Naar het Europese parlement

Een delegatie van vzw Red de Voorkempen (Paul Staes en Fons Mees) en van de inwoners van het met afbraak bedreigde polderdorp Doel hebben op 29 augustus een verzoekschrift afgegeven aan de petitiecommissie van het Europese parlement.
De delegatie wijst er in hoofdzaak nogmaals op dat vandaag geen enkele reden bestaat waarom het dorp dient te verdwijnen, ook niet omwille van de belangen van de Antwerpse haven. Niets belet de overheid om het dorp in stand te houden totdat een definitieve beslissing volgt: behoud of afbraak.
Je zult je afvragen waarom onze Voorkempense afdeling (Wommelgem-Ranst) interesse heeft voor een dorp op linkeroever?
Simpel gezegd zijn we bekommerd over het lot van deze mensen en eveneens leggen wij een parallel met onze situatie.
In het Ena-gebied (Eventueel toekomstig bedrijventerrein van 200 ha op de grens Wommelgem – Oelegem) zullen 45 gezinnen, ongeveer 150 bewoners, geïsoleerd worden van de buitenwereld en terecht komen in een identiek scenario.

De inwoners van Doel doen beroep op het Europese parlement en zijn petitiecommissie om deze waanzin met al zijn sociale ellende meteen te stoppen. Als Doel moet wijken voor aantoonbare redenen betreffende tewerkstelling of voor economisch-maritieme die het voortbestaan van dit laatste polderdorp aan de Schelde overstijgen, dan stelt zich een andere situatie.
Maar niet zomaar uit pure stijfhoofdigheid omdat een aantal politici dat nu eenmaal hebben ‘beslist’!

Het dorp Doel is het laatste overblijvende polderdorp, gelegen aan de linkeroever van de Schelde afwaarts Antwerpen. Het ligt op de linkeroever van de Schelde afwaarts Antwerpen.
De meest recente uitbreiding van het Haven- en industriecomplex van de haven van Antwerpen bevindt zich in het linkerscheldeoevergebied, waar die ontwikkeling aangeduid wordt met de benaming ‘Waaslandhaven’.

De Waaslandhaven nadert vanuit het zuiden Doel. Ondanks de dreiging van de havenuitbreiding heeft het dorp haar landelijk karakter bewaard.
De dorpskern is een unieke poldersite en ligt in het overblijvende noordelijk deel van Doelpolder. Dit vormt naar het noorden toe, met Posperpolder, het Nederlandse Hedwigepolder en het ‘Verdronken Land van Saeftinghe’ een uniek natuur- en cultuurhistorisch landschap.
De schorren, slikken en polders vormen een vogelrichtlijngebied van Europese betekenis.

In de wijdere omgeving worden al vele jaren grote oppervlakten ingenomen door havenactiviteiten en door de aanleg van water- en autowegen (ook in de Voorkempen!).

De uitbreiding van deze Waaslandhaven hangt al die tijd als een bedreiging boven het
voortbestaan van Doel.
Het dorp werd, in het kader van het gewestplan St-Niklaas-Lokeren, tot tweemaal toe aangeduid als zeehaven- of industriegebied, maar zonder concrete projecten in die zin.
Enkele jaren geleden wijzigde de bestemming voor Doel op dit gewestplan opnieuw in woongebied.
De bevoegde Vlaamse overheid bepaalde toen dat Doel woongebied blijft tot een eventuele bouwvergunning wordt uitgereikt voor de aanleg van het zogenaamde Seaftinghedok, een containerdok dat dwars doorheen het dorp zou worden aangelegd: een wensdroom van de havenautoriteiten, maar waar nog geen concrete plannen, laat staan procedures voor bestaan of aan de gang zijn.
Ook vandaag is Doel dus nog steeds woongebied op gezag van de Vlaamse regering en is er van een bouwvergunning voor het Seaftinghedok geen sprake.

