In Nederland heeft minister van onderwijs, cultuur en wetenschap Ronald Plasterk (PvdA) de knoop doorgehakt: de idealistische omroep Llink moet het omroepbestel volgend jaar september verlaten. De omroepinitiatieven PowNed van GeenStijl en WNL (Wakker Nederland, uit de gelederen van De Telegraaf) mogen daarentegen in september 2010 toetreden. LLiNK gaat tegen de beslissing in beroep en eist een onafhankelijk onderzoek.

Plasterk is van mening dat Llink z'n eigen ambities niet heeft waargemaakt, onder meer op het gebied van internet. "Llink heeft niet de vernieuwing gebracht. Organisatorisch en financieel is het ook niet goed gegaan. Ik beteur het voor de personleelsleden", lichtte Plasterk woensdag toe. LLiNK weigert zich hierbij neer te leggen. Omroepdirecteur Karlien de Ruiter vraagt een onafhankelijk onderzoek. "LLiNK heeft 153.000 leden. Zij hebben bij een afwijzing recht op een grondige en degelijke analyse van onze volledige programmering. Die heeft echter nooit plaatsgevonden", zegt De Ruijter. Ze stelt dat Plasterk met geen woord rept over LLiNK's belangrijkste doelstelling: aandacht voor duurzaamheid.

Wat is LLiNK?
LLiNK is een publieke omroep en maakt programma's voor radio, televisie en internet. LLiNK ijvert voor een vrije, eerlijke en duurzame wereld door mensen te ondersteunen in hun zoektocht naar eigen mogelijkheden om een positieve bijdrage te leveren. Door motiverende en oplossingsgerichte radio- en televisieprogramma's te maken over mondiale verhoudingen, mensen- en dierenrechten, natuur- en milieuthema's, willen ze laten zien dat de inbreng van elke betrokken wereldburger een grote bijdrage kan leveren aan een duurzame toekomst.

Hoezo publieke omroep?
In Nederland heb je niet één publieke omroep (zoals Vrt in Vlaanderen of BBC in Groot-Brittanië) waarin verschillende levensbeschouwingen volgens een pluralistisch model aan bod moeten komen. In plaats daarvan kan elke groepering die voldoende leden verzamelt, programma's maken en daarvoor publieke zendtijd vragen aan de overheid. Dat heeft voordelen en nadelen. Zo kan een groep mensen die vinden dat er bijvoorbeeld te weinig programma's voor jongvolwassenen zijn een eigen publieke omroep oprichten, zoals BNN dat deed. Anderzijds wordt zo'n publieke zender na een bepaalde tijd geëvalueerd door een commissie, waarin de zetelende minister aardig wat te zeggen heeft. Als de evaluatie voor een zender negatief uitvalt, dan verliest die zender z'n licentie en zendtijd.

LLiNK stelt als argument dat minister Plasterk de kijkcijfers te zeer laat doorwegen en de inhoudelijke relevantie onvoldoende meeneemt in zijn eindoordeel.

Vergelijking met Vlaamse openbare omroep
In België/Vlaanderen hebben we vaak een gelijkaardige discussie. Inhoudelijk goede programma's komen heel laat 's avonds, vaak zelfs na middernacht, of verdwijnen de laatste tijd achter een 'rode knop' waarvoor je een bijkomend abonnement nodig hebt, waardoor het begrip 'publieke omroep' zijn betekenis verliest. Een voorbeeld hiervan was de uitzending van de documentaire 'Koe 80 heeft een probleem' van de journalist Dirk Barrez. Die uitzending zat op woensdag 4 november achter de rode knop. Je kan je afvragen wie er daar naar dat programma gaat zoeken en als iemand het daar toch gevonden heeft, welke maatschappelijke impact heeft dat dan? Als de kijker veronderstelt dat hij of zij een van de weinigen is die het programma heeft gezien, dan gaat ie er ook niet met collega's of vrienden over praten. Waarschijnlijk fronst ie wel es de wenkbrauwen, maar ie gaat vermoedelijk niet z'n levenswijze aanpassen omwille van wat ie heeft gezien.

