Elke vrijdagavond krijgt een politicus in de "De keien van de westraat" uitgebreid de kans om zijn verhaal te vertellen. Het programma zou een kans kunnen zijn om die politicus eens grondig op de rooster te leggen. Maar daar komt men nooit toe.

Vorige zaterdag avond zat ik op de trein tussen paar mensen die verwoed aan het discuteren over het optreden van De Gucht in de keien van de wetstraat. Ze waren kwaad, kwaad op de Gucht die volgens hen zat te liegen en kwaad op de VRT die hem gewoon een forum gaf. Van Antwerpen tot Mechelen zaten ze te fulmineren. De ene was postbode de andere was een frituur-uitbater. Die avond keek ik met toenemende verbazing naar de afleveringen van *De keien* op de VRT website.

Het is volgens mij slechte journalistiek als men verwordt tot niets meer of minder dan een doorgeefluik voor de boodschap van een minister. Een doorgeefluik dat die boodschap bovendien nog wat opsmukt met persoonlijk weetjes over die minister. Dan verwordt je tot een lakei van de wetstraat.

Opvallend is het onevenwicht in de mensen die aan bod komen. Op de website krijg je een overzicht van het afgelopen jaar (zie onderaan):

35 uitzendingen (januari 2008 tot vandaag)

• 27 keer een regeringspartij (77%)
• 15 keer een minister (42%)
• 8 keer de oppositie (22%). Met veel goede wil kan je er 10 keer (28%) de oppositie van maken: de SP.A is immers met één been in de regering en 1 been in de oppositie. Bovendien tel ik er de roddelpers uitzending over Morel en Vanhecke erbij.
• Franstalige (3 %)

Samengevat: de Wetstraat wordt bevolkt door Vlaamse politici en er is een comfortabele meerderheid van bijna 80%.

Er is ook enkel een rechtse oppositie in de Westraat. Groen komt in het nieuwe seizoen niet aan bod en de SP.A kwam enkel aan bod in zijn rol van regeringspartij of coryfee uit het verleden. Laat staan dat de buitenparlementaire oppositie aan bod komt, die nochtans ook soms doorweegt in de besluitvorming. Vakbonden, NGO's, de PVDA met het kiwi-model of de belastingsverlaging voor energie, het VOKA dat achter de schermen de plannen voor de staatshervorming dicteert,... wegen allen soms zwaar door in de besluitvorming en zijn manifest aanwezig in de Westraat).

Dat er sinds januari slecht één Franstalige werd opgevoerd is ronduit onbegrijpelijk. Van januari tot september overheersten de communautaire spanningen de Westraat. Dan is het als openbare omroep toch je journalistieke plicht om ook eens de tegenpartij (in dit geval de Franstaligen) aan het woord te laten?

Laat ons eens een paar uitzendingen onder de loep nemen.

5 september: Pieter de Crem, minister van defensie.

We openen met beelden van De Crem in Lourdes en dan volgen 6 minuten gezellig kletsen over religie, spiritualiteit en het belang van de C in de partijnaam (CD&V). Kathleen Cools en Ivan De Vadder vergeten De Crem te vragen welke impact dat heeft op zijn politieke keuzes. Hoe bepaalt dat zijn visie op defensie? Wat wil dat concreet zeggen? De Crem beweert dat het aspect Solidariteit hem zo aantrekt in de Chistelijke waarden, maar hoe rijmt hij dat met een beleid dat ten oorlog wil trekken ten koste van investeringen in ontwikkeling en heropbouw?

Na 8 minuten komt dan de eerste vraag die naam waardig: "U hebt duidelijk gemaakt dat U met dat leger meer wil gaan voor militaire operaties, meer wil vechten." Waarop De Crem rustig en zonder verpinken antwoordt dat dit een beleidskeuze is die gemaakt werd door de hele regering. Volgens De Crem is daar wel oppositie tegen maar heeft die oppositie geen enkel alternatief.

Dan zou je verwachten dat de journalisten die de minister bevragen ook weten wat die oppositie daarover te vertellen heeft en dat even voorleggen aan de minister. Iets in de stijl van: "De oppositie neemt het U vooral kwalijk dat deze koerswijziging werd doorgevoerd zonder ze voor te leggen aan het parlement." En men had er even op kunnen doorgaan. "Heel wat specialisten geven aan de militaire oplossing in Afghanistan gedoemd is om te mislukken, waarom denkt U dat ze wel kan slagen?"