Deurganckdok

Dicht bij het dorp Doel werd enkele jaren geleden het containerdok Deurganckdok aangelegd, een dok waarvan de capaciteit vandaag nog volop wordt uitgebreid, ook zonder dat het al gerealiseerde deel kan worden beschouwd als een commercieel succes, in tegendeel.
De huidige bezetting is mager, sommige belangrijke klanten die hadden toegezegd, zegden hun komst zelfs af.
Gerenommeerde economen noemen dit dok in de pers openlijk ‘de vergissing van de eeuw’.
Het mag niet gaan over de hoeveelheid containers die doorgevoerd worden, maar wel over de inhoud en de aanwending ervan in onze contreien.
Vlaanderen mag niet de koelie ven Europa worden. Net zoals de koelies in koloniale tijden, die voor een habbekrats met de valiezen moesten sleuren. Is een tweede dok wel noodzakelijk? Moet Doel wel verdwijnen?

Vlaanderen mag zich niet beperken tot het ronddragen van containers tegen minimale kostprijs.
De nationale Bank heeft even geleden in haar studie bevestigd dat de niet-maritieme cluster in de haven veruit de belangrijkste is voor de werkgelegenheid en toegevoegde waarde.
De logistieke sector kent belangrijke beperkingen. Er zijn belangrijke afwentelingen op andere sectoren, het milieu, maatschappij…
Als de toevloed van containers ertoe leidt dat de wegen vastzitten, betekent dat tijdverlies voor de rest van de economie.
Het is een enorme kostenverhogende factor.
Hetzelfde kan gezegd worden over de milieu-impact van de toename van dat transport.
Het is moeilijk om de Europese milieudoelstellingen op vlak van fijn stof en ozon te halen. Die polluenten komen hoofdzakelijk en in toenemende mate van de transportsector.
Gezien de enorme toename van deze sector, wordt het hoe langer hoe moeilijker om voldoende luchtkwaliteit te waarborgen.
Dorpskernen (vooral in de Voorkempen) kreunen onder toenemend vrachtverkeer. Enkel inzetten op meer trafiek zou ertoe leiden dat alles vast komt te zitten. Ook de troef van de bereikbaarheid gaat dan verloren.
Vlaanderen moet zich afvragen of de huidige logistieke concepten maatschappelijk zinvol zijn.

Doel als woongebied

Dit draagt in belangrijke mate bij tot het vermoeden in gespecialiseerde havenkringen dat het tweede containerdok Seafthinge er nooit zal komen en dat er dus geen enkele reden is waarom het dorp Doel hoeft te verwijnen.

De Vlaamse Regering heet een ‘leefbaarheiddijk’ voorzien tussen het Deurganckdok en het dorp Doel. De realisatie ervan kostte maar liefst 5,4 miljoen Euro (Rekenhof 14 juni 2005).
De hardnekkige suggestie dat met het oog van de maximale ontwikkeling van de haven op de linkerscheldeoever er, hoe dan ook, een tweede, nog groter containergetijdendok bovenop de dorpskern van Doel dient te worden uitgebouwd, komt nog meer in twijfel door de volgende uiteenlopende argumenten:

- Wettelijk gezien blijft Doel behouden als woongebied
- Maar in feiten wordt door de Vlaamse Overheid alles in het werk gesteld om de ‘in der minne’ aangekochte woningen zo snel mogelijk af te breken, onder de meest verschillende voorwendsels.

Om de razernij te beschrijven waarmee de verschillende overheden te werk gaan om een snelle doeltreffende vandalisering en afbraak van de ‘in der minne aangekochte’ woningen door te drijven geven wij enkele voorbeelden van dit optreden.

- De Maatschappij voor het Haven-, Grond- en Industrialisatiebeleid van het Linkerscheldeoevergebied (afgekort ‘Maatschappij Linkeroever’) ging zelfs zo ver dat zij opdracht gaf per fax, aan de afbraakfirma om woningen in Doel met geweld onbewoonbaar te maken. Zij deed dit zonder enige titel. Duidelijk illustrerend dat zij zich boven de wet kon stellen.
- Van perfect onderhouden appartementen werden ramen en deuren met de bulldozer in elkaar geramd, zogenaamd om ‘oneigenlijke (kraak) bewoning’ te voorkomen.

