stellen bij de Nederlandse PvdA.

De stemverschuivingen op basis van het internetpanel tonen dus aan dat de linkerflank van de partij goed afgedekt was, maar dat vele kiezers de positionering van de partij eerder te links of te radicaal vond. Het post-electoraal onderzoek, dat half september verwacht wordt, moet nog meer licht in de duisternis brengen.

Voor vele kandidaten, medewerkers of vrijwilligers leest de campagne als een verhaal van onvolmaakte keuzes en weifelende acties. Dit gaf bij velen de indruk van een stop-and-go campagne. De ene dag werd er een groots verhaal gebracht om er nadien in de campagne niet meer op terug te komen. Maar er was hiervoor een duidelijke verklaring. In het najaar 2006 werd er achter de schermen druk gewerkt aan een nieuw progressief project. De doelstelling was de totstandkoming van een sociaalprogressieve projectlijst. Er vonden vele gesprekken plaats met mogelijke onafhankelijke kandidaten en organisaties. Het opzet was dat het kartel sp.a-spirit zou uitgebreid worden met twee nieuwe pijlers: enerzijds een groep van geëngageerde, onafhankelijke mensen die hun verantwoordelijkheid in de politiek wilden opnemen; anderzijds met een bundeling van middenveldorganisatie of actiegroepen die zich rond een specifiek punt of thema wilden associëren met het progressieve kartel. Er werd gezocht naar een nieuwe overkoepelende naam voor dit project en zelfs de datum voor de persconferentie om het project te lanceren lag vast.

Deze opbouw lag volledig in de lijn van de vernieuwing en verbreding van de partij en zou een nieuwe, wervende stap in dit sociaalprogressieve verhaal gevormd hebben. Alle inspanningen bleken echter tevergeefs. Een aantal cruciale ‘spelers’ haakten af, de drempelvrees bij het merendeel van de middenveldorganisaties was te groot en ondertussen verzeilde dit verhaal steeds meer in pre-electoraal vaarwater. Gevolg was dat in januari 2007 de campagne quasi terug van nul kon beginnen. Er was kostbare campagnetijd voorbijgegaan. En er moest nog een nieuw concept uitgedacht worden. Een chaotisch campagneverloop was nog nauwelijks te vermijden. Dat leidde er ook toe dat de politieke tegenstanders een aantal cruciale accenten van het progressieve kartel wisten weg te kapen, met name openheid (Open VLD) en samenhang (CD&V).

De keuze om Johan Vande Lanotte als kandidaat-premier naar voren te schuiven zat tactisch juist, maar klopte strategisch weer niet. De dag erna was het weer de inhoud die primeerde om dan in de eindspurt radicaal te kiezen voor een kanselierscampagne. Het politieke alternatief van een socialistisch premier werd onvoldoende overtuigend geformuleerd. Daardoor werd zijn kandidatuur te weinig de inzet van de strijd. Niemand twijfelde aan zijn leiderschapscapaciteiten, maar zag hem niet onmiddellijk als een realistische kandidaat-premier.

De campagne zat wel ingenieus in elkaar. Het was allemaal erg doordacht, met de nuances van de verschillende fases, maar te moeilijk om bij de mensen te blijven hangen. En door de beperktheid in tijd is het JA!-concept nooit over het sloganeske heen geraakt. De zgn. teasercampagne had misschien beter als pre-campagne gediend.

De partij heeft zich te weinig kunnen afzetten. Enkel met de uitstap uit de kernenergie, de afwijzing van verdere lastenverlagingen en de aanpak van de werkloosheid kon sp.a het verschil maken. Maar opnieuw bleken de standpunten hier enerzijds te radicaal voor de twijfelende kiezer en anderzijds te bevreemdend voor de klassieke achterban.

De hele campagne leek te veel op een urbane spirit -campagne. Niet toevallig sloeg de teasercampagne enkel aan in steden als Gent en Antwerpen. De tv-spot was het beste voorbeeld van deze eenzijdige aanpak: leuk, spits, maar wie begreep de boodschap.

Op 10 juni is er in belangrijke mate communautair gestemd.

