Jan Hertogen05 oktober 2007 – 19:15

Het gaat daarbij niet om een eigenlijke beroepsopleiding. Bovendien blijven deze werkzoekenden wel degelijk beschikbaar voor de arbeidsmarkt. ... Deze groep wordt voortaan (vanaf juni 2007 voor Oostende) geregistreerd als in beleiding, maar niet in opleiding, en verdwijnt dus niet uit de gangbare, klassieke werkloosheidsstatistiek".

De gunstige 'tewerkstellings'resultaten in Oostende waren dus het gevolg van de uitschrijving uit de werklozenstatistiek vanaf het ogenblik dat zij 'in begeleiding' waren, ongeacht of er resultaat was of niet. Oostende is in feite een middenmoter wat resultaat betreft, zoals blijkt uit de onderstaande analyse.

Het volledige bericht en de tabellen zijn terug te vinden op http://www.npdata.be/BuG/74/

Oostende eenzaam aan de (t)dop: stijging jeugdwerkloosheid op 1 jaar met 11%

Allochtonen blijven delen in dalende werkloosheid in centrumsteden en daarbuiten - Zowel jongere als oudere allochtonen vinden werk: komt de markt eindelijk open? - Verhoging werkloosheid -25 jarigen van mei tot september in Vlaanderen + 57% - In Oostende stijgt de jeugdwerkloosheid in deze periode van 232 tot 561of + 142%, in de centrumsteden gemiddeld +36%,in Mechelen +34% en in Antwerpen +22%. - Buiten deze steden stijgt de jeugdwerkloosheid op vier maand tijd met liefst 69%, maar bij -25 jarigen van niet-Europese afkomst is dit +19%, bij Europese +67% - De lagere 'vakantie'boom bij allochtonen van niet-Europese afkomst wijst op een lagere onderwijsparticipatie en een ondergebruik van werkloosheid en VDAB.

In mei 2007 was er een even sterke werkloosheidsdaling van 39% op twee jaar bij Marokkaanse en Turkse werklozen als bij autochtone werklozen (BuG 61). Oostende sprong er toen uit als tewerkstellingskampioen met een daling van 64%. Zet deze tendens zich door en hoe vangen de centrumsteden de instroom op van afgestudeerden op die niet onmiddellijk werk vinden en zich (even) inschrijven als werkzoekende in de vakantiemaanden en september? Enkele verrassende vaststellingen.

De cyclus van jongerenwerkloosheid met de jaarlijkse vakantiepiek (zie grafiek)
Om een vergelijking binnen een jaar en van jaar tot jaar in goede orde te kunnen maken voor de jeugdwerkloosheid is het goed de jaarevolutie in beeld te brengen en dit voor de periode zoals beschikbaar op de databank van de VDAB.

De forse stijging van jeugdwerkloosheid in juli met piek in augustus en de gevoelige afbouw in september en progressieve vermindering tot mei in elk van de beschouwde jaren is cyclisch, dwz zich elk jaar herhalend. Met dit overzicht wordt ook duidelijk dat de jeugdwerkloosheid in feite terug gedaald is tot haar niveau van 2000, na een piek in 2004. Toch stellen we vast dat de vakantiestijging in 2007 in augustus afgetopt is en de daling zich vroeger ingezet heeft dan in 2000 het geval was, zodat ze in september op die plaats in de cyclus op een historisch dieptepunt komt als de laatste 7 jaar in beeld gebracht wordt.

Een vergelijking van jaar tot jaar of van enkele maanden op dezelfde plaats in de cyclus ligt voor de hand. Het is deze oefening die gemaakt wordt: enerzijds de vergelijking tussen de 13 centrumsteden van september 2005 en 2006 met september 2007 en anderzijds de evolutie tussen mei 2007 en september 2007 om na te gaan hoe hoog de vakantiestijging in september nog doorwerkt in elke stad. De werkloosheidsgegevens voor de -25 jarigen voor elke centrumstad met opdeling naar afkomst op elk van de vergelijkingspunten worden hieronder als bijlage toegevoegd.

Valt de Oostendse droom aan diggelen?
Oostende is de enige van de 13 centrumsteden waar de jeugdwerkloosheid in september 2007 gestegen is in vergelijking met een jaar geleden, en dit met 11% van 511 tot 561. In het algemeen daalt de werkloosheid in de 13 steden van 17.594 tot 13.582 of een daling met 24%. De stijging met 11% in Oostende is dan ook volledig atypisch.

