Pascal Debruyne27 november 2007 – 22:25

De gemeenteraadszitting van 26 november 2007 was even uniek als intriest. De zitting begon met het burgerinitiatief van Gentse allochtone verenigingen. Het nieuwe gemeentedecreet bepaalt dat burgers het woord krijgen en een voorstel tot stemming kunnen voorleggen wanneer ze één procent van de stemmen van alle Gentenaars ouder dan zestien achter hun voorstel kunnen scharen. Abderrahim Lahlali van Divers en Actief las eloquent het burgermanifest voor, een pleidooi voor actief pluralisme gebaseerd op wederzijdse dialoog tussen de gemeenschappen. Verwijzend naar de beleidsgeschiedenis van Gent toonde hij met enkele voorbeelden, zoals de organisatie van het offerfeest en de oprichting van AGORA, aan dat de aanvaarding van diversiteit al langer een praktijk is van het Gentse stadsbestuur. Meer zelfs, andere steden nemen Gent als voorbeeld voor hun diversiteitbeleid. Ook Minister Keulen gaf Gent een pluim voor de oprichting van AGORA. Het burgermanifest lokte niet enkel een stemming uit over actief pluralisme, maar ook een tweede stemming tegen het verbod op religieuze kenmerken. Het eerste voorstel werd – logischerwijze - goedgekeurd met 41 stemmen, het voorstel tegen het hoofddoekenverbod haalde geen meerderheid. De toon van de avond werd daarmee gezet, de gevreesde uitkomst werd een stuk reëler.

Nadat het voorstel van Vlaams Belang voor een algemeen verbod op hoofddoeken werd weggestemd omdat het te eenzijdig één groep viseerde, kwam het voorstel van Open VLD om het dragen van religieuze, ideologische en levensbeschouwelijke symbolen door stadspersoneel te verbieden op tafel. Het verbod van VLD geldt voor alle ‘personeelsleden die rechtstreeks in contact staan met het publiek, met klanten en externe partners’. Open VLD-fractieleider Sami Souguir voerde het woord voor zijn partij. Hij verdedigde het liberale standpunt dat een scheiding van Kerk en Staat de beste garantie biedt voor diversiteit. ‘Alleen strikte spelregels maken een pluralistische samenleving mogelijk’.

Mathias De Clercq, hoofdelijk vrijdenker en notoir antifascist van de liberale fractie, bleef urenlang stilletjes staren naar het scherm waarop de stemmen verschenen. Het kwellende inzicht dat zijn partij het Cordon Sanitaire zou doorbreken en zo de emancipatie en vrijheid van kwetsbare groepen in de Gentse maatschappij in de kiem zou smoren, noopten de jonge liberaal blijkbaar tot stilzwijgen. Dat denken en handelen twee zijn, en dat zijn persoonlijke handeling (de stemming voor een verbod) consequenties heeft die het Vlaams Belang doen jubelen, tonen de absurditeit van zijn theoretische liberale leefwereld aan. Diversiteit wordt in Gent ‘natuurlijk’ nog wel aanvaard, alleen moet ze vanaf nu wel worden gemaskeerd. Diversiteit en pluralisme zijn met andere woorden het best gediend als we van onze persoonlijkheid een leeg blad maken. Omdat de Stad een voorbeeldfunctie heeft voor de arbeidsmarkt, kunnen de consequenties van deze beslissing op de private markt niet onderschat worden. Van De Clercq’s sociaalliberalisme dat strijd voor vrijheid en gelijkheid blijven na het verbod op die manier slechts flarden over. Zo is in één klap ook de paradox van het (waardevolle) Verlichtingsdenken ontsluierd.

Voor Filip Van Laecke, het lokale CD&V-opperhoofd, moet het hoofddoekenverbod beschouwd worden als een afspraak tussen werkgever en werknemer, zoals er in ziekenhuizen afspraken worden gemaakt over hygiëne en in fabrieken over veiligheid. Van Laecke sprak wel even kort over de’ interne dissidentie’ van Monica Van Kerrebroek en Anne Martens (die zich openlijk kantten tegen een verbod en daarmee ingingen tegen de partijlijn) en over de oorspronkelijk ‘naïeve’ opstelling van Paul Goossens (ook hij was tegen), maar stelde iedereen gerust: de rangen waren intussen gesloten. Zoals het een echte democratie betaamt, moet ook in de CD&V elk partijlid loyaliteit zweren aan de Tsjevenridder, en die had nu eenmaal besloten het opiniestuk van Karel van Keymeulen te volgen, de journalist van de Gentenaar die een technisch pleidooi neerpende voor een neutrale overheid. Of hoe ‘kleur bekennen’ plots als ‘kleurloosheid bekennen’ wordt omschreven.

Filip Watteeuw, fractieleider van Groen!, en Meryem Kaçar hielden een pleidooi voor actief pluralisme en voor empathie met de meest kwetsbaren. Ze sloten zich aan bij het burgerinitiatief. Watteeuw haalde ook scherp uit naar de socialistische burgemeester Daniël Termont, die voor één keer scheen uit te blinken in zelfbeheersing. “Normaal gezien kunt u het niet laten uw eigen opinie en overtuiging te laten doorschemeren, dat heb ik al aan den lijve mogen ondervinden. Dat u in deze discussie zo afstandelijk blijft, roept bij mij vragen op en teleurstelling. Dat u bovendien uw partijgenote Fatma Pehlivan op die manier dwingt om dit onmenselijke voorstel uit te voeren, is bedenkelijk.”

