Vlakbij Tivoli, een pretpark naast het centraal station van Kopenhagen, kwamen kleine boeren van alle continenten samen. Ze zijn allemaal aangesloten bij Via Campesina, een internationale beweging van kleine boeren die het opneemt tegen de agro-industrie.

Een beetje straattheater illustreert het huidige landbouwmodel. De boeren beelden uit hoe ze hun stukje grond bewerken met traditionele middelen. Dan verschijnen vertegenwoordigers van grote multinationals op het toneel die de kleine boeren harde dollars bieden in ruil voor hun land. Als ze weigeren, worden ze verdreven. Daarna duiken de grote landbouwmachines op, er komen monoculturen die bewerkt worden met meststoffen en pesticides. De oogst gaat integraal naar varkensflats aan de andere kant van de wereld. Het schouwspel eindigt wanneer de kleine boeren zich verenigen en hun land terugeisen.

Soja in Brazilië
“In Brazilië alleen nemen monoculturen van soja 22 miljoen hectare in beslag. Dat is vijf keer de oppervlakte van Denemarken,” zegt Dayana van Braziliaanse landloze boerenbeweging MST, ongetwijfeld de bekendste organisatie die bij Via Campesina aangesloten is. Het Braziliaanse landbouwmodel is gericht op export en zorgt in Brazilië voor niets dan ellende. In 2008 werden 5000 slaven bevrijd van de latifundia's waar ze in mensonwaardige omstandigheden verbleven. In Brazilië zijn er door de grote landconcentratie 4,5 miljoen landloze boeren. 52% van de CO2-uitstoot van Brazilië is afkomstig van de ontbossing van het Amazonewoud, waar het soja-areaal gestaag toeneemt. Met een groot deel van die soja wordt het Europese en Chinese varkensbestand vetgemest.

Terug naar landbouw in de nabijheid van de consument
“De hedendaagse industriële landbouw is voor een groot stuk verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde, zegt landbouwactivist José Bové van de Cofédération Paysanne die een icoon werd van de andersglobaliseringsbeweging met zijn boek Le monde n'est pas une marchandise “Regenwouden worden omgehakt voor de productie van soja voor onze varkens, kippen en runderen. Als we omschakelen naar voedselproductie op kleine schaal in de nabijheid van de consument, verminderen we de druk van de landbouw op het klimaat.”

Palmolie en 'biobrandstoffen'
Ik ben lid van een boerenbeweging voor vrouwen,” zegt Juana, een boerin van de Dominicaanse Republiek. “De meeste landbouwgrond in mijn land is in handen van een aantal families en multinationals. Die verbouwen exportproducten zoals rietsuiker voor de productie van biobrandstoffen. De laatste jaren hebben we ook enorme palmplantages, omdat de vraag naar palmolie op de wereldmarkt zo groot is.”

“Maar wij kleine boeren blijven de traditionele gewassen verbouwen. Rijst, bonen, yucca, aardappelen, ajuinen enzovoort. In de Dominicaanse Republiek zouden we genoeg voedsel voor alle Dominicanen kunnen produceren, maar we importeren 70% van de producten die we eten.”

“We hebben al te weinig landbouwgrond om ons voedsel te verbouwen en dan nog worden we van ons land verdreven. Door de klimaatverandering worden we geteisterd door orkanen en droogtes. Oogsten mislukken en mensen leiden honger. In Kopenhagen eisen we landbouwgrond voor kleine boeren en niet voor multinationals, zodat we op onze traditionele manier kunnen telen.”

Subsidies voor de groten, armoede voor de kleintjes
“Nadat Korea de landbouwmarkt vrijmaakte, zakten de prijzen van landbouwproducten in elkaar,” zegt Guem Soon Yoon van de Koreaanse Alliantie voor Vrouwen die zich uitdrukkelijk verzet tegen het Koreaans-Europees Vrijhandelsakkoord. “Terwijl de landbouwindustrie op grote overheidssubsidies kan rekenen, hebben kleine boeren het ontzettend moeilijk om een inkomen te vergaren. Enerzijds gaan heel veel kleine boeren failliet. Anderzijds controleert één enkel bedrijf, Cargill, 60% van de import en export van graan in ons land.”

“Duurzame kleinschalige landbouw is de oplossing voor het klimaatprobleem omdat voedsel lokaal geproduceerd wordt en de uitstoot door transport wegvalt. Het model van de agro-industrie heeft export nodig en zal dus altijd de klimaatveranderingen alleen maar doen toenemen.”

Valse klimaatoplossingen
Alphonsine Nguba van de Confédération Paysanne du Congo Principale Regroupement des Paysans gelooft dat de omschakeling naar kleinschalige landbouw de aarde zal afkoelen. Maar ook in Congo worden de kleintjes onder druk gezet om te produceren voor de groten. Waar zij woont, regent het voorstellen van multinationals om aloa vera te telen. Maar ze verbouwt liever gewassen die haar eigen familie en gemeenschap ten goede komen zoals tomaten, maïs, maniok en rijst.

Nguba heeft maar weinig vertrouwen in een goede afloop van de klimaatconferentie: “We zijn niet akkoord met de valse oplossingen die in het Bella Center worden voorgesteld. Ze hebben het alsmaar over ingewikkelde cijfers die heel ver staan van de dagdagelijkse realiteit van kleine boeren. Wat we nodig hebben is een systeemverandering. Daarvoor zijn wij naar Kopenhagen gekomen.”

De actie van Via Campesina werd afgesloten met een optocht naar het alternatieve KlimaForum. Daar vindt de stem van het Zuiden meer weerklank dan in de officiële conferentiezalen van het Bella Center.