Seumas Milne (vertaling <a href=http://www.indymedia.be/nl/user/Bart>Bart</a>)06 februari 2008 – 19:14

De oorlog in Afghanistan werd verondersteld de “goede oorlog” te zijn. In tegenstelling tot de catastrofe in Irak, waarvan de meeste vroegere beleidsvoerders bij voorkeur hun ogen afwenden, zou Afghanistan anders zijn. Hooggeplaatste Britse militairen zouden privé wel over hun vernedering in Basra spreken, maar zouden eerlijk kunnen zeggen dat ze de juiste strijd aan het voeren waren in Helmond, “op het verzoek van de verkozen Afghaanse regering”. Gordon Brown vertelde het parlement slechts zes weken geleden dat “we de oorlog in Afghanistan aan het winnen zijn.”

Maar de recente stroom van berichten toont dat het land snel een verloren staat en een humanitaire ramp aan het worden is. De VS-coördinator voor Irak, David Satterfield, suggereerde vorige maand zelfs dat Irak wel eens Amerika's “goede oorlog” zou kunnen worden, terwijl Afghanistan “slecht” wordt. Na een conflict dat nu al langer duurt dan de Tweede Wereldoorlog, zat Paddy Ashdown - die op het laatste nippertje afgewezen werd als UN-proconsul in Kaboel - dichter tegen de waarheid dan Brown toen hij zei : “We zijn aan het verliezen in Afghanistan.”

Morgen [6 februari, noot van de vertaler] arriveert VS-staatssecretaris Condoleezza Rice in Londen om te praten over de Afghaanse crisis. Aanleiding is de dreiging van Canada om zijn 2.500 manschappen terug te trekken uit Kandahar, tenzij andere landen de Westerse bezetting in de bloederige gebieden in het zuiden gaan steunen. Maar de kans dat dat gebeurt is klein, nadat zowel Frankrijk als Duitsland de vraag van de VS verworpen hebben om hun engagement uit te breiden, ondanks dreigingen van VS-Defensiesecretaris Robert Gates over hun onmacht om opstanden te bedwingen. In de meeste NAVO-landen groeit de publieke oppositie tegen de oorlog in Afghanistan. Ook in Groot-Brittanië, waar 62 % wil dat alle 7.800 Britse troepen worden teruggetrokken binnen het jaar.

Het publieke cynisme tegenover de eerste Britse co-bezetting van een moslimland in Amerika's “war on terror” werd alleen maar versterkt nadat de Afghaanse president, Hamid Karzai, openlijk de rol van de Britse militairen had afgekeurd - die volgens hem heeft geleid tot de terugkeer van de Taliban. Die kritiek veroorzaakte woede, maar Karzai is een soeverein leider, of hij is het niet. Samen met zijn kritiek dat hij fel gekant was tegen het afzetten van de gouverneur van Helmond, met catastrofale gevolgen, ontkracht dit duidelijk de idee dat de Westerse troepen in Afghanistan aanwezig zijn om enkel de regering te steunen.

Karzai werd geïnstalleerd door de VS na het omverwerpen van het Taliban regime in 2001. Zijn positie werd bevestigd in de door de VS georkestreerde nepverkiezingen drie jaar later. Als zelfs iemand die beschouwd wordt als een Amerikaans-Britse marionet, wiens gezag tot amper buiten Kaboel reikt, in het openbaar verklaart dat zijn Westerse beschermheren meer slecht dan goed doen, drijft dat niet alleen de spot met het idee dat Afghanistan een onafhankelijke staat is. Het suggereert ook dat deze man erkent dat de bezettingstroepen er niet eeuwig zullen zijn en dat hij tot een meer serieuze relatie zal moeten komen met de lokale machthebbers.

Ondanks de hardnekkigheid van de Britse secretaris van Defensie, Des Browne, en anderen die vinden dat dit “engagement tientallen jaren kan duren”, is er geen twijfel dat het gewapend verzet tegen de buitenlandse bezetting aan het groeien is. Cijfers van de NAVO tonen dat de aanvallen op Westerse en Afghaanse troepen met bijna een derde zij toegenomen het laatste jaar, tot meer dan 9.000 “significante acties”. En terwijl de NAVO beweert dat 70 % van de incidenten plaats vonden in de zuiderse Talibaanse gebieden, schatte het onafhankelijke Senlis Council recent dat de Taliban nu permanent aanwezig is in 54 % van Afghanistan, waardoor de vraag nu niet is òf de Taliban naar Kaboel zal terugkeren, maar wanneer. Ondertussen is het aantal luchtaanvallen door de VS-geleide coalitie vorig jaar opgelopen tot 3.572, twintig keer meer dan twee jaar eerder, en werden er meer burgerslachtoffers gemaakt door de NAVO-troepen dan door de Taliban. Ook de zelfmoordaanslagen stegen tot een recordhoogte van 140. De pers in Kaboel voorspelt een groot Taliban-offensief in de lente.

De intensiteit van deze gewapende campagne toont een duidelijk breder wordende Taliban-basis; ze wordt meer en meer een platform voor een heroplevend Pashtun nationalisme langs beide kanten van de Afghaans-Pakistaanse grens, evenals voor jihadstrijders en anderen die de buitenlandse bezetting willen bestrijden. De oorspronkelijke doelen van de invasie waren natuurlijk het vangen van Mullah Omar, de Talibanleider, en Osama bin Laden, samen met de ontmanteling van al-Qaida.

Geen van deze doelen is bereikt. Integendeel, de twee leiders blijven vrij, terwijl al-Qaida zich heeft verspreid van Afghanistan naar Pakistan, Irak en verder, en dat Afghanistan de heroïnehoofdplaats van de wereld is geworden. Voor de meerderheid van de Afghanen betekende de bezetting: de wissel van obscure theocraten naar corrupte oorlogsheren, samen met foltering en onzekerheid. De eerder beperkte winst voor vrouwen en meisjes in sommige stedelijke gebieden - een compensatie voor de explosie van verkrachting en ander geweld tegen vrouwen - wordt nu omgekeerd. De betekenis van “bevrijding” onder de buitenlandse bezetting kan afgemeten worden aan de doodstraf die vorige maand werd uitgesproken voor een 23-jarige student voor godslastering nadat hij een verslag over vrouwenrechten had gedownload van het internet.

De oorlog in Afghanistan, die vorig jaar meer dan 6.500 levens eiste, kan niet gewonnen worden. Hij heeft vrede, ontwikkeling noch vrijheid gebracht, en het ziet er ook niet naar uit dat dat zal gebeuren. In plaats van terrorismenetwerken te ontmantelen, zijn ze verspreid en verveelvuldigd. Er zijn plannen van de VS om 3.000 troepen extra te sturen in april om hun 25.000 manschappen tellende contingent te versterken. Invloedrijke denktanks in Washington sturen aan op een laatste offensief. Maar alleen een veel grotere implementatie van troepen zou, zelfs maar even, het land kunnen onderwerpen. En dat is nog niet in het vooruitzicht. De enige echte kans voor vrede in Afghanistan is de terugtrekking van buitenlandse troepen als onderdeel van breder politiek overleg, met de Taliban en de buurlanden zoals Iran en Pakistan. Maar met hun geloofwaardigheid op het spel lijkt het dat de Westerse mogendheden de lessen van het koloniale tijdperk opnieuw en opnieuw moeten leren.

(Uit het Engels vertaald door Bart De Belder)