De grotere toename van werkloosheid van -25 jarigen in Oostende tussen mei en september 2007 en de minder snelle afname in september 2007 heeft Oostende op de laatste plaats doen belanden op de lijst van de centrumsteden en hun evolutie van jongerenwerkloosheid over een jaar beschouwd in september 2007. Hun tewerkstellingscreatie kan het voorbije jaar misschien reëel geweest zijn maar deze is allicht niet voldoende structureel geweest.

Een tweede opvallende vaststelling is dat er geen verschil is in de globale werkloosheidsevolutie tussen de centrumsteden sen de rest van Vlaanderen. De werkloosheid is voor de -25 jarigen gedaald met 26% in Vlaanderen, 24% in de centrumsteden en 27% daarbuiten.

Derde vaststelling is de even gestage vermindering van werkloosheid bij de allochtonen. Hun aanwezigheid in de werkloosheid daalt met 23% practisch even sterk als de werkloosheid in het algemeen, de werklozen van Marokkaanse en Turkse afkomst blijven met 22% dicht in de buurt van het gemiddelde.

De Limburgse mijngemeenten hadden een achterstand in te lopen, zeker wat allochtone tewerkstelling betreft en dat is nu aan het gebeuren (zie BuG 61:http://www.npdata.be/BuG/61/). Op een jaar tijd halveren zij hun allochtone jeugdwerkloosheid, alhoewel dat ook gedeeltelijk te maken kan hebben met een verminderde aanwezigheid van jongeren in de beroepsbevolking, in tegenstelling tot Antwerpen en Mechelen bv.. Mechelen doet het met een vermindering van 28% allochtone jongerenwerkloosheid uitstekend, Antwerpen en Gent doen het goed met 18% vermindering op een jaar tijd.

Werkloosheid +25 jaar gaat met 19% achteruit op 1 jaar tijd
Allochtonen en werklozen van Marokkaanse en Turkse afkomst van meer dan 25 jaar verdwijnen in dezelfde mate als autochtonen uit de werkloosheid, in Antwerpen met 15% en Mechelen met 17% iets onder het gemiddelde, met meer dan 25% in de Limburgse mijngemeenten.

Oostende zit hier in de middenmoot, hetgeen geen bijkomende info of inzicht verschaft bij de averechtse evolutie van de -25 jarigen het laatste jaar.

Evolutie over twee jaar, van september 2005 tot september 2007
Seizoenschommelingen en zelfs jaargebonden factoren kunnen grote impact hebben op de werkloosheidsevolutie in bepaalde regio's. Vandaar dat we de werkloosheidsevolutie over twee jaar, september 2005 en 2007 beschouwen.

Ook voor -25 jarigen is Oostende middenmoter wanneer de thermometer in september gestoken wordt en twee jaar terug gekeken wordt. Behoudens de mijngemeenten in Limburg die alle een daling van meer dan 44% laten zien zijn is de daling bij alle centrumgemeenten redelijk gecentreerd rond het gemiddelde. Zelfs de evolutie in de andere gemeenten in Vlaanderen is gelijklopend met de centrumgemeente waar speciale actie gebeurt voor de -25 jarigen.

Belangrijk is dat allochtonen, met inbegrip van de werklozen van Marokkaanse en Turkse afkomst, volledig deelnemen aan de dynamiek van verminderde werkloosheid. Zij zijn uiteraard in hogere mate aanwezig in de werkloosheid maar procentueel gaan zijn, met deze grotere groep, in dezelfde mate uit de werkloosheid als Belgen en werklozen van Europese afkomst. In vergelijking met de andere gemeenten is deze daling evenwel meer geprononceerd in de centrumgemeenten, niet zozeer voor de werklozen van Marokkaanse en Turkse afkomst maar voor de andere niet-Europeanen.

De meerwaarde van de specifieke actie in de centrumgemeenten blijkt dus vooral uit de verhoogde deelname aan de arbeidsmarkt van de allochtonen, waarzonder dit resultaat allicht magerder zou uitvallen Of stelt de arbeidsmarkt zich (noodgedwongen) toch meer en meer open?