Misdadig optreden

In vertwijfeling geplaatst tegenover zoveel misdadig overheidsoptreden vragen de bewoners zich af waarom Doel nu zo plots moet uitsterven, als iedereen weet dat er in geen jaren een vergunning kan afgeleverd worden voor het uitvoeren van infrastructuurwerken voor een volgende containergetijdendok bovenop Doeldorp. Doel ligt in geen jaren in de weg voor welk havenuitbreiding ook!
Hierop kan de overheid enkel maar antwoorden ‘dat Doel onleefbaar is’. Een dergelijke omschrijving is bijzonder betwistbaar, gezien het feit dat er nog honderden mensen in Doel wonen en dat er honderden anderen een aanvraag indienden, ondermeer ex-bewoners, om er (opnieuw) te komen wonen.

Om de razernij te beschrijven waarmee de verschillende overheden te werk gaan om een snelle doeltreffende vandalisering en afbraak van de ‘in der minne aangekochte’ woningen door te drijven geven wij enkele voorbeelden van dit optreden.

- De Maatschappij voor het Haven-, Grond- en Industrialisatiebeleid van het Linkerscheldeoevergebied (afgekort ‘Maatschappij Linkeroever’) ging zelfs zo ver dat zij opdracht gaf per fax, aan de afbraakfirma om woningen in Doel met geweld onbewoonbaar te maken. Zij deed dit zonder enige titel. Duidelijk illustrerend dat zij zich boven de wet kon stellen.
- Van perfect onderhouden appartementen werden ramen en deuren met de bulldozer in elkaar geramd, zogenaamd om ‘oneigenlijke (kraak) bewoning’ te voorkomen.

Wat is met deze studie gebeurd?

De Vlaamse regering heeft ze ‘vervalst’ en de onderzoekers monddood gemaakt en bedreigd met broodroof. Dit alles gaf aanleiding tot het organiseren van een hoorzitting in de bevoegde Commissie van het Vlaamse Parlement. Prof. Albert Martens werd door zijn universitaire overheid (omwille van de centen) het zwijgen opgelegd.
Let op mijn woorden, dit zal ook gebeuren met de Heer Geert Noels, die openlijk er durft vooruit te komen dat het Deurganckdok de vergissing van de eeuw is! Ook van hem zul je niets meer horen, want hij wordt monddicht gemaakt.

Iedereen die op bezoek gaat in Doel kan vandaag vaststellen hoe rustig het in dit Scheldedorp is, zelfs op de drukste momenten van activiteit in en rond het Deurganckdok!
Op het gebied van de vraag of Doel leefbaar is of niet, is slechts één werkwijze betrouwbaar, en die zorgvuldig werd gevolgd door het Instituut voor Sociologie van de KUL: ‘Vraag het aan de mensen die er wonen. Zij weten beter dan wie ook of Doel leefbaar is of niet, veel beter dan enkelen die vanuit hun bureaustoel te Brussel even zullen vaststellen dat Doel onleefbaar is.’

Bouwkundig erfgoed

Op de achtergrond van de feitelijke afbraak van Doel moet vermeld worden dat zowel vanuit het gemeentebestuur van Beveren als vanuit de Vlaamse regering belangstelling betoond wordt om, in het beste geval, alleen het Hooghuis, de Scheldemolen, de kerk en het gemeentehuis te behouden.
Het is van belang te weten dat in de inventaris van het ‘Bouwkundig erfgoed door de eeuwen heen in Vlaanderen’, in de editie van Oost-Vlaanderen van 1981, niet minder dan vijfenzestig woningen of gebouwen in Doel historisch waardevol worden geacht.
Van deze gebouwen zijn er, in de aan gang zijnde kaalslag, reeds acht afgebroken. Voorheen was al de historische Rubenshoeve langs de Oostlangeweg professioneel vernield, zonder enige vorm van bevelschrift of slopingsvergunning.
Naderhand werd ze afgebroken omdat verplaatsing te duur zou zijn, terwijl erfgoedexpert en de hoeve en het bijzonder de schuur als bijzonder waardevol hadden bestempeld.