Niets van dat alles. Of toch: "Men zegt dat de "minister van oorlog" wel heel erg pro Atlantisch is." Waarop de Crem zegt: "We kozen er in het verleden al voor om samen te werken met een krachtige partner die vrede en veiligheid heeft mogelijk gemaakt in onze Westerse wereld." Waarna hij wat uitweidt over het hoge democratische karakter van de VS. Je zou toch op zijn minst een vraag over Irak verwachten, zeker nadat blijkt dat De Crem heimelijk voor McCain supportert. Alweer: niets van alles. De Crem mag het voor de rest nog wat hebben over zijn gezin, zijn kookkunst, zijn talenkennis (hij moet kost wat kost een paar woorden Brussels praten). Het kabbelt dan nog wat verder, en als het even scherp dreigt te worden over het vluchtelingendossier geeft Kathleen Cools snel aan dat het maar als een voorbeeld diende om te achterhalen wie de echte De Crem is.
Samengevat: Zelfs De Crem had niet verwacht dat hij er zo goedkoop ging vanaf komen.

3 oktober: Yves Leterme

"Hij is bij ons en hij heeft met zijn blote handen twee Belgische banken gered." Ondertussen weten we natuurlijk beter, maar dat terzijde. Het meest opvallende is dat Leterme na al die maanden in wezen gewoon een geactualiseerde versie weggeeft van "Het definitieve Leterme interview":http://www.indymedia.be/nl/node/26990

Ik overdrijf een beetje, een klein beetje. Zo wordt het heel even interessant als er wordt geopperd dat Fortis misschien genationaliseerd zou kunnen worden. De premier wimpelt dat af en kondigt aan dat hij Fortis zo snel mogelijk weer wil verkopen (wat de regering enkele dagen later ook deed). Geen haar op het hoofd van Katleen en Ivan dat er aan denkt te vragen waarom nationalisatie dan geen wenselijke optie is. Zelfs al ben je om weet ik welke reden rabiaat tegen nationaliseringen, dan nog loont het de moeite om dat toe te laten lichten. Leterme beweert dat het hem te doen is om al die kleine spaarders en niet zozeer om de aandeelhouders. Nu zijn bij Fortis heel wat aandeelhouders kleine spaarders, ook dat hadden ze hem even kunnen voorleggen. Voorts krijgt Leterme gewoon enkele voorzetten om zijn verhaal te kunnen vertellen zonder veel tegenspraak.

En dan na 18 minuten gebeurt er iets dat meer is dan de beslissingen van regering toelichten zonder weerwerk. Leterme zegt dat hij in deze crisis goed kon functioneren omdat hij nagenoeg alleen kon beslissen. De premier van een democratisch land kan dat zo maar zeggen over de wellicht belangrijkste beslissingen uit zijn carrière. Zijn ondervragers vinden dat geen probleem? Eigenlijk zegt dat meer over manier waarop ze bij de VRT denken over democratie dan over Leterme, die zich zelfs wil verantwoorden voor dat gedrag. Maar dat hoeft niet van zijn ondervragers. Ivan en Katleen hoorden immers dat er wat kritiek was op de begroting en dus vinden ze dat Leterme de resterende tijd kan besteden aan het weerleggen van die kritiek. Als Leterme dat sneller afhandelt dan voorzien kan er nog wat gekeuveld worden over de breuk met het kartel.

15 november: De Gucht

We beginnen met het verhaal van de aandelen die de vrouw van de minister verkocht op het ogenblik dat haar man beslist dat Fortis een lege doos wordt. Verschillenden keren wijst De Gucht de journalisten terecht met "U zult dat zo wel niet bedoelt hebben", "Ik neem dat U ter goeder trouw bent hoor, maar...". Óf De Gucht heeft gelijk en Ivan en Katleen stellen domme vragen en weten eigenlijk niet goed waarover ze het hebben. Óf Katleen en Ivan zijn zo onder de indruk van de minister dat ze hem zeker niet durven tegenspreken...

Katleen heeft ergens horen waaien dat Leterme zijn ministers erop had gewezen dat die ministers die aandelen hebben bij Fortis best zouden *opletten*. De Gucht zegt dat hij dat niet gehoord heeft en dat het ook gewoon geen belang heeft. Euh...? Als je wil weten hoe het zit in dat dossier moet je dus Humo lezen. Die hebben tenminste geen schrik om op en slecht blaadje te staan bij De Gucht en hem misschien een paar maanden niet te mogen interviewen (zo gaat dat tegenwoordig als je eens echt kritisch durft te zijn).

