raf08 april 2008 – 12:44

In Guinée verdwijnt de lokale industrie, aldus N'Faly Kaba. Dat komt door de van buitenaf opgelegde programma's van structurele aanpassing die op hun beurt de privatizeringen van openbare bedrijven in de hand werken.

Maar die privatizeringen waren geen mirakeloplossing, integendeel. Met de jaren zijn eerder geprivatizeerde fabrieken over de kop gegaan. Kaba gaf voorbeelden uit zijn eigen stad Kankan: de vruchtensapfabriek en de baksteenfabriek, die vele honderden mensen werk gaven, gingen over de kop.

Elders in Guinée - en in Afrika - gebeurt hetzelfde. Er rest veel Afrikanen niets anders dan de exodus. N'Faly Kaba kwam ruim 3 jaar geleden klandestien naar België. Hier werd hij één van de voortrekkers van de acties van de mensen zonder papieren die een regularisering van hun situatie eisen.

Top Secret

De Europese Unie belooft dat zij met de EPA's voor economische ontwikkeling gaat zorgen in de ACP-groep, de landen van Afrika, de Cariben en de Pacific (Stille Oceaan).

Marc Maes van 11.11.11 doorprikte dat betoog. Al eind de jaren '90 besliste de EU dat ze de ontwikkelingsakkoorden van Lomé wilde vervangen door vrijhandelsakkoorden. De EU begon daarover met de ACP-landen te onderhandelen in september 2002. Maar van enige transparantie - toch een eis van Europa tegenover Afrikaanse regeringen - is geen sprake.

"Er heerst een flou continu", aldus Marc Maes. De EU tracht haar kalender voor vergaderingen en haar discussieteksten angstvallig geheim te houden. Een netwerk van organisaties uit het middenveld - ngo's, vakbonden enz. - betracht net het tegendeel: zoveel mogelijk publiek maken en vooral de werkelijke bedoelingen van de EU analyseren.

In dit stadium streefde de EU naar vrijhandelsakkoorden voor goederen. Dat betekent dat de ACP-landen alle toltarieven voor de import van goederen uit de EU afschaffen. Maar de EU wil nog veel ruimere EPA's: de ACP-landen moeten hun economieën ook volledig openzetten voor diensten en investeringen door de ondernemingen uit de EU en ze moeten verregaande toegevingen doen aan de EU over patenten (intellectuele eigendomsrechten) en concurrentieregels.

Verdeel en heers

N'Faly Kaba merkte op dat de EU een strategie volgt van verdelen om te heersen. Afrika is en bloc tegen de EPA's. Op de top van Lissabon van december 2007, waar de staatshoofden van de EU en de Afrikaanse Unie, samenkwamen, wilde de EU in géén geval over de EPA's praten. De Afrikaanse landen eisten dat het thema wel op de agenda kwam.

De EU streeft nu naar deel-akkoorden met groepen van landen. Ze is erin geslaagd interim-akkoorden te sluiten met de hele regio van het Caribisch Gebied. Marc Maes: "de groep van ACP-landen is verdeeld in zes regio's: de Cariben, de Pacific en vier regio's in Afrika. De Cariben is, op het straatarme Haïti na, de rijkste van de zes regio's".

In Afrika hebben individuele landen, zoals Cameroun, interim-akkoorden getekend, hetgeen hun door hun buurlanden overigens zeer kwalijk wordt genomen.

Ook de landengroep van Oost-Afrika heeft als groep getekend. Volgens Suzanne Monkasa zette de EU vooral grote druk om te tekenen op Kenia, dat op grote schaal snijbloemen naar Europa exporteert. Burundi en Rwanda, die Kenia nodig hebben om hun koffie te kunnen exporteren, zijn gevolgd.

Ook elders in Afrika zijn regeringen met economische argumenten onder druk gezet, aldus mw. Monkasa, die uit eigen ervaring nog het voorbeeld van het cacao-exporterende Ivoorkust aanhaalde. Dat Rwanda mee tekende, zo voegde zij er nog aan toe, kan mogelijk ook door het politieke regime in dat land verklaard worden, het is namelijk "voluntaristisch, liberaal" (∗).

Afrikaanse landen versterken

Afrika staat tegenover de Europese Unie als David tegenover Goliath, aldus mevrouw Monkasa. De uitgangspunten van beide kampen zijn totaal tegengesteld. Het economische sterke blok van de EU wil zoveel mogelijk vrijhandel, concurrentie, liberalisering, terwijl Afrika heel andere objectieven heeft : het streeft naar samenwerking tussen zijn lidstaten, ook op regionaal vlak, het wil zijn vermogen om zelf te produceren - "en om zelf de grondstoffen te transformeren", aldus N'Faly Kaba - versterken, het wil zijn infrastructuur uitbouwen, het wil de openbare diensten nieuw leven inblazen.

Met zulke tegengestelde uitgangspunten voeren EU en Afrika een dovemansgesprek, aldus mw. Monkasa.

Veel Afrikaanse landen, zo merkte iemand uit het publiek op, hebben te kampen met "lokale potentaten" die hun eigen zakken vullen en, zo cynisch als maar kan, enkel aan hun eigen profijt denken. Om de grootst mogelijke druk te zetten op die politici, zal de bevolking zich moeten organiseren. Solidariteit vanuit Europa zou erop gericht moeten zijn om dat politieke gevecht in het belang van de bevolking te ondersteunen.

De komst van China in Afrika schept zeker nieuwe kansen voor de ontwikkeling van het continent, hoewel van de andere kant de lokale producenten in Afrika niet opgewassen zijn tegen de import van Chinese producten, zoals tomaten of textiel.

De snelle actie van China in Afrika, die iedereen verbaasd heeft, lag niet aan de basis van de Europese EPA-strategie - die was al eerder beslist - maar ze heeft wel de drang van de EU versterkt om de EPA's door te duwen en zich zo exclusief toegang te verschaffen tot de Afrikaanse markten.

(∗) Een vierde genodigde, Jean-Baptiste Mberabahizi uit Rwanda die de situatie voor zijn land had kunnen verduidelijken, liet zich voor de informatie-bijeenkomst verontschuldigen.