Moderator: Paola Peebles

Inleidingen :
Peter Tom Jones, onderzoeker KUL, schrijver van “Terra Incognita”
Pol D’Huyvetter, coördinator Voor Moeder Aarde (moederaarde.be)

Panel :
Fre Maes (ABVV-FGTB)- Het standpunt van een syndicalist
Jean-Yves Saliez (Inter-environnement-Wallonie) - Een standpunt van de milieubeweging
George Spriet (vzw Vrede)- Een standpunt van de vredesbeweging
Leida Rijnhout (VLaams Overleg Duurzame Ontwikkeling)

Peter Tom Jones (onderzoeker KULeuven)
Hij had het in zijn inleiding over het 'failliet van het groeimodel'. Vooral het gebruik van een monetaire index, namelijk het BNP, als heiligmakend om aan te tonen of het goed of slecht gaat, is zeer nefast. Er is namelijk geen economische groei meer mogelijk zonder verdere uitputting van de natuurlijke bronnen en van het ecosysteem. We zitten al ver over onze limieten van wat een duurzame economie zou zijn. Onder 'duurzaam verbruik' mogen we niet verstaan het verbruiken van buffersystemen zoals oceanen en bossen.

Pol D’Huyvetter (Voor moeder aarde vzw)
Gaat verder in op de alternatieven voor de fosiele economie. Hij waarschuwt voor de illusie van kernenergie als zou het gaan om 'new clear energy'. Na de olie-lobby mogen we ons verwachten aan een heropleving van de nucleaire lobby. Met een exponentiële groei van kerncentrales zullen de gevaren voor lokale of mondiale kernrampen evenredig stijgen. Kernenergie is zeer duur en kan niet zonder tonnen overheidssteun. Verder zorgt deze kapitaalintensieve industrie voor slechts weinig arbeidsplaatsen. Er zijn geen oplossingen voor het kernafval en de problemen doorschuiven naar de komende generaties is zeer ondemocratisch. Verder vergeet men in het Westen al te vaak de ernstige problemen bij de ontginning van grondstoffen als uranium.
'Vergeten uranium-bergen' zien eruit als alledaagse mijn-terrillen, maar zijn duizend maal schadelijker voor de gezondheid, waarbij de problemen vooral de inheemse volkeren treffen. Om deze en andere redenen, moeten we onze regering blijven vragen om de definitieve kernuitstap uit te voeren en versneld op zoek te gaan naar duurzame alternatieven.

Leida Rijnhout (VODO)
Duurzame ontwikkeling is een vaag begrip maar een tastbare noodzaak. We weten en beseffen steeds meer dat de aarde 'máár rond' is en dat we slechts 'één aarde' hebben. Toch ontbreekt de politieke wil, maar ook het middenveld wil niet echt mee. En waar eraan gewerkt wordt ligt de nadruk nog te vaak op ontwikkeling en te weinig op het aspect duurzaamheid. De Vlaamse strategie is niet meer dan 'pleisterplakken'. Mijn twijfelt over kernenergie i.p.v. resuluut te kiezen voor spaarzaamheid. Leide vergelijkt dit met het 'kikkersyndroom'. Als je een kikker in kokend water gooit, zal hij er onmiddellijk uitspringen. Als die kikker in een pan lauw water zit, op een vuurtje waarbij het water langzaam maar zeker opwarmt tot aan het kookpunt, dan blijft die kikker onbewust zitten tot hij wordt doodgekookt. Hetzelfde dreigt te gebeuren met onze planeet en met de mensheid als hij niet gauw zijn houding wil veranderen. Radicale veranderingen zijn mogelijk en nodig.

Fre Maes (ABVV-FGTB)
Het milieu en de klimaatsverandering hebben ook een sociale dimensie. Zo stelt de recente milieuconferentie van Naïrobi dat alle ontwikkelingshulp teniet dreigt gedaan te worden door de gevolgen van verwoestijning en overstromingen. Hij waarschuwt dat nu reeds miljoenen mensen hun inkomen verliezen door de milieuproblemen en dat het er steeds meer zullen worden, als de globale economie niet verandert. Wij moeten mee zorgen voor het draagvlak van deze veranderingen. Immers, om alle milieuproblemen het hoofd te bieden, zal er meer dan werk genoeg voorhanden zijn. Enerzijds moeten we investeren in de veranderingen en in de oplossing van de problemen, anderzijds moeten we strijden voor de kwaliteit van het leven, waartoe ook het werk, het loon en de werkomstandigheden een belangrijk deel van uitmaken. Het kan niet dat de problemen worden afgewenteld op een meerderheid en dan een minderheid zich ervan onttrekt. Sollidariteit zal nodig zijn.