De starre houding van de Franstalige partijen op deze dossiers, de corruptie-affaire in Charleroi en de daaropvolgende vaudeville en de aanhoudende schandaalsfeer in en rond de PS gaven nieuw vuur aan het Waalse vijandbeeld. Niet de migrant was deze campagne kop van jut maar de Waal. En opnieuw was dit gegeven een tweesnijdend zwaard voor sp.a. De traditionele achterban heeft weinig oor naar het Vlaamse discours, terwijl zelfs de gematigde, twijfelende kiezer zijn geduld tegenover de Waalse houding aan het verliezen was.

De tweede paarse regering werd gekenmerkt door een reeks moeilijke dossiers die vooral de eigen achterban raakten. Helaas in de verkeerde zin. Denk maar aan de fiscale amnestie-bis, het generatiepact, het geruzie over het migrantenstemrecht, de discussie over de hoge toplonen en de verkoop van de overheidsgebouwen. De ontsnapte gevangenen of het zinloos geweld brachten dan weer thema’s als justitie en veiligheid onder de aandacht. Thema’s waarover de partij bij voorkeur niet het voortouw neemt. Wanneer je als partij met ‘principes’ uitpakt, maar opnieuw een fiscale amnestie slikt, ondermijn je de eigen strategische keuze. In de ogen van de gewone man of vrouw kan een socialist hierop een eenvoudig antwoord geven. Niets was minder waar. De politieke agenda van Paars II zinde de achterban veel minder. En dat heeft de partij gevoeld.

Op relatief korte termijn speelde sp.a haar troef van goede bestuurders echter uit handen. Een aantal moeilijke regeringsdossiers, zoals het stookoliedossier, gingen gepaard met zeer ongelukkige communicatie.

Iedereen had verwacht dat het groene thema, met de vele aandacht voor de opwarming van de aarde en de in de hemel geprezen Al Gore-film, ging wegen op de verkiezingen. Niets was minder waar. Het groene verhaal werd verdrongen door het Vlaamse verhaal.

Een stem voor sp.a was niet echt nodig. Het was moeilijk om een reden te bedenken om voor de Vlaamse socialisten te stemmen.

De uitdaging is om de ene groep aan te spreken zonder de meer traditionele aanhang van zich te vervreemden. En vice versa. Wanneer de partij zich te veel buigt over nieuwe thema’s, voelt de traditionele achterban zich niet aangesproken. Wanneer de partij zich te veel op de materiële zaken van socio-economische realiteit richt, vervreemdt zij de cultuurgevoeligen van zich.

Het hervormingsbeleid en de moderniseringskoers hebben de vertrouwensbreuk met de traditionele achterban vergroot. Vooral die groepen kiezers die zich al bedreigd voelden door de toenemende migratie en economische globalisering, begonnen de centrum-linkse regeringen steeds meer te wantrouwen. De sociaal-democratie kwam hier zelfs in een dubbele vertrouwensbreuk, want zij die de welvaartsstaat principieel erg belangrijk vonden, beschuldigden centrum-links van de uitverkoop van die welvaartsstaat. Van een socialistisch regeringsleider wordt net dat iets meer verwacht. En terecht.

De angst om bij die ene belangengroep of kiezerssegment stemmen te verliezen, weerhield de partij teveel van interne discussie. Leden voelen zich dan ook te weinig betrokken bij de besluitvorming in de partij. Die verkrampte houding kwam vaak eigengereid over bij de achterban.

De verbreding van de partij van een traditionele arbeidersachterban naar een meer stedelijk hoog opgeleide groep heeft geleid tot een duale achterban. De verschillende groepen vergen een andere aanpak, want ze stellen andere prioriteiten, hechten belang aan andere thema’s, gebruiken andere media en hebben een eigen taalgebruik. De partij heeft nog geen goede manier gevonden om met die dualiteit om te gaan.

De verhouding met het ABVV en de socialistische mutualiteit is onduidelijk. Enerzijds beseffen alle betrokkenen dat de rol van de partij, vakbond en mutualiteit zeer verschillend is en meer dan vroeger elk in grote vrijheid moet kunnen handelen. Anderzijds verwachten ze van elkaar nog steeds een bevoorrechte verhouding.

De partij beschikt over een onvoldoende brede basis om politiek talent te rekruteren. Daardoor is ze vaak gedwongen om steeds terug te vallen op dezelfde mensen."