maaika26 november 2007 – 19:43

De Europese Unie zoekt naar wegen om het gebruik aan fossiele brandstoffen, de invoer (want afhankelijkheid) uit het Midden-Oosten af te kunnen bouwen en de brandstofprijzen te verlagen. De centrale plaats dat het klimaatsprobleem recent krijgt in de media en in het politieke discours is eveneens van invloed op de interesse die Europa steeds meer in de biobrandstoffen begint te krijgen. In de Europese lentetop in maart werd de norm van 10% voor biobrandstoffen vastgelegd. In januari buigt de Europese Commissie zich opnieuw over dit energieplan, een reden voor verscheidene organisaties om acties aan te kondigen en campagnes te plannen. Deze organisaties betwisten namelijk het heil dat Europa gaat zoeken in de biobrandstoffen. Op de MO-avond donderdagavond werd aan de hand van verschillende argumenten en ervaringen getracht aan te tonen hoe biobrandstoffen meer schade dan goede gevolgen teweeg brengen voor de landen waar ze geproduceerd worden én dat ze tot een foute denklogica behoren.

Zijn deze brandstoffen ten eerste eigenlijk wel zo ‘bio’? Het is niet omdat ze vergaard worden uit biomassa dat de productie daarom zo groen georganiseerd is. De impact dat deze monoculturen als maïs, suikerbiet, koolzaad of soja, bovendien op de diversiteit van gewassen en vruchtbaarheid van de gronden hebben (door onder andere het noodzakelijke gebruik van meststoffen en pesticide die ze vereisen), wordt ten stelligste betwist door organisaties als Greenpeace. Als we de eindrekening maken, zo maakte Veerle Dossche duidelijk, is het maar de vraag tot hoeveel échte groene energie we komen.

Organisaties als Greenpeace en FIAN vinden het niet normaal dat Europa landbouwgronden in derdewereldlanden zomaar gaat omtoveren in bijvoorbeeld palmolieplantages of sojavelden om aan haar brandstofconsumptie tegemoet te kunnen komen. “Als die 10% norm toepast wordt op haar eigen territorium, zou ongeveer 70% van de Europese landbouwgronden omgebouwd moeten worden en dus niet meer voor voedselproductie kunnen dienen.”, stelt Veerle Dossche van Greenpeace. Het is dan ook aan onze Europese beleidsmakers, vervolgde ze haar uiteenzetting, om een prioriteit te maken van een duidelijk plan rond energiebesparing.

Als men deze gronden dan gaat zoeken in Latijns-Amerika, Afrika of Azië brengt men het recht op voedsel in gevaar, een recht waar FIAN (in samenwerking met onder andere de VN) zich wereldwijd voor inzet. Een zeer grote groep mensen in deze landen zijn afhankelijk van de landbouwgronden voor voedsel en arbeid. Maar ook voor de voorziening in woonst en het behoud van traditionele leefvormen of gewoonten. De lokale gemeenschappen worden ook zeer zelden geconsulteerd wanneer een bedrijf een productie opgestart of de gronden opkoopt. Dit verduidelijkte Jonas Vanreusel van FIAN, waarmee men het woord vervolgens wou laten aan de delegaties uit Colombia en Paraguay die getuigden over de gevolgen van deze opkomende ‘revolutie van biobrandstoffen’ in hun land. Uit Paraguay waren Alberto Alderete van de Servicio Jurídico Integral para el Desarrollo Agrario en José Bobadilla van Via Campesina aanwezig. Tevens uit Colombia waren twee activisten aanwezig: Diego Cardona van de Colombiaanse milieuorganisatie CENSAT en Lidoro Hurtago, vertegenwoordiger van de zwarte Colombiaanse gemeenschap. Naast de ecologische impact in hun landen van deze monoculturen, werd door hun getuigenissen duidelijk dat de biobrandstoffen ook een grote sociale tol eisen. De agro-industrie krijgt veel vrij spel, waardoor de arbeidsomstandigheden enorm slecht blijven en de lonen zeer laag. De delegaties stelde op een prangende manier doorheen hun ervaringen het probleem voor in de vraag of de sociale kosten gemaakt mogen worden ten voordel van onze levensstandaard in Europa.

Nina Holland van de ngo Corporate Europe Observatory, haalde ook de problematiek rond de certificaten aan in Europa. Er worden volgens haar namelijk geen criteria opgelegd aan deze invoer van biobrandstoffen, waardoor de grote bedrijven teveel vrijheid krijgen. De sociale, economische of ecologische gevolgen in de productielanden worden bijvoorbeeld niet in rekening gebracht door de EU. Daarnaast klaagt de ngo tevens het probleem van ‘valse certificatie’ aan. Door het gebrek aan duidelijke criteria kunnen bedrijven die berucht zijn om hun wanpraktijken tóch op eigen houtje en zonder veel restricties een productie in biobrandstoffen opstarten.

Dan ook nog een semantische opmerking. Alle sprekers schaarden zich achter het gebruik van de term ‘agrobrandstoffen’ in de plaats van ‘biobrandstoffen’. Zo verklaarde Diego Cardona van CENSAT hierover:“‘Bio’ betekent letterlijk ‘leven’. Voor Colombia echter, net als voor andere productielanden, betekenen deze brandstoffen het tegenovergestelde: de dood.” Om zeer kritisch te eindigen, haalde de Colombiaanse delegatie met overtuigende stem de abstractere opmerking aan dat de agrobrandstoffen het systeem waartoe ons aller energiegebruik behoort, helemaal niet in vraag stellen. Een pleidooi tegen het marktmechanisme waardoor de grote transnationale bedrijven er enorme winsten uithalen, energie als big business. Agrobrandstoffen bieden hierop geen structurele veranderingen en zijn dus niet de oplossing volgens hen.

Een vrouw uit het publiek merkte op dat er geen stemmen vertegenwoordigd waren op de avond die positieve gevolgen aan de biobrandstoffen koppelen. Deze andere visies hadden met tegenargumenten het debat inderdaad een pittigere tint kunnen geven en verdiepen. Maar de bedoeling was echter om, zo repliceerde Jonas Vanreusel van FIAN, het publiek in eerste instantie bewust te maken van de problematiek van biobrandstoffen. Een doel dat door de verschillende aanwezige sprekers zeker geslaagd was.

Meer informatie kan je lezen in het dossier van Alma De Walsche over biobrandstoffen in de MO-magazine van oktober. www.mo.be, FIAN: http://www.face-it-act-now.org/ of Greenpeace: http://www.greenpeace.org/belgium/