Jean-Yves Saliez van de milieubeweging
Jean-Yves Saliez sluit zich aan bij de visie dat milieuproblemen en sociale problemen vaak samengaan. Voor hem moet de milieukost worden doorgerekend in de energieprijs. Ook al leeft er bij de bevolking een zeker ongerustheid voor de komende generaties, toch zijn veranderingen in onze levenshouding niet gemakkelijk omdat de resultaten pas op lange termijn zichtbaar zijn.

George Spriet van de vredesbeweging
Hij verwijst ook nog naar conflicten zoals in het Palestina en Israël en de burgeroorlog en in Darfour, die eigenlijk gaan over het bezit van drinkwater. De oorlog in Irak en de spanningen tussen Rusland en de EU gaan dan weer in de eerste plaats over de toegang tot fossiele energiebronnen (aardolie en aardgas). Ook zien we bijv. bij Noord-Korea en Iran dat het Westen hen niet vertrouwd wat betreft het gebruik van kernenergie. Maar zijn wijzelf veilig voor bedreigingen van externe of interne terreur zolang wij naast kerncentrales wonen?

Het publiek aan het woord

Sven van het Massereelfonds vraagt zich af welke realistische voorstellen zijn op korte termijn en welke visie noodzakelijk is voor de langere termijn.

David haalt aan dat de dominante houding van het neo-liberalisme en de vrije handel leidt tot een 'kruideniersmentaliteit' bij de bedrijven. Zolang de anderen niets veranderen, hoeven zij ook niets te veranderen. Hun belangrijkste bezorgdheid blijft winst en hun producten verkopen, niet de toekomst van hun kinderen en kleinkinderen.
Verder zegt David dat energie voor hem duurder mag worden, maar dat daarbij het principe gehanteerd moet worden van 'sterke schouders dragen sterke lasten'. Als de markt een rol kan spelen, dan moet verspilling peperduur worden, maar voor iedereen moet het recht bestaan op een klein beetje goedkope energie.
Ook de overheid moet serieuze inspanningen doen, zodat het ook voor de mindergegoede burger haalbaar wordt om hun woning goed te isoleren en de kost van hun energiefactuur naar beneden te halen.

Marc Alexander van Unicore vindt dat energie-efficiëntie verplicht moet worden. De markt is wat dat betreft veel te diffuus. Termen zoals 'CO²-vriendelijk' zijn verwarrend voor de consument en dragen niet bij tot een oplossing van de milieuproblematiek. Voor de ondernemingen zijn zulke mode-woorden pure marketing. Voor hem is het een bewijs dat een sterke regulering en een sterkere staat noodzakelijk zijn i.p.v. privatisering en vrije handel.

Peter Tom Jones repliceert en besluit. We moeten evolueren naar een situatie moeten waarin we een duurzame schaal hanteren, nog vóór we de markt hieraan toevoegen. (In een vorige debat waar ik hem hoorde spreken noemde hij het een 'oorlog tegen de klimaatsverandering' waarbij veranderingen opgelegd moeten worden om een totale ontsporing tegen te gaan. Dit noemt hij 'command under control'.)
Alleszins moeten we internationale afspraken maken over wat het noodzakelijke en beschikbare niveau aan levensvoorzienende middelen is per persoon en per land.

Besluiten:
- De kernuitstap is absoluut noodzakelijk.
- Onze regering moet investeren in energie-besparende maatregelen en in energie-efficiëntie.
- Financiële tegemoetkomingen zijn dringend noodzakelijk voor mindergegoede burgers zodat zij hun woning kunnen isoleren. Deze inspanningen zijn goed voor het milieu en voor de sociale gelijkheid, want ze kunnen besparen op hun energiefactuur. Ook zullen deze mensen gezonder leven, wat ook weer een besparing betekent op de kost van de gezondheidszorg.
- Internationaal moeten sociale bewegingen en milieubewegingen de krachten bundelen zodat zij sterker staan in hun eisen.

Susan George zei in haar slottoespraak dat naar schatting 80% van de wereldbevolking achter onze eisen staat, ten minste als zij de kans hebben om hun stem te laten horen. Wij moeten al deze stemmen bundelen en versterken.