Dan gaat het over Congo, waar de (la)keien 100% hun naam waarmaken: De Gucht mag gewoon zijn verhaal vertellen, men heeft niet de minste dossierkennis om hem ook maar iéts van kritische vragen voor te leggen.

En dan komen Ivan en Katleen toch even los, want ze kunnen het even over politique politicienne hebben: "Uw partij zit in de problemen, moet Verhofstadt terugkomen,..."

Voorlopige conclusie

Ik heb me altijd geërgerd aan journalistiek of media die zijn verworden tot een doorgeefluik van de macht. Hoe meer ik de uitzendingen van de (la)keien van de wetstraat onder loep nam hoe groter mijn boosheid werd.

Ik denk dat er zelfs in de hoogdagen van de verzuilde media en van de politieke invloed op de VRT beter en kritischer met die macht werd omgegaan dan vandaag. Walter Zinzen moet me maar tegenspreken, maar ik herinner me van hem dat hij nooit of te nimmer onvoorbereid de arena betrad als hij de één of andere politicus voor de camera haalde. Zinzen zorgde ervoor dat hij zijn dossier kende, hij wist wanneer iemand de waarheid verbloemde, dingen verzweeg,... Zinzen was zeker niet de enige van zijn generatie waar politici voor vreesden, precies omdat ze er niet zouden van afkomen met een praatje. Het lijkt wel of ze op de VRT vergeten zijn hoe je dat moet aanpakken.

Zou het een gebrek aan voorbereiding zijn? In de uitzending met De Crem heeft men wel tijd gevonden om in de archieven te duiken en een scène te vinden van de minister in Lourdes. Ze blijven ook onophoudelijk afkomen met allerlei weetjes (bvb dat hij Brussels spreekt). Maar men vond niet de tijd om eens naar Van der Maelen (SP.A) of GROEN! te trekken, partijen die al maanden oppositie voeren tegen wat zij “de minister van oorlog” noemen. Ze hadden ook naar de vredesbeweging kunnen stappen. Ze hadden ook één van de velen analisten kunnen bevragen die steeds luider beweren dat de militaire optie in Afghanistan gedoemd is om te mislukken.

Het zou goed zijn dat we eens met een ploegje deze uitzendingen wat grondiger onder loep nemen. Ik denk dat er nog veel meer bloot te leggen valt.

1. 11/1: Inge Vervotte (minister)
   

2. 18/1: Jean-Luc Dehaene (regeringspartij)

3. 25/1: Didier Reynders (minsiter)
   

4. 1/2: Bert Anciaux (minister)

5. 15/2: Johan Vande Lanotte (oppositie)
   

6. 22/2: Leo Tindemans (regeringspartij)

7. 29/2: Bruno Valkeniers (oppositie)
   

8. 7/3: Bart Somers (regeringspartij)
   

9. 14/3: Ivo Belet (regerinspartij)

10. 21/3: Etienne Schouppe (minister)

11. 28/03 Vincent Van Quickenborne (minister)
    

12. 04/04: Mieke Vogels (oppositie)
    

13. 11/4: Frank Vandenbroucke (minsiter)
    

14. 18/4: Steven Vanackere (regeringspartij
    

15. 25/4: Eric Van Rompuy (regeringspartij)
    

16. 2/5: Mark Eyskens (regeringspartij)
    

17. 9/5: Peter Vanvelthoven (oppositie)

18. 16/5: Marino Keulen (minister)

19. 23/5: Yves Leterme (premier)

20. 30/5: Karel De Gucht (minister)
    

21. 06/06: Filip Dewinter (oppositie)
    

22. 13/06: Marianne Thyssen (regeringspartij)
    

23. 20/06: Kathleen Van Brempt (minister)
    

24. 27/06: Bart De Wever (regerings -partij -kartel)
    

25. 5/9: Pieter De Crem (minister)

26. 12/9: Dirk Van Mechelen (minister)

27. 19/9: Patrick Dewael (minister)
    

28. 26/9: Geert Bourgeois (oppositie)
    

29. 3/10: Yves Leterme (premier)

30. 10/10: dhr en mevr. Smet-Martens (regeringspartij)
    

31. 17/10: Patrick Janssens (regeringspartij -oppositie)
    

32. 24/10 Rudy Aernoudt & Jean-Marie Dedecker (oppositie)

33. 7/11: Willy Claes (regeringspartij - oppositie)

34. 15/11: Karel De Gucht (minister)

35. 21/11: Marie-Rose Morel & Frank Vanhecke (oppositie)