Tomas16 oktober 2007 – 10:26

Niet alleen de politieke chaos was compleet, ook op economisch vlak was het land feitelijk bankroet. Argentinië kende een economische recessie, werkloosheidsgraden tot meer dan 40 procent en een zienderogen stijgende graad van armoede (op het absolute dieptepunt in 2002 leefde meer dan de helft van de bevolking leefde een tijd onder de armoedegrens).

Toen op 27 april 2003 de eerste ronde van de presidentsverkiezingen werden gehouden was het land net begonnen aan een aarzelend economisch herstel en werd gehoopt dat de verkiezingen eindelijk ook politieke stabiliteit zouden brengen.

Bij de presidentsverkiezingen van 2003 lagen vijf kandidaten nek-aan-nek in de opiniepeilingen: Carlos Menem, die al president was geweest van 1989 tot 1999; Adolfo Rodriguez Saa, die in december 2001 gedurende zeven dagen het presidentschap had mogen waarnemen; Ricardo Lopez Murphy, oud-minister van defensie en economie; Elisa Carrió, stichtster van de centrumlinkse ARI-partij; en Nestor Kirchner, de gouverneur van Santa Cruz. De oude Menem en de verrassende Kirchner haalden het in de eerste ronde met nipte voorsprong op de andere drie kandidaten en konden het in de tweede ronde in een broederstrijd tegen elkaar opnemen. Kirchner en Menen waren immers partijgenoten en vroegere medestanders, maar toen de regering-Menem verwikkelde geraakte in verschillende corruptieschandalen keerde Kirchner zich geleidelijk van Menem af. De tweede ronde kwam er echter nooit. Nadat alle peilingen in de tweede ronde een verpletterende overwinning voorspelden voor Kirchner, trok Menem zich terug en werd de gouverneur van Santa Cruz met slechts 22 procent van de stemmen tot president uitgeroepen.

De verwachtingen aan het adres van de nieuwe president waren hooggespannen. Kirchner was nieuw in de nationale politiek en begon met grote daadkracht aan zijn mandaat. Zo koos Kirchner, zelf gevangen gezet ten tijde van de laatste militaire dictatuur, ervoor daders en medeplichtigen van de gruweldaden tijdens de donkerste jaren uit de Argentijnse geschiedenis actief te gaan vervolgen. Hij maakte daartoe een einde aan de amnestiewetten die zijn voorganger Menem had goedgekeurd en verving een deel van het Hooggerechtshof. Dat leverde Kirchner veel respect en belangrijke medestanders op. De geliefde Dwaze Moeders hielden na bijna 30 jaar eindelijk op met hun protestmarsen nadat de president al hun eisen had ingewilligd en behoren sindsdien tot de trouwste medestanders van Kirchner.

Ook op economisch vlak kon Kirchner vrij snel succes boeken. Hij betaalde in één keer alle schulden die Argentinië had bij het Internationaal Muntfonds (IMF) zodat dit orgaan zich op geen enkele manier meer kon bemoeien met het economische beleid in het land. En ook zijn afwijzen van een vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten droeg bij tot de stijgende populariteit van de president. Kirchner vond en zocht allianties binnen het Zuid-Amerikaanse continent, vooral met de Braziliaanse president Lula da Silva en zijn Venezolaanse collega Hugo Chavez. Hij probeerde ook een grotere greep te krijgen op de geprivatiseerde publieke diensten, zoals de water- en elektriciteitsvoorziening. Het economische herstel dat zich bij het aantreden van Kirchner al had aangezet, versterkte zich en Argentinië kende gedurende vier jaar Kirchner een economische groei van gemiddeld 8 procent per jaar en jaarlijkse overschotten op de begroting. De werkloosheid daalde van 24 procent bij het aantreden van Kirchner tot minder dan 10 procent nu en ook de armoedecijfers kenden een sterke daling.

Bij tussentijdse parlementsverkiezingen in 2005 haalde de partij van Kirchner dan ook een ruime overwinning en was de president op het toppunt van zijn persoonlijke populariteit met tevredenheidsscores van 70 procent en meer. Die populariteit maakte het Kirchner ook makkelijker om politieke tegenstanders te overtuigen zich bij zijn project aan te sluiten. Hij slaagde erin om uit zowat alle andere partijen mandatarissen los te weken en zo de oppositie te verzwakken. Bovendien gebruikte hij zijn overwinning bij de parlementsverkiezingen om zijn eigen macht te vergroten. Hij vroeg en kreeg volmachten en regeert sindsdien hoofdzakelijk via presidentiële decreten.

Maar na drie jaar van hoogtepunten en successen, stapelden de moeilijkheden tijdens het laatste jaar van zijn ambtstermijn zich op. Vooral de opeenvolgende corruptieschandalen ontsierden het einde van het presidentschap van Nestor Kirchner. Zijn minister van economie moest wegens verdenking van corruptie opstappen en ook andere leden van zijn regering kwam in een schandaalsfeer terecht. Ook de strenge wintermaanden van 2007 brachten de regering-Kirchner in problemen. De onverwachte koude deed Argentinië in een energiecrisis belanden en bepaalde sectoren van de industrie werden wekenlang platgelegd om te vermijden dat huishoudens op enkele maanden voor de verkiezingen plots zonder gas of elektriciteit zouden vallen. De sterk stijgende prijzen van elementaire voedingswaren zoals groenten, fruit, zuivel of vlees kwamen voor de regering eveneens zeer ongelegen. In plaats van het probleem van de inflatie te erkennen en aan te pakken, koos Kirchner ervoor de verantwoordelijken van de dienst die de inflatie meet te vervangen en onder het rechtstreekse gezag te plaatsen van één van zijn ministers. Sindsdien is er officieel nauwelijks inflatie in Argentinië, hoewel alle particuliere onderzoeksbureau’s alsook publieke instellingen uit het Argentijnse binnenland de sterk stijgende inflatie konden aantonen. Ook over de juistheid van andere indicatoren van het economische beleid (de armoedegraad, de werkloosheid,…) rijzen steeds meer twijfels.

Het laatste jaar ging de populariteit van Kirchner dan ook zienderogen achteruit. Op dit ogenblik heeft slechts 45 procent van de Argentijnen een positief beeld van hun president. En bij een aantal lokale verkiezingen, zoals in de hoofdstad Buenos Aires of in de belangrijke provincie Santa Fe, moesten kandidaten uit het Kirchner-kamp de duimen leggen. In juni 2007 kondigde hij aan dat hij zich geen kandidaat zou stellen voor een tweede termijn. In plaats daarvan schoof hij zijn vrouw en senatrice Cristina naar voren als presidentskandidate.

Lees ook: Argentijnen naar de stembus