Nick06 mei 2009 – 18:02

Vinden jullie het Belgische ontwikkelingsbeleid van 2008 nu goed of niet? Ik heb de indruk dat jullie tegelijk tevreden en ontevreden zijn.
Bogdan Vanden Berghe: "Dat is heel juist. Wij zijn enerzijds gematigd tevreden over de kwantitatieve verwezenlijkingen. Meer bepaald over de investeringsstijging van 0,43 % BNI naar 0,47 % BNI. Dat wordt nu misschien wat gerelativeerd, maar wij blijven het zeer belangrijk vinden dat er voldoende middelen gaan naar ontwikkelingssamenwerking. 0,47 % is net niet wat de regering beloofd had voor 2008 (er werd 0,5 % beloofd), maar het is toch een vooruitgang van 224 miljoen euro als je het vergelijkt met vorig jaar. We hopen, willen en eisen dat de Belgische regering ervoor zorgt dat het groeipad gewaarborgd blijft. Dat betekent dat er dit jaar 0,6 % van het BNI moet geïnvesteerd worden en volgend jaar 0,7 %, als we op koers willen blijven om in 2015 de millenniumdoelstellingen te halen. We hebben wel wat schrik dat die percentages niet zullen gehaald worden. In landen als Italië en Ierland wordt besnoeid op ontwikkelingssamenwerking tengevolge van interne begrotingsproblemen. We vragen aan onze regering om daar dus niet aan mee te doen."

"Anderzijds ijveren we op kwalitatief vlak voor een coherent beleid. Als er één ding is dat deze crisis aantoont, dan is het dat zeer efficiënte hulp volledig teniet kan gedaan worden door een onsamenhangend beleid op domeinen als landbouw, handel, klimaat en migratie."

Waar liggen jullie prioriteiten? Vindt u niet dat werken aan een beleidscoherentie nu belangrijker is dan het streven naar 0,7 % ontwikkelingsuitgaven in 2010?
"Ik vind niet dat het ene belangrijker is dan het andere. Op politiek vlak wordt nu misschien wel gezegd dat de kwaliteit belangrijker is dan de kwantiteit. Ik ben het daarmee niet eens. Dat is gewoon een excuus om je beloftes niet na te komen. Kwaliteit bestaat uit zowel efficiëntie als coherentie, maar op politiek vlak wordt het dikwijls teruggeschroefd tot enkel efficiëntie. We willen met dit rapport echt pleiten voor stevige aandacht van de regering voor dat coherent beleid, door een politiek, wettelijk en een institutioneel kader te creëren."

We kampen met een Belgisch begrotingstekort van 15 miljard euro. Vindt u het dan nog verantwoord of gezond dat de Belgische regering dit jaar nog 0,6% van het BNI zou uitgeven aan het ontwikkelingsbeleid?
"Ik denk dat wel. Ten eerste is de financiële crisis in het Noorden veroorzaakt. Ook bij ons dus. De grootste slachtoffers van die crisis zijn juist de derdewereldlanden. Zij hebben geen schuld in de crisis. We moeten ervoor zorgen dat zij de nodige zorg krijgen. Ten tweede blijft solidariteit zeer belangrijk in tijden van crisis en ten derde kan solidariteit ook ons eigen belang dienen. Alle problemen die er momenteel wereldwijd zijn, zoals het klimaatprobleem, de voedselcrisis en de financiële crisis, zullen ook een impact hebben op België als we die niet aanpakken."

Kan u een concreet voorbeeld geven van een dergelijk probleem dat zich afspeelt in de derde wereld, waar wij hier de gevolgen van voelen?
"De piraten voor de Somalische kust bijvoorbeeld. Dat is misschien een wat populistisch voorbeeld, maar daar hebben wij nu toch ook last van? Moeten wij nu het leger gaan zoeken om daar baggerschepen te gaan begeleiden? Eigenlijk is de structurele oplossing dat er in Somalië een fatsoenlijk beleid gevoerd wordt en dat de mensen daar ook voldoende voedsel hebben, zodat ze niet in een piratenbootje moeten kruipen. Je kan ook het voorbeeld van de migratie bespreken. Ik vind migratie op zich geen probleem, maar armoede veroorzaakt natuurlijk migratiestromen."

Waarom pleiten jullie ook voor een lange termijn strategie?
"Wij stellen vast dat de landen die het vrij goed doen op kwantitatief vlak, die dus de investeringsnorm van 0,7 % BNI al behaald hebben of verder staan, zich nu ook op het kwalitatieve aan het specialiseren zijn. Ik denk dat vooral aan Scandinavische landen zoals Zweden. Ze zijn maatregelen aan het nemen om ook op andere beleidsdomeinen coherent te werken. Die maatregelen kunnen enkel op lange termijn gerealiseerd worden. Het is geen werk waarvan de vruchten de volgende dag al geplukt kunnen worden. Politiek snap ik dat zoiets niet gemakkelijk is, maar toch is het broodnodig."

