Mijn leven in Buenos Aires draait tijdelijk rond een inmiddels indrukwekkende verzameling stempels. Ik woon hier al anderhalf jaar als ‘sans papiers’ en het werd wel eens tijd dat ik mijn papieren in orde bracht en dus begon ik een aantal weken geleden aan een schijnbaar eindeloze odyssee, aan een tocht van kantoor naar kantoor, op zoek naar de juiste stempel voor het juiste papier. Een stempel van de vertaalster, een stempel van het Ministerie van Justitie, een stempel van de ambassade, een stempel van de notaris, een stempel van de belastingdienst,… Elke stempel kost uiteraard geld, maar vooral veel geduld. De duurste stempels in termen van tijdsbesteding zijn die van de migratiedienst en vorige week had ik er weer zo eentje nodig. Tijd voor een daguitstap naar de chaos.

Omdat ik inmiddels precies wist welke stempel ik nodig had en in welk kantoor ik die kon bemachtigen, kon ik enkele stappen van het bureaucratische proces overslaan. De eerste, niet zo eenvoudige stap voor elke nieuweling is immers het vinden van de juiste persoon. Daar kan je al meteen een paar uren mee kwijt zijn. Als je binnenkomt, is er wel een oriëntatiedesk waar men je precies vertelt waar je moet zijn, maar als je het jargon van de stempels nog niet helemaal beheerst, dan loop je het risico dat ze je de andere kant uitsturen. Veel tijd heb je immers niet om uit te leggen wat je precies nodig hebt. Na een halve zin sturen ze je al een kant uit en als je in die paar woorden niet de exacte term hebt gebruikt, dan loop je veel kans dat je op de verkeerde plaats terechtkomt, iets wat je uiteraard pas te weten komt nadat je urenlang in de verkeerde rij hebt gestaan. Maar zelfs als je per ongeluk in het juiste kantoor terechtkomt, is er geen enkele garantie dat je niet terug naar ‘start’ moet en opnieuw moet beginnen. O wee als je niet het juiste aantal kopies bij de hand hebt, want dan sturen ze je naar de kopieerafdeling waar je weer in een andere rij moet gaan staan. En ook al hadden ze je bij de oriëntatiedesk gezegd dat één kopie wel zou volstaan, de kans bestaat dat de persoon met de stempel er twee eist. En daar sta je dan.

Dankzij eerdere ervaring kon ik dit deel van het proces deze keer gelukkig overslaan en begaf ik mij zonder enige oriëntering en voorzien van de nodige kopies naar het juiste kantoor, waar mij volgnummer 35 werd toegewezen. Aangezien op dat moment nummer 23 aan de beurt was, haalde ik mijn tijdschrift boven en begon ik rustig te lezen. Als er twaalf wachtenden voor je zijn, dan weet je dat je een paar uren wachten voor de boeg hebt. Er zijn weliswaar twee loketbedienden, maar die zijn zelden beiden aan het werk. Er wordt immers wat afgekletst, gegeten en gedronken in zo’n kantoor. Dat er tientallen mensen ongeduldig staan te wachten op zo’n twee meter afstand, maakt hen niets uit. Een werkdag op de migratiedienst lijkt op één langgerekte koffiepauze die af en toe onderbroken wordt voor beroepsactiviteiten. Je mag je vooral niet ergeren, want dan duurt het wachten nog langer. Naast de lange pauzes tussen twee stempels door, moet je er ook rekening mee houden dat er tussen het volgnummer 23 en het volgnummer 35 veel meer dan twaalf wachtenden zitten. Geregeld komen immers de netgeklede dames en heren binnenvallen die geen volgnummer nodig hebben en meteen geholpen worden. Dat zijn de zogenaamde ‘gestores’, de tussenpersonen die werken voor mensen die geen zin hebben in al die bureaucratie en die liever iemand betalen om de paperassen voor hen af te handelen. De ‘gestores’, die de loketbedienden inmiddels al goed kennen, hoeven niet in de rij te staan en nemen meteen veel tijd van de bedienden in beslag. Niet alleen omdat zo’n ‘gestor’ zijn relatie moet onderhouden door bijvoorbeeld te peilen naar de gezondheidstoestand van de oma van de bediende, maar ook omdat hij of zij doorgaans meerdere buitenlanders vertegenwoordigt. Voor één stempel komt die man of vrouw niet naar de migratiedienst, ‘gestores’ komen stempels halen in bulk. Doordat ik alles liever zoveel mogelijk zelf doe, heb ik nooit een beroep gedaan op de diensten van een tussenpersoon, maar als je daar al twee uren staat te wachten wordt de verleiding wel erg groot om één van hen aan te klampen en wat geld toe te stoppen in ruil voor een snelle en efficiënte afhandeling van je zaak.

Na een uurtje of twee was nummer 32 aan de beurt: het signaal om mijn tijdschrift op te bergen en attent te zijn, want de nummers worden afgeroepen door één van de bedienden. Nu ja, afgeroepen. Meestal is nauwelijks te verstaan welk nummer ze op een verveelde toon luidop zeggen. De migratiedienst is een chaos waar iedereen door elkaar roept en je allerlei nummers hoort van andere loketten. Het vergt dus een zekere concentratie om je beurt niet te missen. Van automatisering is nog geen sprake, zodat het onvermijdelijk geregeld misloopt. En deze keer overkwam het mij: na nummer 33 werd nummer 39 afgeroepen en daar stond ik dan met mijn 35 (en het meisje naast mij met haar 36). Uiteraard ging ik toch op het loket af om de bediende te wijzen op het feit dat ik nummer 35 had. Nummer 35 is al geroepen, verzekerde ze mij, waarop ze doorging met meneer 39 en mij verder negeerde. Net toen ik op het punt stond door het lint te gaan, wenkte de tweede loketbediende – die op dat moment toch niets aan het doen was – mij en kon ik tien minuten later de migratiedienst alsnog verlaten met de nodige stempel.

Mijn persoonlijke ervaringen met de Argentijnse migratiedienst zijn niet eens slecht te noemen. In vergelijking met de verhalen van vele andere buitenlanders, blijk ik steeds weer ‘geluk’ te hebben. Dat neemt niet weg dat elk bezoek aan de migratiedienst mij al dagen op voorhand koppijn bezorgt die aanhoudt tot de ik zo fel begeerde stempel op het juiste papier zie staan.

En toch klaag ik niet. Ik woon hier al anderhalf jaar als toerist en niemand die me ooit wat vraagt. En nu ik een verblijfsvergunning wil moet ik wel de hele bureaucratie trotseren, maar de ultieme stempel komt er uiteindelijk wel. Vervalt je toeristenvisum dan betaal je een kleine boete en zand erover. Gesloten opvangcentra voor asielzoekers? Hebben ze hier nog nooit van gehoord. Vergelijk dat eens met Europa. In juni kom ik nog eens naar België en ik breng twee Argentijnen mee die – enkel om één maand als toerist door Europa te kunnen reizen – meer paperassen nodig hebben dan ik om hier legaal te kunnen verblijven. Ooit heb ik in België eens een Venezolaanse ‘sans papiers’ proberen helpen met zijn studentenvisum, maar het uitwijzingsbevel kwam er uiteindelijk toch. In België zijn de rijen korter en is de procedure efficiënter, de volgnummers worden er gerespecteerd en alles verloopt er volgens het boekje. Maar toch kan je als migrant maar beter in een ongeorganiseerd maar gastvrij land als Argentinië terechtkomen. Of niet?