De jaarlijkse 'vakantie'boom van werklozen vooral in Oostende extreem
Hoe groter de onderwijsparticipatie in secundair en hoger onderwijs, hoe meer afgestudeerden terug te vinden zullen zijn in de vakantiestatistiek van de werkloosheid. Voor allochtonen, of steden met veel allochtonen is het voorzienbaar dat zij minder dan andere steden of gebieden een stijging van het aantal werkzoekenden zullen laten zien.

Onderstaande tabel geeft de stijging weer van de werkloosheid bij -25 jarigen de laatste vier maanden, dus op een ogenblik dat de afname van de vakantiepiek zich al fors doorzet, nl van mei 2007 tot september 2007. Het is, samen met mei (jaarlijks dieptepunt van de werkloosheid) ook een belangrijk referentiepunt om de temperatuur van de werkloosheid te meten.

De werkloosheid in Vlaanderen van -25 jarigen stijgt met 57% van 27.046 tot 43.367 van mei tot september 2007. Deze stijging situeert zich vooral buiten de 13 centrumgemeenten, in gebieden waar het aandeel allochtonen ondermeer lager is. En zelfs binnen de centrumgemeenten gaat een hoge graad van allochtone werkloosheid samen met een lage 'vakantiestijging', hetgeen allicht met evidente maar niet altijd onderkende redenen te maken heeft:

1. De lage onderwijsparticipatie en de relatief hoge onderwijsuitval brengt mee dat de overgang van studeren naar werk meer gespreid gebeurt bij allochtonen en minder geconcentreerd is in de vakantie. Hoe lager de onderwijsparticipatie is hoe minder afgestudeerden, dat spreekt voor zich.

2. In stedelijke gebieden wordt blijkbaar ook vlotter de overgang van studeren naar werken gemaakt: Vooral Antwerpen met 22% stijging, Mechelen met 34% en Gent met 39% liggen sterk onder het gemiddelde. Globaal is de stijging in de centrumgemeenten beperkt tot 36% tegenover 69% in de andere, meer landelijke gemeenten.

3. Vreemdelingen en Belgen van vreemde afkomst die niet studeren of stoppen met studeren schrijven zich blijkbaar minder in bij de sociale zekerheidssystemen en de werkloosheid. Dat bleek ook al uit de analyse die npdata op geregelde tijdstippen maakt van de werkloosheids en tewerkstellingsgraad naar afkomst op basis van de enquete naar de arbeidskrachten (zie portaal arbeidskrachten http://www.npdata.be/Data/NIS/EAK/2005/ ). Zoals Bart Van den Cruyce, attaché van het Planbureau, argumenteert in het Kwartaalschrift Economie, nr. 2 2005,( http://statbel.fgov.be/studies/ac354_nl.pdf ) is het van cruciaal belang om allochtonen naar de VDAB en RVA te oriënteren om zo, door hun inschrijving in de werkloosheid, de beroepsbevolking te verruimen en een dynamiek naar tewerkstelling te initiëren.

Oostende, eenzaam aan de (t)(d)op?
Oostende staat om moeilijk te vatten redenen eenzaam aan de kop met een stijging van de jongerenwerkloosheid die met 142% het drievoudige bedraagt van de tweede in rij, Hasselt, en meer dan het dubbele van het gemiddelde. Er zal uiteraard een dynamiek zijn die velen naar tewerkstelling brengt en ook de begeleidingsstructuur zal optimale diensten bewijzen. Het terugvallen van zo velen op de werkloosheid op vier maanden tijd, 561 in september tegenover 232 in mei 2007, kan moeilijk enkel voortkomen van afgestudeerden zonder job. Hieronder bevinden zich tewerkgestelden of jobs van (te) korte adem, waarbij de sms of e-mailroep te licht is uitgevallen.

Daartegenover staat Antwerpen dat met 22% maar een minimale vakantiestijging ondergaat die dan nog erg gelijklopend is met de 19% stijging bij de Antwerpse werklozen van Marokkaanse of Turkse afkomst. Wijst Antwerpen dan op termijn toch mee de weg van een positief tewerkstellingsperspectief voor iedereen?

Jan Hertogen, socioloog

Databank VDAB: http://arvastat.vdab.be/nwwz/index2.htm