Veel van de ontwikkelingshulp bestaat uit schuldkwijtscheldingen (69 miljoen euro). Dat zijn eigenlijk eerder boekhoudkundige trucs dan reële geldoverschrijvingen. De effectieve lat lag in 2008 dus nog lager dan 0,5 %.
"Inderdaad, en dat is zelfs een Europees standpunt. Er zal binnenkort een rapport uitkomen dat ondersteund wordt door alle Europese ngo’s. We pleiten er samen voor om alle opgeblazen hulp eruit te laten. Schuldverlichting hoort daarbij. Versta ons niet verkeerd, we zijn niet tegen die schuldverlichting. Wij vinden dat zelfs essentieel, maar niet al die schulden zijn evenveel waard. Ook voor buitenlandse studenten is dat hetzelfde. Er zijn goede voorbeelden: mensen die hier studeren en die later teruggaan naar hun land om hun verworven vaardigheden daar te gebruiken, kan zeker een goed voorbeeld zijn dat past binnen dat ontwikkelingskader. Maar dat verloopt bijlange niet altijd zo. Bij de uitgekeerde beurzen zitten er zeker ook gevallen bij waarvan we weten dat er niet veel return zal zijn in het land van herkomst. Het derde punt vormt de kosten voor asielopvang. Ook daarvan zeggen we dat het zeer belangrijk is. Maar nogmaals, wat brengt dit het Zuiden bij? Moet dat dan meegerekend worden als ontwikkelingshulp?"

Ex-premier Guy Verhofstadt zei in de aanloop van de verkiezingen dat de financiële crisis vooral Europees moet aangepakt worden. Moet het ontwikkelingsbeleid ook vooral Europees georganiseerd worden?
"Zeer zeker. Dat gebeurt ook en we zien hoe langer hoe meer het hele beleid rond ontwikkelingssamenwerking verschuiven van de lidstaten naar Europa. Wij vinden dat positief en hebben daar ook al altijd voor gepleit. Dan krijg je ook een meer globale aanpak. Maar het is niet omdat we pleiten voor een Europese aanpak dat de huidige Europese aanpak de juiste is. De Europese migratiepolitiek moet bijvoorbeeld beter behandeld worden, en elk landje mag niet haar eigen regels gaan opstellen. Hetzelfde met ontwikkelingssamenwerking, maar daarvan is de situatie wel minder schrijnend. Wij stellen ons daarbij veel vragen over het opleggen van economische condities. Mag je wel heel offensief je eigen belangen verdedigen? Wij vinden van niet. Je mag je macht als grote donor niet misbruiken.”

De Vlaamse en Europese verkiezingen staan voor de deur. Verwacht 11.11.11 daar veel van?
"Onze verwachtingen op Vlaams niveau zijn niet zo heel groot. We vinden dat ook niet zo erg. We vragen ook voor een coherent Vlaams beleid en trekken dat door naar de federale regering. Voor ons zijn het federale en Europese beleid eigenlijk belangrijker. Op Vlaams niveau vragen we om de huidige middelen voldoende te houden en lichtjes te laten stijgen om aan de engagementen tegemoet te komen."

"Op Europees niveau verwachten we natuurlijk veel meer. Wat betreft de kwantiteit is het duidelijk: er zijn groeipaden afgesproken. Tegen 2010 moet gemiddeld de lat van 0,56 % BNI gehaald worden. Elk land heeft zich daartoe geëngageerd. Dat moet minstens gebeuren op vlak van kwantiteit. Qua kwaliteit (beleidscoherentie) denk ik dat er op Europees vlak enorme uitdagingen liggen."

Maar jullie zijn optimistisch? Of niet?
"Ik ben wel optimistisch op langere termijn, maar minder op kortere termijn. Ik merk dat op de G20 en door wereldleiders zaken gezegd worden die een paar jaar geleden ondenkbaar waren. Toen was sociale zekerheid vervelend. Het stond in de weg. Nu zeggen een aantal professoren dat het sociale vangnet zeer belangrijk is als buffer tegen de schokken die de crisis veroorzaakt. Dat zijn enorme stappen vooruit in het denken. Ik hoop dat op lange termijn dat ook zal omgezet worden naar een vertaling in de praktijk."

"Op korte termijn zie ik dat we heel moeilijke tijden te gemoed gaan. Wat betreft ontwikkelingssamenwerking hoop ik dat zowel de Europese, Belgische als Vlaamse leiders de moed zullen hebben om voldoende het Zuiden te betrekken in hun beleid."