christophe23 mei 2006 – 15:59

In 2000 zijn de Millenniumdoelstellingen voor de ontwikkeling vastgelegd. Deze vervolledigen de internationale instrumenten voor het verminderen van de armoede. Onder deze doeleinden zijn er slechts twee die de gelijkheid van kansen tussen vrouwen en mannen op de voorgrond stellen.[1]

De tweede doelstelling richt zich erop om basisonderwijs voor iedereen te garanderen: «van nu tot 2015, aan alle kinderen, jongens en meisjes, overal in de wereld, de middelen geven om een volledige cyclus basisstudies te beëindigen. »

Doelstelling 3, gewijd aan ‘gendermainstreaming,’ belooft om «de ongelijkheden tussen de seksen in het basis- en secundair onderwijs weg te werken van nu tot 2005, indien mogelijk, en in alle onderwijsniveaus ten laatste in 2015.» De gelijkheid van seksen wordt dan een vereiste om onderwijs voor allen te verwezenlijken.

Waar staan we met de scholing voor meisjes?
Jammer genoeg is er weinig reden tot vreugde. We kunnen stellen dat:
Meisjes in talloze landen ongeschoold zijn: 54% van de kinderen die niet naar school gaan zijn meisjes, en de analfabeten zijn voornamelijk vrouwen.

Het bestaan van genderverschillen nog altijd bijzonder belangrijk zijn.
De mechanismen die lagere scholing van vrouwen en de mindere resultaten voor het onderwijs of de vorming van vrouwen veroorzaken zijn velerlei en complex:
- ze zijn van economische, socio-culturele en politieke aard
- ze werken door binnen maar ook buiten de schooldeuren: in families en op de arbeidsmarkt.

Scholing van meisjes
Op school en in het onderwijs
De kost van het schoolgaan verplicht ouders ertoe om een keuze te maken tussen de kinderen. Het schoolaanbod is niet geschikt of onvoldoende wat er voor zorgt dat het aantal kinderen dat het jaar moet overdoen of zelfs de school verlaat heel hoog ligt. De waarden en de boodschappen die door de school worden doorgegeven staan niet in verband met de leefwereld van de kinderen; ze herproduceren bepaalde seksistische stereotypen. Ook inhoud en leermethodes zijn weinig geschikt.

Het gebrek aan scholen of het veraf liggen van scholen creëert de noodzaak om op privé-systemen terug te vallen, sluit meisjes uit van scholen (vooral secundaire scholen voor adolescenten) en versterkt de ongelijkheid tussen steden/platteland en jongens/meisjes.

De schoolinstallaties zijn over het algemeen onaangepast om meisjes op te vangen (internaat of logement, sanitaire voorzieningen, etc.)
De opleiding, rol en houding (ongewenste intimiteiten) van de leerkrachten naar hun meisjesleerlingen is heel vaak ongepast en het aantal vrouwelijke leerkrachten is gering.

Buiten de school, binnen de families en de gemeenschappen
De genderrollen die verwacht worden van het meisje en de vrouw doen de scholing en de opleiding in waarde dalen: om een goede echtgenote en een goede moeder te zijn hoeft het meisje of de vrouw niet opgeleid te zijn maar moet ze zich schikken naar de traditionele rollen.

Ouders rekenen meer op hun zoon dan op hun dochter om hun oude dag veilig te stellen en de familie te onderhouden; de school wordt gezien als een investering, en belangrijker voor de jongens.

De groeiende armoede, de economische moeilijkheden, de kost van de sociale diensten en de liberalisering van de economie vermindert de beschikbare middelen voor studies en opleiding.

De kosten voor het schoolgaan liggen hoog: het inschrijvingsgeld moet betaald worden, de onderwijzers, de kosten voor het schoolmateriaal, het uniform en het transport. Wie staat er echter in voor de betaling van de scholing van de meisjes? Als het de moeders zijn, hoe kunnen zij dan toegang hebben tot een inkomen om het te verbeteren? Studies vertegenwoordigen een belangrijke “gelegenheidskost:” ze verhinderen meisjes om te werken of om huishoudelijke taken te verzorgen om hun moeders te helpen die aan de slag zijn op de arbeidsmarkt. Het huwelijk en vroegtijdige zwangerschappen verhinderen adolescenten om met hun scholing door te gaan.

Op macro-niveau, het politieke en economische kader
De Staat is de eerste actor in de onderwijssector. Het is het staatsbudget die voor de infrastructuur van scholen zorgt (schoolbanken, boeken, sanitaire voorzieningen, drinkwater). De Staat garandeert eveneens de opleiding en de betaling van de salarissen van de onderwijzers.

Voor al deze aspecten zijn de staatsmiddelen echter ontoereikend. Teruggrijpen naar een deelname van de ouders (bijna systematisch), naar een privé- of internationale hulp komt veel voor; klassen zijn vaak overbevolkt en de onderwijzers onvoldoende gevormd en betaald.

In het kader van de programma’s voor het strategisch verminderen van de armoede (PSVA) worden de Staten ertoe gebracht een deel van hun budget te besteden aan de sociale sectoren. Maar Staatsmiddelen worden beperkt door financiële macro-economische aanpassingen. Deze dreigen bijvoorbeeld het engagement of de vorming van de onderwijzers te beperken. De staten besteden eveneens een belangrijk deel van hun inkomsten aan het terugbetalen van de staatsschuld, soms ten koste van de uitgaven voor de sociale sectoren… Zelfs als bijkomende inkomsten voor de ontwikkeling en voor onderwijs beschikbaar zijn, zorgen deze er niet noodzakelijk voor dat de ongelijkheid tussen de seksen verminderd wordt; specifieke aandacht voor dit punt is vereist.

We wensen eraan te herinneren dat:
- Onderwijs een fundamenteel recht is
- Onderwijs een opening op de wereld en op de anderen mogelijk maakt, en ervoor zorgt dat vrouwen en meisjes zich minder onderwerpen aan de verwachtingen voor de traditionele rollen
- Het is belangrijk om de gelegenheidskost te verminderen door de levensomstandigheden van de huishoudens en de toegang tot de middelen voor de vrouwen te verbeteren.