Toeristische trekpleister

Doel is reeds meer dan 100 jaar een toeristische trekpleister van betekenis en trekt jaarlijks alleen al via de overzetboot 50 000 bezoekers aan.
Deze boot vaart enkel tijdens de weekeinden van paaszaterdag tot eind september.
Er zijn recent plannen om deze overzetdienst dagelijks te verzorgen om het woon-werkverkeer tussen linker- en rechteroever van de Schelde te ontlasten.
De overzet vaart tussen Doel en Lillo-Fort.
Lillo-Fort is een toeristische enclave in het industriegebied van de rechteroever van de Schelde.
Doel kan uitgroeien tot één van de belangrijkste fiets- en wandelknooppunten tussen Oost-Vlaanderen, Zeeuws-Vlaanderen en Antwerpen.
Momenteel worden reeds gratis fietsen uitgeleend in het bezoekerscentrum van de Kerncentrale. Dit is slechts één van de troeven.

Pluspunt voor de haven

Een prachtig, schilderachtig oud dorp, aan de oever van de Schelde, met een reeks horecavoorzieningen, vormt een opvallend pluspunt voor de haven en omliggende industrie en haar klanten en bezoekers… een extra troef die talrijke havengebieden ons kunnen benijden.
Het getuigt van een onvoorstelbare manifeste kortzichtigheid een dergelijk geschiedkundig en cultureel kapitaal te laten in elkaar slaan zonder enige aanwijsbare en aantoonbare reden.
Een tweede grootser containergetijdendok juist bovenop de woonkern Doel heeft weinig realiteitswaarde en is onmogelijk in een globale havenpolitieke context te verantwoorden. Ook al omdat de combinatie van de verplichtingen in de toepassing van de Seveso-richtlijnen en de veiligheidsperimeter voor de kerncentrale te Doel, meebrengen dat een reusachtig containergetijdendok bovenop Doel niet uitvoerbaar is om redenen van veiligheid (ten minste als men de Europese regelgeving wil eerbiedigen).

Onlangs verklaarde de overheid dat ze 120 woningen zal laten afbreken (midden september), zowat de helft van het dorp, omdat ze ‘onleefbaar’ zijn.
Bij een 20-tal woningen is dat inderdaad het geval, als gevolg van hun eigen verkrottingpolitiek.
Voor de 100 andere is de omschrijving ‘onleefbaar’ complete onzin.
Feit is dat, bij een dergelijke massale afbraak, het dorp inderdaad nog moeilijk als leefbaar kan worden beschouwd.
De inwoners pleiten ervoor Doel te behouden als woon- en leefgebied, om er zelfs een trekpleister van te maken omwille van zijn originaliteit als polderdorp en omwille van zijn unieke ligging, wat ook in het belang is van de talrijke havenbedrijven in de buurt, die nu met hun klanten nergens heen kunnen voor een ontspannen gesprek.
Laat de inwoners van Doel hun dorp behouden, laat de kandidaat-bewoners de leegstaande huizen huren, onderhouden en herstellen, en laat Doel uitgroeien tot een leefbare gemeenschap, waar het alle troeven voor heeft.
En laat de verdere toekomst uitwijzen, op basis van de ervaringen van het eerste container-Deurganckdok, of een tweede containerdok nog zinvol is of niet!
In afwachting daarvan moet Doel blijven leven en moet aan de systematische verrottingspolitiek van de overheid resoluut een einde worden gesteld, om evidente democratische redenen.
Groetjes,
Dirk Weyler
Vzw Red de Voorkempen