Marc-Antoon28 januari 2008 – 12:17

Tegelijk werd ook het Mondiale Charter van Artiesten voor het Water gelanceerd (lees meer). Dat initiatief hoopt in de komende maanden wereldwijd tientallen artiesten in te schakelen in een politieke campagne tegen de oprukkende vermarkting en uitputting van 's werelds watervoorraden. De bijdrage van kunstenaars aan die strijd is dat zij "via het irrationele de rede van de mensen kunnen raken," aldus theatermaker Pietro Pizzuti. Plaats van het hele gebeuren was het Théatre de la Place des Martyrs, op het Martelarenplein.

Mijnheer Petrella, U spreekt van 'een permanente moord'. Dat is een straffe uitspraak. Wie is de moordenaar?

Ricardo Petrella: "Het is inderdaad een straffe uitspraak, maar ze is waar. Als we objectief kijken naar al die mensen die ziek zijn en sterven omdat ze geen toegang hebben tot water, dan zien we dat dat geenszins een natuurlijk gegeven is maar het product van het soort samenleving en het soort economie die we gebouwd hebben, vooral gedurende de laatste vijftig jaar. In 1974 hebben we ons geëngangeerd om de armoede - en dus ook het probleem van drinkbaar water - tot nul te herleiden tegen het jaar 2000. Wij - de rijke landen - zouden 0,7 procent van ons BBP aan ontwikkelingssamenwerking besteden. Daar is niets van terecht gekomen, en dus hebben in 2008 nog steeds tweeënenhalf miljard mensen geen veilige toiletten met water - met alle gevolgen van dien. Dat is een voorbeeld van hoe de dynamieken van de constructie van niet-toegang tot water in stand worden houden. Dat noem ik collectieve moord, het gevolg van onze politieke keuze om voorrang te geven aan andere zaken."

"Waarom aanvaarden we dit? Omdat de ideologie van de competitiviteit ons geleerd heeft om als land enkel te denken aan ons eigen economische overleven. Dat laat geen plaats om de wereldproblemen op te lossen. Zo staat in onze politiek van technologische ontwikkeling niet het recht van de mensen op leven centraal, maar de verbetering van de concurrentiepositie van onze bedrijven. In onze financiële politiek staat niet de menselijke ontwikkeling centraal maar de rentabiliteit van het geïnvesteerde kapitaal. En in onze opvattingen over 'duurzame ontwikkeling' staat niet het recht op leven centraal maar... de capaciteit van onze bedrijven om duurzame producten te produceren die hen moeten toelaten om competitief te zijn op de wereldmarkt!"

Hoe kunnen we dat systeem veranderen?

"Eerst en vooral moeten we het er over eens zijn dat verandering mogelijk is: we hébben de keuze, het is niet God of de natuur die onze keuzes maakt voor ons. Dat wil zeggen dat we door andere keuzes te maken de situatie kunnen veranderen. Het probleem is politiek, niet wetenschappelijk, want de oplossingen kennen we - bijvoorbeeld water besparen in plaats van technologieën te ontwikkelen die steeds méér water verbuiken. Waarom slagen we er dan niet in om de juiste beslissingen te nemen? Omdat we gegijzeld zijn door het idee dat ons welzijn afhangt van onze economische groei: we moeten steeds meer groeien, anders komen we zogezegd in een toestand van verarming terecht."

"De kern van het probleem is de politieke keuzemacht: wie beslist? De financiële crisis heeft het nog eens duidelijk gemaakt: niet de formele politiek maar de financiële wereld heeft de macht in handen. Die ondergeschiktheid van de formele politiek moet doorbroken worden. Hoe? Door de financiële beslissingen terug onder de bevoegdheid van de openbare sector te brengen. Dat is één van de belangrijkste uitdagingen, een onontbeerlijke zaak - anders blijft het bij sentimentalisme en goede bedoelingen. Maar niemand in de politieke klasse durft vandaag de aanval op de financiële sector, die de politiek in een wurggreep houdt, in te zetten. Toch is dat perfect mogelijk. Neem nu de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank, een situatie die de politici elke contole ontzegt. Die onafhankelijkheid van de ECB maakt het voeren van een echte politiek onmogelijk, omdat de ECB op financieel vlak een puur kapitalistische economische logica volgt. Maar hoe is het zover kunnen komen? Het is de politiek die de ECB haar onafhankelijkheid heeft gegeven - met de steun van de burgers, want zij hebben die politici verkozen. Onder druk van de burgers kan de politiek haar ook terug afpakken."

Tot slot: zaterdag was U in Parijs op een WSF-conferentie over andersglobalisme en 'post-andersglobalisme'. Wat denkt u van die discussie?

"Ik heb duidelijk gesteld dat ik mij niet inschrijf in de logica van het "post"-andersglobalisme. Dat woord impliceert namelijk dat de fase van het andersglobalisme gedaan zou zijn. Dat is natuurlijk niet zo: we zullen nog tientallen jaren bezig zijn met een andere wereld voor te stellen, en overal in het Zuiden wemelt het van bewegingen die vechten om die andere wereld concreet in de praktijk te brengen: bewegingen van boeren, vrouwen, inheemse volkeren,..."

"Maar iedereen was het eens over de kern van de zaak, namelijk dat een aantal evoluties, waaronder die in Zuid-Amerika, ons goede redenen geven om te geloven dat een andere wereld - een wereld die rekening houdt met ieders recht op leven - wel degelijk tot de mogelijkheden behoort. De éénentwintigste eeuw zal potentieel de eeuw zijn waarin we armoede illegaal kunnen verklaren, zoals we in de negentiende eeuw gedaan hebben met slavernij; de eeuw ook waarin we van de lucht, het water, bossen, kennis,... terug gemeenschapsgoederen kunnen maken. Die zaken zijn haalbaar, mogelijk. En laten we in de éénentwintigste eeuw ook de arbeid heruitvinden. Laten we van arbeid terug een echte bron van rijkdom maken, in plaats van haar te blijven beschouwen als loutere koopwaar en productiefactor, verhandel- en manipuleerbaar in functie van haar rendement voor het priveekapitaal."

Uit het archief:
“Niet de armen zijn illegaal maar de armoede”
“Het recht op water vloeit voort uit het recht op leven”