Het inpakken kan beginnen: ik weet sinds twee dagen waar ik in Congo mijn tweede observatiemissie ga uitvoeren. Op 29 oktober, dag van de tweede verkiezingsronde, hoor ik in Ilebo op post te zijn.

[Wie informatie heeft over Ilebo mag die altijd als comment posten]

Het stadje ligt in het Congolese binnenland, in de provincie Kasai-Occidentale maar helemaal tegen de grens met de provincie Bandundu. Het ligt ook aan een kruispunt van wegen, want op de Kasaï-rivier (een zijarm van de Congo-stroom) en bij de aftakking van de Sankuru-rivier. Vanochtend lukte het al om de provinciale coördinator van de Congolese verkiezingswaarnemers aan de telefoon te krijgen, en die wist dat er "un grand port" is in Ilebo. Later deze week hoop ik via hem met lokale ngo-mensen in Ilebo in contact te komen. In Ilebo komt ook de spoorlijn aan uit Bukama in het koperbekken van Katanga en ik ben zeer benieuwd om te zien of die (nog? opnieuw?) functioneert.

Zaterdag kregen we met de Eurac-observatoren een briefing om de tweede missie voor te bereiden. Eurac is een Europees netwerk van ontwikkelingsngo's, de Belgische coalitie 'Congo moet stemmen' is er een onderdeel van. Voor de eerste verkiezingsronde van 30 juli stuurde Eurac zo'n 125 observatoren uit, dit er zullen we – geloof ik – met zo'n 90 zijn.
De meeste mensen waren nieuw zaterdag, maar er zaten toch een paar bekende gezichten bij.
Celine Termote bij voorbeeld heeft de verkiezingen van 30 juli in Kisangani gevolgd. Ze moest daar toch zijn omdat ze voor de Universiteit van Gent onderzoek doet naar wilde voedingsgewassen. Daar heeft ze nu drie maanden werk ingestoken. En ze is bijzonder opgetogen teruggekomen. In het woud, zegt ze, stikt het van eetbare planten. Sommige worden ontgonnen en op vliegtuigen naar Kinshasa geladen. Maar met een boel van die gewassen, gebeurt niks. Celine wist zaterdag dat ze terug naar Kisangani kan om verder te gaan uitzoeken welke van die wilde voedingsgewassen in teelt gebracht zouden kunnen worden. Voor de tweede ronde gaat ze naar Kabinda waar ze al anderhalf jaar als coöperant gewerkt heeft.
Maddy Thiembe gaat voor het eerst als observator mee. Ze is een ouwe bekende. Ze was zeer onder de indruk van onze documpentaire 'Bourreaux à  Baraka', over verkrachtingen in Zuid-Kivu, en ze heeft er begin dit jaar nog een druk bijgewoonde screening van georganiseerd in Autoworld hier in Brussel. Maddy verliet Congo in 1997, toen Laurent-Désiré Kabila de opstand tegen dictator Mobutu aan het winnen was. Nu gaat ze voor het eerst terug naar Congo, naar Mbuji Mayi nog wel, en ze maakt zich tamelijk nerveus over de praktische ongemakken die ze vermoedelijk zal ondervinden. Ook VRT-Radio-reporter Guy Poppe, hoor ik, gaat naar Mbuji Mayi. Het is de op één (twee?) na grootste stad van Congo, het zwaartepunt van de diamant-winning en de thuisbasis van de UDPS-partij van Etienne Tshisekedi, die (alweer) de verkiezingen boycot. Daarom riskeert de situatie in Mbuji-Mayi tamelijk incidentrijk te worden.
Nieuw in de observatorengroep maar goed bekend met Congo is Michel Ansay, een veearts die tegenwoordig in Congo de traditionele manieren om de vrede te handhaven (of te herstellen) onderzoekt. Hij begon spontaan over de Mayi-Mayi van Noord-Kivu en was er zonder te veralgemenen genuanceerd en positief over, zonder dat hij wist dat ik in 2000 een documentaire heb gedraaid over de Mayi-Mayi van Fizi in Zuid-Kivu. De Mayi-Mayi staken tijdens de oorlog de kop op, het zijn burgers die het gewapende verzet tegen de buitenlandse bezetting en de collaboratie organiseerden, in de eerste plaats om "de grond van de voorvaderen" te verdedigen, maar dikwijls met een patriottische dimensie. "Natuurlijk zijn er Mayi-Mayi van allerlei soorten", zei Ansay, "maar dat ze hier in het Westen gediaboliseerd worden, dat is onterecht".
Later deze week meer over de inzet van de verkiezingen en over wat ik over Ilebo aan de weet kom.