Burgemeester Termont had een opmerkelijke boodschap klaar om de discussie te beslechten: “Ik troost me met de gedachte dat, als iedereen vrij en naar eer en geweten zou kunnen stemmen, dit voorstel nooit zou worden goedgekeurd. Want als je het puur menselijk bekijkt, dan kan je niet anders dan tegen dit verbod zijn. Ik heb met veel mensen uit de verschillende partijen gesproken en ik weet dat ze er niet voor zijn. Mochten hier mensen spreken in plaats van partijdiscipline, dan was het verbod er niet gekomen.” De ironie dat juist hij als burgemeester dit voorstel buiten de paarse coalitie geplaatst heeft, waardoor het een ethische discussie werd die door iedereen kon worden opgeëist, laten bij Termont wellicht een wrange nasmaak na.

Ook SP.A-raadslid Freya Van den Bossche liet haar emoties spreken: “Het verbod doet me denken aan mijn dochter van twee. Als zij ergens bang voor is, slaat ze haar handjes voor haar ogen en dan denkt ze dat het er niet meer is. Maar ze heeft ongelijk. Datgene waar ze bang voor is, is er nog steeds. Ik zal haar dat nog moeten leren. Dit verbod is van dezelfde orde: je kunt de hoofddoek bannen, maar dan is de vrouw die er onderzit er nog steeds. Dit verbod gaat er wezenlijk om dat we diversiteit niet meer mogen zien, want dan kunnen we gerust zijn.”
Het hoofddoekenverbod is inderdaad een ‘blinde’ maatregel, gebaseerd op een strakke interpretatie van een theoretisch principe van neutraliteit. Zo waardevol dat principe is in theorie, zo onfunctioneel is het in de dagelijkse realiteit. Het is de typisch ‘ethische’ redenering van logebroeders, vrijdenkers, van partijen die zich achter abstracte neutraliteit en gedepolitiseerde morele principes schuilhouden. Omdat ze bezig zijn met ‘het Goede’ en met ‘Ethiek’ menen dergelijke partijen en actoren zich te kunnen onttrekken aan de gepolitiseerde dagelijkse realiteit, die getekend is door ongelijke posities en machtsverhoudingen en waarin allochtone groepen één van de meest kwetsbare zijn. Bovendien zorgt het principiële neutraliteitsbeginsel er ook hier voor dat de partij allerminst verdacht kan worden van een ‘ideologie’. Dat is natuurlijk onzin. De extreemliberale ideologie komt daarmee op dezelfde lijn te staan als de aloude katholieke moraal die ze wil bestrijden. In de ethische strijd voor het Grote Principiële Gelijk moeten praktische tolerantie en actief ingebed pluralisme sneuvelen omdat ze te complex zijn om in abstracte fundamenten te kunnen gieten. Dat tolerantie en actief pluralisme gebaseerd op een wederzijdse dialoog tussen verschillende ideologieën nochtans de basis vormen voor een alledaags praktisch handelen, is een inzicht waar de liberalen van Open VLD blijkbaar nog niet toe zijn gekomen.

De stemming heeft het debat allerminst beëindigd. Al meteen na de gemeenteraad begon de discussie over ‘hoe deze maatregel te implementeren’. Wie zijn precies de stadsambtenaren die rechtstreeks in contact komen met publiek, klanten of externen? Fatma Pehlivan poneerde meteen de stelling dat het voorstel vaag was, terwijl Christophe Peeters, na overleg met de vakbonden, het belang van een correcte toepassing benadrukte. De soap over het hoofddoekenverbod kent daarenboven nog een absurd staartje. Ook de Gentse OCMW-raad moet namelijk op 11 december nog stemmen over het dragen van religieuze kentekenen. Omdat Groen! en Spa-Spirit daar een meerderheid hebben, zal het dragen van een hoofddoek daar wellicht niet verboden worden – al moet de kwestie wel nog besproken worden met de vakbonden.. Het stadspersoneel zal dan geen, het OCMW-personeel wel een hoofddoek mogen dragen.

De uiteindelijke winnaar in dit debat is Vlaams Belang-Führer Van Den Eynde met zijn extreemrechtse troepen. De man zat gedurende de hele zitting te grijnzen en blaakte van trots bij het zien van de cameralichten. Het contrast met de allochtone vrouw zonder hoofddoek die huilend het Gemeentehuis verliet, was groot. Het leek wel alsof Gent, die Scheppende stad met haar bundeling van creatieve krachten, speciaal voor hem het Cordon Sanitaire had doorbroken! 26 november zal voortaan doorgaan als Stropkesdag; de dag dat de beruchte Gentse tolerantie en rebelsheid werden opgestropt aan de galg van het VB. Op die dag werd Gent eindelijk een neutrale stad.

TiensTiens