KoenCalliauw31 december 2009 – 17:39

Herman was al enkele jaren ziek en overleed op dinsdag 29 december bij hem thuis in Antwerpen. Aan kanker. Hij werd net geen 75 jaar, in Brugge geboren in 1935. Twee weken geleden werd er in de Brusselse Dolle Mol door zijn vrienden een afscheidsfeest met muziek, poëzie en drank georganiseerd.(1) De Dolle Mol was zijn kindje. Een kroeg die een belangrijke rol in de hoofdstedelijke cultuur en politiek speelde. Die als ontmoetingsplaats en boekhandeltje ontstond.

Herman werd in die tijd door het parket beschuldigd van het verkopen van porno in zijn Free Press Bookshop. Het ging om het Nederlandse tijdschrift Sextant, van de respectabele Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming… Er stonden “standjes” in. Hij zat er voor in de cel. De Dolle Mol was een plek voor progressieve, onafhankelijke mensen. Welke taal ze ook spreken. Herman noemde zich een republikein. Dat was hij. En een linkse internationalist. Een actieve anti–racist en anti–fascist. Als anarchist ook een beetje “een viezentist”, zoals L.P.Boon. Hij was tot weinig compromissen bereidt. Het leven gaf hem geen geschenken, wat hij schonk aan het leven was voldoende om het waardevol te voleindigen. Van al die “ismen” lag hij niet wakker. Een etiket op hem plakken is onzin.

Arbeider met woorden
De dichter wou niet verdwijnen zonder een laatste poëem na te laten. Uiteraard. Een intieme tekst met – hoe kan het anders – enig cynisme. Herman bezat universitaire diploma’s. Hij was een intellectueel. Hij studeerde taalkunde aan de Antwerpse universiteit tot zijn laatste snik. Wie hem beter kende, zag in hem de ernstige “werkmens”, een arbeider van het woord. Met taal arbeiden is hard werken. Hij schaafde zijn teksten bij en oefende op de voordracht er van. Met luide stem ! Hij wou enkele dagen voor zijn dood naar traditie gedichten brengen op het podium van Het Meisje met de Zwavelstokjes. Op zondag 27 december ’09 op het De Coninckplein in Antwerpen. Tussen het volkje van daklozen, armen, druggebruikers, prostituees, illegalen dat ons lief is. Het lukte niet. Het druilregende, het werd koud…Herman trok huiswaarts.

Herman liet heel wat sporen na. Vriendschappen, zijn litterair werk, foto’s en video’s van kunstmanifestaties waar hij gedreven aan deelnam. De Brusselse Dolle Mol. Zijn laatste gedicht wordt verspreidt door de Antwerpse Muzenval. Actief in literair café Den Hopsack. Ook een product uit zijn brein ontstaan, meer dan tien jaar geleden. Een maandelijks podium voor bekende en jongere kunstenaars. Dat laatste werk slaat op zijn brein. Je hersenen, dat bén je. Het heet: Gezwel !

Gezwel

De minst correcte vorm van humor
is spotten met je hersentumor,
vooral als die kwaadaardig is
en bovendien slagvaardig is

en onverwoestbaar: ”terminaal”
in radiotherapeutentaal

Waarom men mij dan blijft bestralen ?
en ook nog chemisch wil verschralen ?

omdat verplegers willen scoren
en hun patiënten ringeloren,
en als ik door zo’n tunnel glij
graag grapjes maken over mij
waarmee ik dan niet lachen kan
want ik lig roerloos aan de scan

Mijn uitvaart heb ik al geregeld
En zelfs mijn grafschrift is bezegeld:

Hier ligt de dichter
H.J.C.
In goed gezwelschap

R.I.P.

Provo en revo
In de eerste helft van de jaren zestig, lang voor de mythe van “mei ‘68” liep ik Herman op het lijf. Waar anders dan in een obscure nachtelijke kroeg ? Het was de Antwerpse Mok, waar ik wat zwart geld verdiende als barman. Een klein jazz café in de Wolstraat, van de saxofonist Mike Zinzen. Met als klanten kunstenaars, provo’s, hoertjes en zo nu en dan een verdwaalde “bourgeois”. Andere beroemde cafés waren De Muze, Het Pannenhuis, De Paddock,…

In mijn ogen van twintigjarige zwerver, was de man die lang na middernacht de deur openduwde een lid van…het “klootjesvolk”. Met das en al. Dat was een vergissing van jewelste. Het was Herman J. Claeys die uit zijn burgerlijk milieu aan het ontsnappen was en benieuwd naar Provo in de havenstad – met nauwe banden met Amsterdam – kwam kijken. Ik introduceerde Provo in Antwerpen. We zijn levenslang bevriende zwervers gebleven en Herman zette REVO ! in Brussel op de kaart met enkele sensationele acties.

Kattenvriend
Een twintigtal jaar geleden verkaste Herman definitief naar Antwerpen. Hij nam er volop deel aan het culturele, artistieke leven “aan de zelfkant”. Hij werd ook een “wijze man”. Hij lukte er in zeer vroeg internet onder de knie te krijgen. Een groot deel van zijn vele publicaties en kunstprojecten vindt je in de biografie die zopas voleindigt werd door de beeldhouwer – schrijver Tenaat Ramon. (2). Bijvoorbeeld foto’s van het gedicht van een paar honderd meter lang dat hij op de waterkeringmuur aan de Schelde met heldenmoed aanbracht tijdens Black Box ’61.

“Schop hen een geweten !”, schreef Boon. Herman deed het, een leven lang. Als autonoom, politiek dichter die niet in de literaire salons verbleef, maar op de podia bij manifestaties, op straat, tussen de jonge honden. Zijn bestaan was er één van solidariteit met de sociaal uitgeslotenen. Een strijd tegen het establishment, de “bourgeoisie”. Hij was een dierenvriend, verzorgde zijn meest nauwe vrienden de katten, nauwgezet.

Herman was een zachtaardige vulkaan. Woedend om de vele armoede, om de oorlogen. Hij werkte mee aan het boek over andersglobalisme Ya Basta ! Zijn poëzie, ander artistiek werk en zijn leven waren één, aan mekaar gesloten engagement. Hij was geen softie. Lees dit gedicht goed…

Gewapendertaal

Gewapendertaal
treed ik
haveloos en gehavend
uit mijn bunker te voorschijn
en waag mij
het woordzwaard zwaaiend
in de arena

Geharnast in een traliewerk van klanken
trotseer ik de hoon
en gebalde haat
En teken
een cirkel van leefbaarheid
om mij heen

De vlag
die ik er in plant
is wit
van woede

De militante dichter Herman J. Claeys zal niet meer op zijn gammele fiets door de Antwerpse straten dwalen. Zijn tafeltje in café De Kat in de Wolstraat, vlak bij boekhandel de Groene Waterman blijft leeg. Hij zal niet meer zelf met heldere, duidelijke stem zijn woorden over de mensen uitstrooien. Hij gaat de weg die we allen volgen. Naar het universum, de sterren, de zwarte gaten toe. Wit van vrede, van rust, voldaan.

1 – “Afscheid van H.J.Claeys” http://antwerpen.indymedia.org/node/1498
2 - “Under Construction” http://www.hermanjclaeys.nl