Mohamed El Omari11 oktober 2006 – 14:22

Er worden hiervoor diverse verklaringen gegeven: Patrick heeft een sublieme campagne gevoerd, de 0110-concerten hebben de mensen wakker geschud, geëngageerde bewoners willen het negatieve beeld van hun wijk keren,… Politici en commentatoren zijn het er in het bijzonder over eens dat goed bestuur beloond wordt. Het Vlaams Belang haalt zelf andere oorzaken aan voor haar verzwakte positie in de steden: het migrantenstemrecht en de snel-Belgwet. Deze uitleg wordt door iedereen weggewuifd als zijnde een uiting van racisme.

Socioloog Jan Hertogen maakte nochtans een berekening waaruit blijkt dat de slechte scores van het Vlaams Belang te danken zijn aan de verhoging van het aantal stemgerechtigden van vreemde afkomst, in overgrote meerderheid nieuwe Belgen, die voorzienbaar niet op het Vlaams Belang gestemd hebben. Hij stelde vast dat het Vlaams Belang enkel in gemeenten met veel nieuwe Belgen van niet-Europese afkomst afgeremd werd. Dit is het duidelijkst in de gemeenten waar het aantal nieuwe Belgen sinds de vorige gemeenteraadsverkiezingen met 5% van de kiesgerechtigde bevolking gestegen is: Gent, Antwerpen en Mechelen. Het hoge aantal allochtone verkozenen ondersteunt zijn bevindingen. Zo zijn er binnenkort 9 Antwerpse en 7 Gentse gemeenteraadsleden van allochtone afkomst, en hun hoge aantal voorkeurstemmen zijn voor een groot deel te danken aan etnische stemmen. Jan Hertogen stelde tevens vast dat de impact van het Vlaams Belang bij de “oude” Vlamingen (nog) niet gekeerd is en dat de allochtone kiezers het Vlaams Belang zelfs weerhouden hebben van machtsuitoefening in de stad Antwerpen (De Standaard 10 oktober en http://www.npdata.be/BuG/36/).

Politicoloog Stefaan Walgrave wijt de achteruitgang van het Vlaams Belang echter vooral aan de lokale zwakte van het Vlaams Belang. Doordat deze partij sterk gecentraliseerd is zou het moeilijk zijn om lokaal talent te rekruteren en een kans te geven (De Morgen 10 oktober). Hoe dit te rijmen valt met de vaststelling dat het Vlaams Belang vooral in de Vlaamse steden afgeremd werd, dus daar waar deze partij stabiele afdelingen heeft, is niet duidelijk. Walter Pauli maakt Jan Hertogen het persoonlijke verwijt dat hij zich laat gebruiken “voor wat hln.be lekker vindt: dat de makakken het VB een oor hebben aangenaaid” (De Morgen 10 oktober. Niet meteen een goed onderbouwde stelling. Noël Slangen meent dan weer dat het wiskundig niet mogelijk is dat de allochtone stemmen het Vlaams Belang een halt toeriepen (De Standaard 10 oktober). Waarop hij zich baseert voor deze uitspraak laat hij in het midden. Politicoloog Johan Ackaert stelt het afremmen van het Vlaams Belang door allochtone kiezers ook in twijfel en verwijst hierbij naar het feit dat de snel-Belgwet in het jaar 2000 ook al bestond (De Standaard 10 oktober). Dat deze wet pas in werking is getreden op 1 mei 2000 en dus onmogelijk effecten gehad kon hebben op de verkiezingen van oktober 2000 ontgaat hem blijkbaar. Dat Jan Hertogen rekening hield met de toename van de kiesgerechtigde allochtonen t.o.v. de vorige gemeenteraadsverkiezingen negeert hij al evenzeer. Noël Slangen en Johan Ackaert spreken elkaar dan weer tegen wat betreft het etnisch stemmen. De ene meent dat we er niet van mogen uitgaan dat dit gebeurde, de andere stelt dat allochtone kandidaten fors kunnen rekenen op de stemmen van allochtone kiezers.

