Mark Van Bogaert29 november 2009 – 23:05

Weg zijn wij. De weg om van thuis bij het station te komen is niet altijd even veilig, maar zodra ik het station binnenstap, voel ik me warm geborgen. Ik voel me dan zo veilig dat ik soms niet goed oplet als ik er weer buitenkom. Weer op straat zou ik me gewoon overhoop laten rijden.

Etiquette
De logo’s op de brief zijn van de stad (als Lokeraar weet ik dat, al staat het er niet bij), van de politie en van de Corporate Security Service van de NMBS. Wow! De handtekening van ons burgemeestertje is de kleinste, die van korpschef Patrick Herr Flick Trienpont het grootst. Alleen tekent de burgemeester links (altijd de eerste willen zijn), wat niet helemaal volgens de briefetiquette is: als je dan toch graag voor ‘getuigen van Jehova’-effect zorgt door met meer dan één te ondertekenen, staat de hoogste in de hiërarchie volgens de geplogenheden rechts voor de deur.

Maar goed, het logo en de handtekening van de politie vallen ook veel meer op dan raap en rooster van het stadslogo: het is wel duidelijk wie hier vooral aan het woord is.

Veilig Lokeren dus. Zelfs mijn burgemeester en mijn korpschef lijken het plotsklaps te beseffen. Ik lees dat stad, politie en NMBS een samenwerkingsverband opstarten. En ze vragen me om een enquête in te vullen om ze te helpen de stationsomgeving (nog) veiliger en leefbaarder te maken. Nóg veiliger: het kan niet op.

ONVEILIGHEIDSGEVOEL
Maar dan de enquête: die blijkt ineens niet zomaar neutraal over veiligheid te gaan, maar vetjes in dreigende blokletters over ONVEILIGHEIDSGEVOEL. Voor alle zekerheid staat het twéé keer op één A4’tje bold én kapitaal, kwestie van vooral niet suggestief te enquêteren. Ik antwoord op acht vraagjes over mezelf en over wat ik eigenlijk in het station loop rond te hangen.

En dan begin ik aan DEEL B: ONVEILIGHEIDSGEVOEL. De vraagtekens zijn nog net geen uitroeptekens. Of ik me al eens onveilig gevoeld heb in of in de omgeving van het station? Nee, natuurlijk. Ik mag dus doorgaan naar vraag B8, de laatste vraag van allemaal. Welke drie elementen volgens mij verbeterd moeten worden voor de veiligheid in het station? O, zit dat zo? Er wordt van mij dus totaal niet verwacht dat ik het allemaal koek en ei vind? Eigenlijk moet ik wel onveiligheidsgevoelens koesteren in ons station? En ja, nu ze het zelf zeggen: zo’n voorbij zoevende trein, dat geeft nogal een luchtverplaatsing op het perron. En onlangs zag ik op tv beelden van een kinderwagen die van het perron afgleed, op de sporen, nét voor er een trein aankwam. De baby kwam er met een buil en de schrik van af, maar toch.

Toch even kijken naar de vragen B2 tot B7 die ik eigenlijk mocht overslaan. Oeps! Daar noemen ze me wat risico’s die ik even over het hoofd zag, zeg: het aanwezige stationspubliek (natuurlijk: besmettingsgevaar! Mexicaanse griep!), vandalisme, vernielingen, ongepast gedrag, overlast, dronkenschap, vechtpartijen, overvallen, diefstallen, beletseltekens, onveilige infrastructuur, bevuilde infrastructuur, gevaarlijke trappen en perrons, gladde oppervlakken, onvoldoende verlichting, gebrek aan bewaking, terroristische dreiging zelfs. TERRORISTISCHE DREIGING! Dat ik daar zelf niet aan dacht!

Uit de hele opsomming is er maar één risico dat ik zelf al ooit op het station waargenomen had: het aanwezige stationspubliek. Hoe naïef kan een mens zijn? Terroristische dreiging in het station van Lokeren, en ik weet hier weer van niets! Stilaan begin ik me hier toch wat onveilig te voelen. Welke plaatsen ik maar liever vermijd? De enquête suggereert het lijstje no-go-area’s zelf: de parkings, de onderdoorgangen (Boehoe!), de toiletten! De perrons! De gehele stationsbuurt!

Hoe is het in godsnaam mogelijk dat ik nooit getuige of slachtoffer was van een crimineel feit (vraag B6)? Agressie! Diefstal! Oversteken van de sporen! Etc.!!! En dan vraag B7 nog: op welk moment van de dag ik me het meest onveilig voel? Dat terrorisme dreigt daar – blijkens de zes aanvinkvakjes – dus 24 uur op 24, en 7 dagen op 7.

Akke akke tuut tuut

Effectieve creativiteit is dat: suggestieve vragen stellen, zonder dat de lezer er ook maar iets van merkt. Regel 1 van de enquêteur met verborgen agenda: in de suggestieve vraag klinkt het gewenste antwoord al door. Volgens het boekje nuttig als je iemand wilt overhalen of als je bevestiging zoekt voor een gezamenlijk streven. Suggestieve vragen leiden tot ‘sociaal wenselijke’ antwoorden. En wie zich in het station altijd al veilig voelde – tot vóór die dreigende enquêtevragen welteverstaan –, die vult de enquête gewoon niet in.

Benieuwd wat ze met de enquêteresultaten gaan doen. Of eigenlijk weet ik dat al wel. Want we zien ze wel vaker: bedrijven of organisaties die een enquête een beetje ‘oneigenlijk’ misbruiken. Als publiciteitsstunt of als voorwendsel om iets te verkopen. Ze geven vooral blijk van weinig respect voor de ondervraagde. Zoals die onnozele poll waarin 40 procent van de Lokeraars ja geantwoord had op de vraag: “Zou Lokeren ooit het doelwit van terroristen kunnen worden?” Zou. Kunnen. Ooit.

“4 op 10 Lokeraars vrezen aanslag”, blokletterde Het Nieuwsblad toen met enige zin voor nuance. Of de historische ‘grote bevolkingsenquête’ van de stad Lokeren. Daarin stond ooit letterlijk de vraag: “Is de politie voldoende in het straatbeeld aanwezig?” Als ik liever meer politie wil, antwoord ik dan nee (want “onvoldoende”). En wil ik liever minder politie, dan zeg ik ook nee (want “veel te veel”). Met mijn simpele nee kon de stad dus alle kanten uit. Die enquête ging ervan uit dat iederéén in Lokeren meer blauw op straat wou. Zoals de nieuwe enquête er nu van uitgaat dat iederéén zich wel onveilig moet voelen in ons klein stationnetje.

Die grote bevolkingsenquête – ‘Recht voor de raap’, ze inspireerde Jean-Marie De Decker nog voor zijn populisme – was het werk van een reclamebureau: CIBE (het maakt de markt nog altijd onveilig). Aan de jongste stationsenquête is er geen enkele communicatievakman meer te pas gekomen. Dat zie je aan het woord ‘infrastructuur’: zo’n moeilijk woord zou een vakman nooit hebben laten passeren voor het Lokerse publiek. Maar in Lokeren hebben ze voor hun onveiligheidscommunicatie al lang geen communicatiespecialisten meer nodig. Onze korpschef was amper twee jaar of hij riep al trots: “Paflick kan zaaalf!”

Mark Van Bogaert is hoofdredacteur van de satirische stadskrant De Lokersen Asgranten