Dat is nu net wél de bedoeling van Dirk Barrez met 'Koe 80' en van de programma-makers van LLiNK: mensen een handelingsperspectief aanreiken. In het missie-statement van LLiNK staat te lezen: "LLiNK zet zich in voor een vrije, eerlijke en duurzame wereld door mensen te ondersteunen in hun zoektocht naar eigen mogelijkheden om een positieve bijdrage te leveren. Door motiverende en oplossingsgerichte radio- en televisieprogramma's te maken over mondiale verhoudingen, mensen- en dierenrechten, natuur en milieu willen we laten zien dat de inbreng van elke betrokken wereldburger bijdraagt aan een duurzame toekomst."

Is er dan helemaal niets meer het bekijken waard na het verdwijnen van LLiNK?
Allereerst is het niet uitgesloten dat LLiNK alsnog blijft bestaan. LLiNK gaat immers in beroep tegen de beslissing van minister Plasterk. Daarentegen is het wél opvallend dat een publieke zender met aandacht voor duurzaamheid (LLiNK) zou moeten wijken voor een uitgesproken rechtse zender (Wakker Nederland) en een zender waar platte humor centraal staat (PowNed).

Vervolgens is het aan de kijker zelf om een oordeel te vellen over wat al of niet het bekijken waard is. De meerwaardezoeker vindt bijvoorbeeld het actualiteitenprogramma 'Nova'. Nova volgt bijvoorbeeld dossiers zoals de klimaatopwarming, de economische crisis, het kabinet Balkenende, de oorlog in Afghanistan en de zorgsector in Nederland. De dagelijkse uitzending is een samenwerkingsverband van verschillende publieke omroepen: NPS, VARA! en NOS. De VPRO is onlangs uit dat samenwerkingsverband gestapt. De VPRO heeft wel nog een goed wekelijks duidingsmagazine: 'Tegenlicht'. Dat is een beetje te vergelijken met Panorama of Vrankx bij ons. Uitzendingen van Tegenlicht worden regelmatig bekroond. In 2008 viel de uitzending 'Afval=Voedsel' rijkelijk in de prijzen, o.a. de Prix de la Terre van het wetenschappelijk filmfestival Pariscience, een prijs die wordt uitgereikt aan de beste film in de categorie milieu en duurzaamheid. Ook de documentaire ‘De Verkoop van een Oorlog’, geregisseerd door Marije Meerman, werd in 2008 bekroond met een prijs.

De VPRO is niet LLiNK
De VPRO schrijft in hun missie: "De VPRO is een publieke omroep waarbinnen creativiteit, wereldburgerschap, innovatie en eigenzinnigheid leidraad zijn, met het publiek als uitgangspunt. Voor dat publiek, de creatieve klasse, wil de VPRO een knooppunt zijn van vakmanschap en expertise, betrokkenheid en passie." Vooral de vermelding van het wereldburgerschap maakt dat de VPRO het dichts in de buurt komt van de doelstelling van LLiNK. Echter, LLiNK stelt het actief wereldburgerschap als centraal uitgangspunt in al haar programma's, terwijl de VPRO de waarde van het wereldburgerschap meeneemt, naast waarden als creativiteit en kwaliteit. De VPRO is een beetje de Canvas van Nederland, waar er wel gedebatteerd wordt over waarden en normen, maar waarbij het actieve wereldburgerschap toch niet al te prominent aanwezig mag zijn.

Hoog tijd voor een nieuwe provo-beweging? Of zijn we onze eigen media?
Kijk, dat is een vraag die ik hier niet ga beantwoorden. De provo's was een leuke tijd, al heb ik hem zelf niet bewust meegemaakt. Wat ik hier en nu merk is een groeiende bezorgdheid van mensen die meedoen aan ludieke klimaatbetogingen en die effectief naar het werk fietsen i.p.v. met de wagen in de file te staan. Als die beweging groeit, kunnen de grote media er op de duur ook niet meer naast kijken. En om tot het zover is de leemte te vullen, zijn we onze eigen media. U kijkt toch ook?