Jo21 juni 2008 – 01:10

De beloften van Gleneagles, 2005

De rijke industrielanden van de G8 houden zich niet aan de in 2005 gemaakte afspraken over extra hulp aan Afrika. Dat blijkt uit een rapport van One, de organisatie die werd opgericht door U2-zanger Bono. Bij de presentatie van het rapport op woensdag 18 juni 2008 in Parijs waren Bono, muzikant Bob Geldof, de Beninese zangeres en activiste Angelique Kidjo en de Franse tennisser Yannick Noah aanwezig.

Volgens One zijn de landen met nog maar 14 procent (3 miljard dollar) van de voor 2010 beloofde 22 miljard dollar over de brug gekomen. Daarmee lopen ze ver achter op schema. De Europese leden van de G8 (Frankrijk, Duitsland, Italië en Groot-Brittannië) deden de stevigste beloften aan Afrika. Samen zijn zij verantwoordelijk voor 75 procent van de beloofde 22 miljard. De andere G8-landen zijn Japan, de VS, Canada en Rusland.

De landen deden de beloften in 2005 na de Live 8-concerten en een wereldwijde campagne onder de noemer Make Poverty History. De activisten concludeerden in Parijs dat dergelijk activisme kennelijk opnieuw nodig is om ervoor te zorgen dat de landen hun beloften nakomen.

Het One-rapport bevat een ‘roadmap’ die laat zien hoe de G8-landen weer op koers kunnen komen om de 2010-doelstelling te halen. Daarbij wordt vooral gewezen op het uitbreiden van projecten en maatregelen die hun nut bewezen hebben.

DATA-rapport 2008: een beetje goed nieuws en veel slecht nieuws!

Hoewel de achterstand zorgen baart, is het goede nieuws volgens het DATA-rapport dat weinige ontwikkelingsgeld dat is uitgegeven, meetbaar resultaat heeft opgeleverd.

Bijvoorbeeld: dankzij recente verhogingen van de ontwikkelingshulp kregen 2,1 miljoen Afrikanen levensreddende aidsmedicijnen. In 2002 kregen nog maar 50.000 Afrikanen die medicijnen. Tussen 2001 en 2007 werden 26 miljoen Afrikaanse kinderen ingeënt tegen levensbedreigende ziekten. Negenentwintig miljoen kinderen konden voor het eerst van hun leven naar school, als gevolg van schuldkwijtschelding en toegenomen ontwikkelingshulp tussen 1999 en 2005. In 2007 kwam het aantal door het Global Fund verspreide muskietennetten op 59 miljoen. Daardoor nam het aantal malariagevallen in landen als Tanzania, Rwanda en Ethiopië aanzienlijk af.

De statistieken maken duidelijk dat gerichte ontwikkelingshulp in samenwerking met effectief Afrikaanse leiderschap werkt, zegt One. “Er zijn geen excuses meer om het nakomen van de door de G8 gedane beloften uit te stellen.”

bron: www.news4all.net

link: The DATA report www.one.org

Geschiedenis van armoedebestrijding,
een analyse door Francine Mestrum

2005 was het jaar van Live 8 en de G8 in Gleneagles, Schotland. In oktober van dat jaar was er een VN-top in New York over de vorderingen van de Milleniumdoelen. Francine Mestrum schreef in een artikel Het einde van de ontwikkelingssamenwerking in Uitpers:

"De Milleniumdoelen zijn geen 'ambitieus ontwikkelingsprogramma'. De rijke landen zijn al twintig jaar lang hun ambities voor ontwikkelingssamenwerking aan het reduceren: 'ontwikkeling' werd 'armoedebestrijding', 'armoedebestrijding' werd 'Milleniumdoelen'.

In het artikel schetst ze de geschiedenis van de mondiale armoedebestrijding. Ze vraagt daarbij ruim aandacht voor de structurele oorzaken van armoede en onderontwikkeling.

Wereldbank, 1990

Het was de Wereldbank die in 1990 de armoedebestrijding op de mondiale politieke agenda plaatste. Begin van de jaren ’90 werd een conceptueel kader uitgewerkt dat zeer duidelijk alle ideologische kenmerken van neoliberaal beleid in zich droeg. Armoede werd in wezen toegeschreven aan het gebrekkig functioneren van de markt en aan het feit dat arme mensen om allerhande redenen - onderwijs, gezondheid, discriminatie - geen toegang hadden tot de markt. In de voorgestelde armoedestrategie vielen twee dingen op. Ten eerste was armoedebestrijding geen kwestie van sociaal beleid. Sociale zekerheid, minimumlonen en een gereguleerde arbeidsmarkt werden vooral als oorzaken van armoede gezien. Een doelgerichte armoedebestrijding moest in de plaats komen van een universele sociale ontwikkeling. Ten tweede werd die armoedebestrijding gekoppeld aan de toen oprukkende mondialisering. Armoedebeleid begon met macro-economische stabiliteit en open grenzen. Er werd niets veranderd aan de ‘structurele aanpassingen’ die in de jaren ’80 werden ingevoerd. Alles wees er op dat de ‘armoedebestrijding’ enkel bedoeld was als vertoog om de neoliberale mondialisering makkelijker ingang te laten vinden.