In de vele reacties zijn er dus weinig overtuigende argumenten terug te vinden die de cijfers van Jan Hertogen weerleggen. Politici en opiniemakers lijken niet om te kunnen gaan met de realiteit dat de Vlaamse bevolking diverser wordt. De terminologie die gehanteerd wordt in dit debat is weinig flatterend: de achteruitgang van het Vlaams Belang is te wijten aan de “schuld” van de allochtone kiezers, “de allochtoon heeft het gedaan”, allochtonen zijn de oorzaak van het “electorale kwaad”, en andere allochtonen “azen” zowaar op een schepenambt.

De weinigen die erkennen dat de allochtone stemmen het verschil gemaakt (kunnen) hebben, zoals Tom Naegels, voegen hier in één adem aan toe dat dit niets uitmaakt: zijn allochtone stemmen geen stemmen, misschien (De Standaard 10 oktober)? Een gekleurde stem is uiteraard ook een stem, dit is een evidentie, maar het is net om deze reden dat het zo opvalt dat velen er moeite mee hebben om te erkennen dat allochtone stemmen het verschil gemaakt hebben. Zo zou het van een elementair fatsoen getuigd hebben mocht men Philippe Dewinter en Frank Vanhecke er in de verschillende debatten kordaat op gewezen hebben dat ook allochtonen volwaardige burgers zijn die recht hebben op een stem. Geen enkele partijvoorzitter waagde het echter om op dit punt de discussie aan te gaan, laat staan dat de allochtone kiezer expliciet bedankt werd. Als mijn kiezers publiekelijk voor vreemdelingenlegioen uitgescholden zouden worden, zou een openlijke waardering voor hun steun het minste zijn wat ik hiertegenover plaats.

Ten tijde van de discussie over het migrantenstemrecht viel er trouwens overal te horen dat allochtonen maar gebruik moeten maken van de snel-Belgwet indien zij willen stemmen. Nu was er geen enkele politicus die het aandurfde om het stemrecht van de nieuwe Belgen te verdedigen. Logischerwijze was er dan ook geen enkele politicus die het opnam voor de niet-Belgische kiezer die gebruik maakte van het migrantenstemrecht, en hiervoor een aantal stappen moest zetten die andere kiezers niet hoefden te zetten.

De krampachtige manier waarop men met deze kwestie omgaat staat alleszins in schril contrast met de kordate terechtwijzing die klonk toen bleek dat slechts een (relatief) beperkt aantal vreemdelingen zich geregistreerd had voor het migrantenstemrecht. De terughoudendheid t.o.v. de verdienste van de allochtone kiezers contrasteert ook met de openlijke vreugde die de ministers Marino Keulen (VLD) en Kathleen Van Brempt (SP.A) uitten bij de vaststelling dat het aantal vrouwelijke gemeenteraadsleden met 6 % gestegen is, en dit tengevolge van de verplichte pariteit op de kieslijsten.

De achteruitgang van het Vlaams Belang in de Vlaamse steden zou een beloning vormen voor goede bestuurders “die moedig aan de weg timmeren”. Het was te hopen dat men verlost zou raken van de schrik om openlijk de confrontatie aan te gaan met het Vlaams Belang. Onze moedige politici kunnen het echter niet opbrengen om te erkennen dat de allochtone kiezer het Vlaams Belang afgestopt heeft, of hier minstens toe bijgedragen heeft. De verlammende angst voor het verzwakte Vlaams Belang wint het op de moed die nodig is om te erkennen dat allochtonen voorgoed deel uitmaken van onze samenleving en dus ook (sterk) kunnen wegen op de verkiezingen.. Het gevolg is dat de allochtone kiezer, die waardevol is vóór de verkiezingen, van geen belang meer is eenmaal deze verkiezingen achter de rug zijn. Men wringt zich in allerlei bochten eerder dan de allochtone kiezer de erkenning te geven waar hij recht op heeft. Het valt af te wachten of de allochtone verkozenen even “sterk” gewaardeerd zullen worden, en of zij daadwerkelijk zullen wegen op het beleid.