Op reis door ons sociaal verleden: “Wij zijn de bouwers van de nieuwe wereld!”

thea24 maart 2009 – 17:35

BRUSSEL -- Algemeen enkelvoudig stemrecht, werkloosheidsuitkering, betaalde vakantiedagen, een werkdag van acht uren, het zijn stuk voor stuk belangrijke sociale rechten. Voor mij is het allemaal vanzelfsprekend en lijkt het soms wel alsof het nooit anders is geweest. Dat is natuurlijk niet zo. Er gaat een langdurige en hevige strijd aan vooraf waarbij vooral de vakbonden een belangrijke rol speelden. De tentoonstelling “Wij zijn de bouwers van de nieuwe wereld!” wil de aandacht vestigen op het werk dat de socialistische vakbond heeft verricht. Ze wordt ingericht door de Algemene Centrale die dit jaar haar honderdste verjaardag viert.

In 1909, wordt de Algemene Centrale opgericht. Deze socialistische vakcentrale verenigt zowel arbeiders in de bouwsector als uit de industrie en vertegenwoordigt ondertussen ook arbeiders uit de diensten- en non-profitsector. Nu ze hun honderjarig bestaan vieren vonden ze het bij de AC een uitgelezen kans om eens terug te blikken op hun verleden en ook op de sociale geschiedenis van ons land. De expo wil vooral toegankelijk zijn, iedereen kan er naar toe en helemaal gratis dan nog. Al was dat eerst niet zo, zegt Lieven Vanhoutte, medewerker van de AC, “Eerst kostte een ticketje je drie euro maar toen er tijdens het openingsweekend een hele groep mensen weigerde te betalen en wilde weggaan hebben we onmiddellijk besloten om alles gratis te maken.” Deze kleine anekdote typeert het doel van de tentoonstelling, zoveel mogelijk mensen bereiken. En dat zie je ook. Veel scholen maken een bezoekje maar ook veel gepensioneerde militanten komen de geschiedenis die zij mee hebben geschreven van nader bij bekijken.

Als je komt voor een diepgravende analyse over de totstandkoming van de sociale zekerheid blijf je beter thuis. De tentoonstelling is opgevat als een grote tijdslijn waarop je dan alle belangrijke sociale gebeurtenissen kan terugvinden. Zo heb ik ondermeer bijgeleerd: dat het algemeen meervoudig stemrecht werd ingevoerd in 1893, dat de Belgische Werklieden Partij haar eerste verkiezingsoverwinning behaalde in 1919 en dat in 1945 de socialistische vakbond, ABVV werd opgericht. Maar uiteraard gaat het over meer dan data .Die kan je ook gewoon terugvinden in een boek of zelfs eenvoudiger op wikipedia. Waar het eigenlijk om gaat is mensen. Je zal tijdens de expo niet veel topfiguren van de sociaaldemocraten tegenkomen, tenzij misschien zijdelings. Wat belangrijker is, is het werk van gewone arbeiders. Zij hebben zich doorheen de eeuwen met vaak gevaar voor eigen leven ingezet voor eerlijker arbeidsomstandigheden. Dankzij hun volharding staan we waar we nu staan. Nu ja, dat leren we waarschijnlijk ook allemaal wel op school. Maar terwijl je voorbij de vele foto's, portretten van arbeiders en vlaggen loopt, krijgen woorden ook een gezicht. Imposant ook is het grote schilderij waarop je bijna botst bij het binnenkomen van de zaal. Een gezin strompelt duidelijk overwerkt de fabriek binnen. Bovenaan staan de woorden: “De klok slaat 5 ure! Half slapend gaan zij naar't fabriek”. Nog imposanter wordt het als Vanhoutte mij vertelt dat de arbeiders met dit schilderij gingen betogen. Ik probeer het mij in te beelden, maar hiervoor schiet mijn verbeelding gewoon te kort.

Er wordt niet enkel terugblikt, maar ook vooruitgekeken. Waar moet het met het ABVV en de AC naar toe? Het antwoord lijkt duidelijk, de toekomst is internationaal. Bij ons zijn er al vele sociale wensen uitgekomen, in het buitenland is dat vaak nog niet zo daarom ijvert het ABVV bijvoorbeeld voor veiliger bouwwerven in Peru. Natuurlijk kan er ook bij ons nog altijd iets verbeterd worden. Zo moeten interimwerkers volgens de AC een betere sociale bescherming krijgen.

Alle grote sociale hervormingen van de afgelopen eeuwen worden besproken en ook de toekomst wordt niet uit het oog verloren. De expo is dus ideaal om je basiskennis bij te spijkeren. Of om gewoon een aantal interessante uren te beleven. Maar er is altijd wel iets wat beter kan. Zo lijkt het volgens Vanhoutte af en toe of de sociaaldemocraten de enige linkse stroming waren. “Over de communistische partij wordt maar heel kort iets vermeld, terwijl zij doorheen de jaren toch ook een belangrijke rol hebben gespeeld.” Ik kan alleen maar zeggen dat dat klopt, en dat is inderdaad jammer maar toch blijft de tentoonstelling een echte aanrader. Alleen al de locatie is prachtig. In hartje Brussel liggen Les Halles des Tanneurs. Zij vormen de achtergrond van de expo en dat biedt een mooie meerwaarde. Vroeger was dit gebouw een oud wijnhuis, ondertussen is het opgekocht door het OCMW van Brussel en prachtig gerenoveerd. De tentoonstelling loopt nog tot 5 april. Als je de kans hebt moet je zeker eens langslopen.