Sociale top van Kopenhagen, 1995

De sociale top van 1995 over sociale ontwikkeling laat duidelijk de spanningen zien tussen een sociaal beleid en de neoliberale behoeften. De VN organiseerde in de jaren ’90 een hele reeks grote conferenties waarmee zij hoopten om de ontwikkeling en de solidariteit nieuw leven in te blazen na de val van de muur. Het actieprogramma van Kopenhagen bevatte drie evenwichtige hoofdstukken over armoedebestrijding, werkgelegenheid en sociale integratie. Maar tegelijk wordt alles gekoppeld aan begrotingsevenwicht en internationale handel. Het deed veel twijfel rijzen over de mogelijkheden van de rijke landen om hun beloften waar te maken.

Milleniumdoelen 2000 - 2015

In haar boek De rattenvanger van Hameln. De Wereldbank, armoede en ontwikkeling uit 2005, legt ze uit hoe de zogenaamde armoedebestrijding van de internationale instellingen eenvoudigweg de nieuwe verpakking vormt van een neoliberaal beleid. Armoede is een hinderlijk fenomeen. Tot zover volgt de Wereldbank. Alleen maakt de instelling er een cijferverhaal van, losgekoppeld van sociaal-economische rechten.

Het eigenlijke vraagstuk, dat daarbij niet meer besproken wordt, is hoe onze maatschappij sociaal en economisch georganiseerd moet worden. Armoede is een maatschappelijk probleem, dat niet zomaar losgekoppeld kan worden van de machtsverhoudingen in een samenleving. Armoedebestrijding is tot mislukken gedoemd als niet tegelijk de ongelijkheid wordt weggewerkt.

Armoede is een gevolg van verrijking, een verhaal dus van ongelijkheid en machtsverhoudingen. Vrije markt is alleen maar voordelig voor wie al een machtige economische positie inneemt. Omgekeerd zal vrijhandel de economisch zwakken verder in de armoede duwen. De allerrijksten hebben hun vermogen met 7,7 procent zien groeien, terwijl de mondiale groei slechts 2,6 procent bedraagt. Dat wil zeggen dat 5,1 procent van de groei wordt verwezenlijkt door het te gaan halen bij de armen. Wie de armoede echt wil aanpakken zal de rijkdom, de toenemende concentratie van kapitaal bij een kleine groep rijken moeten bestrijden. "Armoede bestuderen zonder tegelijk de rijkdom te bekijken is redelijk futiel. Armoede en rijkdom zijn twee kanten van dezelfde medaille." (p. 73)

De Wereldbank grijpt graag naar cijfers over de recente daling van de mondiale armoede om het succes van haar recepten te staven. Maar, zo stelt Mestrum terecht, de armoededaling is in de eerste plaats te danken aan landen als India en China, die beide nu net een ander beleid voerden dan wat de Washington Consensus voorschrijft. Volgens het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) zijn daarentegen 54 landen armer geworden dan ze al in 1990 waren. (p. 119)

Ontwikkelingssamenwerking wordt meer en meer herleid tot maatregelen voor het bedrijfsleven. De Wereldbank is begonnen met de voorbereiding op een privatisering ervan. Men pleit voor meer concurrentie tussen autonome ontwikkelingsagentschappen. Willen we een dergelijke evolutie? Hoe kijken de ngo’s er tegen aan? Is het niet dringend nodig weer even de structurele oorzaken van armoede en onderontwikkeling te bekijken?

Francine Mestrum begint haar boek met de zin: "Dit boek is ontstaan uit boosheid en bezorgdheid". ‘Boosheid’ geldt de vermarkting van de wereld, waar met veel poeha nieuwe neoliberale recepten uit de hoed worden getoverd, terwijl dat beleid juist armoede veroorzaakt. De ‘bezorgdheid’ slaat op de NGO’s die zich laten vangen aan het verhaal van de ‘armoedebestrijding’ en die net iets te enthousiast in het verhaal van de Milleniumdoelen meegaan.

Ludo De Brabander, Uitpers, nr. 68, 7de jg., oktober 2005

bron: Uitpers 2005