Pieter-Jan01 juni 2006 – 01:45

De lezing over het controleren van multinationals die doorging op de Handelskaai in Brussel was een uitwisseling van werkmethoden die verschillende nationale monitoring-organisaties hanteren.
De Finse Eeva Simola gaf uitleg over de werking van Finnwatch. Met een minimum aan middelen en slechts één enkele werkneemster, namelijk Eeva zelf, probeert Finnwatch de Finse multinationals door te lichten door gebruik te maken van netwerken van partnerorganisaties. “Er komt redelijk veel improvisatie aan te pas”, zegt Eeva, “maar het is ongelofelijk hoe ver je met google soms al geraakt. Wij beginnen bij bedrijven die we verdenken van wanpraktijken, en beginnen dan dieper te spitten. We richten ons, zoals de meeste nationale controleorganisaties, vooral op de situatie van de werknemers, milieuvervuiling en overtredingen van wettelijke bepalingen van het land in kwestie.

Joris Oldenziel van SOMO heeft iets meer geluk wat middelen betreft. Omdat hun doorlichtproces redelijk gestandaardiseerd is, wekken hun onderzoeksresultaten ook veel vertrouwen. Daardoor hebben zij regelmatig betalende opdrachtgevers die hen vragen om een bepaalde multinational op de rooster te leggen. Ze verrichten ook onderzoek voor andere multinationalmonitors zoals bijvoorbeeld Finnwatch. Projecten van SOMO worden ook gefinancierd door de Europese Unie, Nederlandse Ministeries (Economische Zaken en Buitenlandse Zaken), de NCDO, en medefinancieringsorganisaties.

De werkwijze van SOMO bestaat erin eerst een profiel op te maken van bedrijven. Daarna wordt er beslist om al dan niet een doorlichting te doen. Ze gaan ook wel kijken welke de belangrijkste of invloedrijkste schakel is in een productieproces. Deze invloedrijke schakel ligt meestal aan de basis van mistoestanden in de rest van de productieketen. “Hoewel we meestal naar multinationals in eigen land kijken, spelen veel wanpraktijken van onze multinationals zich af in het buitenland”. De buitenlandse controles gebeuren meestal via correspondenten van één of andere lokale NGO.

“Zelf alle controles op het terrein gaan uitvoeren zou veel te duur zijn. Het zou bovendien niet lukken, omdat het moeilijk is als westerling om het vertrouwen van een buitenlandse arbeider te winnen”, zegt Oldenziel. “In deze vestigingen van multinationals in Afrika of Azië horen blanken in een bedrijf meestal bij de bedrijfsleiding. Daarom willen arbeiders aan hen dikwijls geen informatie verstrekken, uit angst om ontslagen te worden. We moeten dus zeer voorzichtig tewerk gaan om geen jobs in gevaar te brengen”, vindt de Nederlander.

Het Franstalige Belwatch-project van Gresea staat nog in z’n kinderschoenen en bekijkt nu de verschillende werkmethodes van de andere organisaties die in het ‘multinational watchen’ actief zijn. Dat het taalaspect van belang is wordt ons door Erik Rydberg duidelijk gemaakt. “Ik wilde vooral een Franstalige monitoring van multinationals opstarten omdat veel Franstaligen het Engels als standaardtaal niet machtig zijn. Ook in Afrika is het Frans een heel belangrijke taal, en vaak zelf de standaard tweede taal van de mensen. Omdat wij vaak in Afrika actief zijn, is het ook belangrijk dat er ginder ook ruchtbaarheid aan onze onderzoeksresultaten kan gegeven worden.

Met GRESEA beschikt BELWATCH meteen over een aantal medewerkers, en bovendien is de organisatie al lang actief op het gebied van economie en globalisering. Door de gearchiveerde informatie van andere watch-organisaties te centraliseren kan er veel extra opzoekwerk bespaard worden. Erik Rydberg meent dat ook het internet veel te bieden heeft. “Men moet wel voorzichtig handelen, de over-informatie op het internet leidt soms tot desinformatie”. “We moeten ook gebruik maken van bestaande netwerken van ngo’s en vakbonden om informatie te bekomen”. Daarom is het van belang om de verschillende organisaties te laten kennismaken met Belwatch.