Thomas Ducheyne23 maart 2009 – 17:31

Op 21 maart kwamen leden en vrijwilligers van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging samen om zich te buigen over een visietekst die de sector de volgende jaren moet wapenen tegen de uitdagingen van de toekomst. Aan het congres was een proces voorafgegaan waarin iedereen die onder de vleugels van 11.11.11 schuilgaat zijn of haar mening kon geven en amendementen kon indienen . De tekst die voorlag leek dan ook een compromistekst te zijn die samen met de amendementen ter stemming aan het congres en de verschillende werkgroepen werd voorgelegd. De verwachting dat het een mak congres zou werden waar braafjes werd gestemd kwam (gelukkig of juist niet) niet uit. Hét grote gemis in de tekst was dat er nauwelijks linken werden gelegd naar Duurzame Ontwikkeling. Ok, hier en daar kwamen we het woord wel tegen maar dan meestal in een andere context of eerder beleefdheidshalve zoals “Ook duurzaamheid komt centraler te staan binnen de Noord-Zuidbeweging. Nieuwe of nu pas echt erkende problemen zoals mogelijk rampzalige gevolgen van de klimaatverandering vragen om een wereldwijde aanpak en om extra middelen. Het duurzaamheidsvraagstuk zal in de komende jaren steeds meer wegen op het internationaal beleid.”. Het was Vredeseilanden niet ontgaan dat Duurzame Ontwikkeling een concept is dat beter verdient dan bovenstaande zinsnede. Zij stelden dan ook voor de volgende alinea in de inleidende tekst op te nemen.

"De duurzaamheid (sociaal, ecologisch, economisch, cultureel) van de planeet staat vandaag onder sterke druk. De voedsel- en financiële crisissen, het veranderende klimaat, de uitputting van de grondstoffen, de groeiende kloof tussen arm en rijk,… wijzen op grote systeemschokken met immense sociale drama’s tot gevolg. De sociaal-economische en ecologische crisis biedt echter kansen indien we resoluut kiezen voor een gecontroleerde, sociaal begeleide duurzaamheidstransitie wereldwijd Deze transitie kan slechts slagen indien ze gedragen wordt door een brede alliantie van alle krachten en actoren (civiele samenleving, overheden, bedrijven, academici, kunstenaars,…) die vanuit hun eigen rol en missie willen bijdragen tot dit collectieve verhaal, met een gezamenlijk moreel doel dat de grenzen van politieke partijen, religies en regio’s overstijgt."

Deze alinea werd met een erg grote meerderheid door het congres aanvaard waaruit bleek dat niet alleen Vredeseilanden dit als een gemis aanvoelde. Protos maakte van haar amendementrecht gebruik om een verwijzing naar het concept Ecologische Schuld in te voeren, zonder die term expliciet te gebruiken. Het goedgekeurde voorstel stelt dat ‘Ontwkkelingslanden het eerst en het meest de gevolgen van klimaatverandering voelen. Meer solidariteit van het Noorden – bovenop de budgetten voor reguliere ontwikkelinsgaamenwerking – dringt zich op als een deel van onze schuldaflossing in de oorzaak van de klimaatverandering ‘. Of hoe de ecologische schuld ook moet vertaald worden in financiële geldstromen.

In het voormiddaggedeelte werden onderdelen van de congrestekst apart besproken in werkgroepen. Wij kozen voor de werkgroep politiek die voorstellen rond samenwerking met andere actoren onderzocht. Vooral de gedachte aan samenwerking met bedrijven leek hier een heet hangijzer te zijn. Het begon al met een vakbondstruc. Medewerkers van de christelijke vakbonden eisten dat de volgorde van 3 amendementen die alle op dezelfde alinea sloegen, zou veranderd worden. Natuurlijk wilden ze dat het amendement dat overleg met vakbonden als conditio sine qua non voorstelde voor het overleg met bedrijven, het eerst aan bod kwam. De twee andere amendementen hadden betrekking op voorwaarden rond duurzaamheid en het opnemen van sociale en ecologische criteria in het samenwerkingskader met bedrijven. De boodschap van de vakbonden leek duidelijk: ze zouden hun stem voor die amendementen laten afhangen van de stemming op het vakbondsamendement. Hun vrees leek ongegrond want de drie amendementen werden met een comfortabele meerderheid goedgekeurd.

Die samenwerking met bedrijven leidde in het plenaire wel tot een rel. In een opsomming van middenveldsorganisaties was via een amendement dat al op voorhand door de congresleiding was goedgekeurd, ook een verwijzing naar politici en bedrijven opgedoken. Voor een aantal congresgangers was dit onaanvaardbaar en ze riepen het congres op om dit amendement af te keuren. Wat ook prompt gebeurde. Maar na de stemming merkte congresvoorzitter Jos Geysels fijntjes op dat volgens de procedures ook de andere amendementen die op dezelfde alinea sloegen, waren afgekeurd. Consternatie in de zaal want het kind leek met het badwater weggegooid te zijn. Een deel van het publiek vroeg een nieuwe stemming en dit keer werd de alinea nipt wel goedgekeurd wat dan weer tot boegeroep in het andere kamp leidde die op basis van procedures eiste dat de eerste stemming geldig werd verklaard. Er volgde een salomonsoordeel van de congrestafel die een flexibele interpretatie van de procedures voorstelde. Uiteindelijk werd de alinea in een derde stemming goedgekeurd maar dan zonder de woorden politici en bedrijven.

Ook erg manifest aanwezig was de vierdepijlersector die verschillende amendementen indiende om hun initiatieven op dezelfde lijn geplaatst te krijgen als ngo’s zonder aan dezelfde voorwaarden te moeten voldoen. Vooral vanuit 11.11.11 Limburg was zwaar gelobbyd om de vierdepijlerbelangen bovenop de agenda te krijgen. Zonder veel succes. Het gros van de aanwezigen oordeelde dat het te vaak gaat om initiatieven waarop te weinig kwaliteitscontrole is en opgezet vanuit persoonlijke motieven. De meeste amendementen werden dan ook van tafel geveegd. Als doekje voor het bloeden werd het belang van vierdepijlerprojecten wel onderstreept in de slotspeech van directeur Bogdan Vanden Berghe.

Daarna leek alles vlekkeloos te gaan tot aan een amendement van Geneeskunde voor de Derde Wereld. Die hadden in de werkgroep Kwaliteit een amendement voorgesteld dat niet minder betekende dan dat 11.11.11 enkel nog koepel mocht zijn en haar ngo-activiteiten moest afbouwen. Grote consternatie bij de aanwezige 11.11.11-mensen, vooral toen de werkgroep dit amendement aanvaardde, weliswaar met de specifieke aanbeveling dit nog eens apart voor te leggen aan de plenaire vergadering. Er volgden dringende verzoeken in de zaal van 11.11.11-vrijwilligers om dit amendement weg te stemmen. Het belangrijkste argument was dat de noord-zuidorganisatie dankzij haar ngo-activiteiten en niet haar koepelactiviteiten duizenden vrijwilligers weet te mobiliseren. Dat wegstemmen gebeurde maar zonder riante meerderheid (51 % tegen, 45% voor en 4% onthoudingen) . Volgens 11.11.11-sympathisanten zou dit verworpen amendement wel eens kunnen uitgroeien tot een spook dat de volgende jaren nog zal opduiken in de discussies.

Nu in elk geval hebben we een boeiend congres meegemaakt. Enkele inhoudelijke misstappen uit de proloog werden rechtgezet maar 11.11.11 zelf zal ook enkele conclusies moeten trekken als koepel, als ngo en in haar relatie met andere actoren. Het succes van dit toekomstcongres zal bepaald worden door hoe met de nieuwe uitdagingen wordt omgegaan.