Indymedia.be is niet meer.

De ploeg van Indymedia.be is verhuisd naar DeWereldMorgen.be waar we samen met anderen aan een nieuwswebsite werken. De komende weken en maanden bouwen we Indymedia.be om tot een archief van 10 jaar werk van honderden vrijwilligers.

[Interview] Nieuwe Chinese arbeidswet stuit op hevig weerwerk van multinationals

[Interview] Nieuwe Chinese arbeidswet stuit op hevig weerwerk van multinationals

BRUSSEL -- China krijgt een nieuwe arbeidswet. De Chinese overheid wil met de nieuwe wet de vakbonden meer slagkracht geven. Indymedia.be had een interview met Chang Kai, professor aan de Renmin Universiteit van Peking en eindredacteur van de wet.

chinesefactory.jpg

(foto iankoh)

De wet, die het onder andere moeilijker maakt om arbeiders te ontslaan, stuitte op hevig protest van Westerse multinationals die actief zijn in China. De Amerikaanse Kamer van Koophandel, die bedrijven als Microsoft, General Electric en Nike vertegenwoordigt, weerde zich als een duivel in een wijwatervat. Ook de Europese Kamer van Koophandel liet zich niet onbetuigd. “Deze wet zal de Chinese productiekosten de hoogte in jagen en buitenlandse bedrijven dwingen om hun huidige of nieuwe investeringen te herzien,” klonk het dreigend.

De multinationals kwamen zo nog eens lijnrecht te staan tegen de Chinese overheid en de officiële Chinese vakbond ACFTU (All China Federation of Trade Unions, de bij de Communistische partij aanleunende vakbondskoepel). De vakbonden uit de rest van de wereld reageren met gemengde gevoelens. De wereldvakbond IVV liet in een open brief aan de Chinese president Hu Jintao weten dat de wet een “steun in de rug kan betekenen voor de gewone arbeiders”, maar betreurt tegelijkertijd dat ook de nieuwe wet geen onafhankelijke vakbonden toelaat.

Waarom had China een nieuwe arbeidswet nodig?

Chang Kai: “De huidige arbeidswetgeving trad in voege in 1994. Die arbeidswetgeving schiep enkel een zeer algemeen kader aan de arbeidsrelaties in China. Om ook het aspect van de contracten te regelen hadden we een meer specifieke wet op het arbeidscontract nodig. Het probleem van de contracten werd de laatste tijd zeer ernstig. In China werken veel arbeiders zonder contract. En zelfs als ze ooit een contract tekenden, is het zeer moeilijk om het contract te implementeren. Om daaraan tegemoet te komen voert de Chinese overheid deze nieuwe wet in.”

Sommigen zeggen dat de Chinese overheid deze wet invoert om vat te krijgen op de groeiende sociale onrust.

“Eén van de redenen voor de nieuwe wet is dat de Chinese overheid inderdaad het probleem van het conflict tussen arbeid en kapitaal wil oplossen. In China worden de arbeidsrelaties geïndivualiseerd. Bij geïndivualiseerde arbeidsrelaties worden contracten zeer belangrijk om de relatie tussen werknemer en werkgever te regelen. Zonder contracten escaleren de arbeidsconflicten omdat werknemers geen enkele wettelijke bescherming hebben.”

De nieuwe wet stuitte op flink wat weerstand van Amerikaanse en Europese multinationals die in China actief zijn.

“Zij oefenden grote druk uit. De wet op het arbeidscontract houdt rekening met internationale standaarden. Deze wet ontzegt de multinationals dus geen enkel recht. Hun verzet is dus een beetje irrationeel.”

Die multinationals maken wel al jaren grote winsten dankzij de lage arbeidsvoorwaarden. Winsten die nu misschien onder druk komen te staan.

“O, maar multinationals klagen al langer dat de arbeidsvoorwaarden in China veel te hoog zijn. Zij vinden het systeem van contracten veel te duur.”

Heeft hun lobbywerk iets uitgehaald?

“Hun lobbywerk heeft wel degelijk een zekere invloed gehad op de nieuwe wet. Maar het is moeilijk te zeggen welke artikels precies aangepast zijn onder druk van de multinationals. Er kwamen bijna 200.000 commentaren binnen op de eerste versie van de wet. Een meerderheid daarvan kwam van gewone arbeiders. Het wetgevende werk in China is een soort spel, een strijd tussen verschillende belangen. De regering probeert de verschillende belangen tegen elkaar af te wegen en velt dan een oordeel.”

“De wet zoekt ook een evenwicht tussen arbeid en kapitaal. De Chinese overheid wou het evenwicht herstellen. Als arbeid nog sterker wordt, zal de overheid opnieuw een wettelijk evenwicht moeten zoeken.”

Op de eerste versie van de wet werden 200.000 commentaren ingediend. Is de uiteindelijke wet zwakker dan de oorspronkelijke versie?

“(glimlacht) Hangt er maar van af vanuit welk oogpunt je kijkt.”

Wel laten we het eens vanuit het oogpunt van de werknemers bekijken.

“Vanuit het standpunt van de werknemers is de huidige versie zeker een stap terug in vergelijking de originele versie. Maar misschien zijn enkele aanpassingen ook wel redelijk. In de oorspronkelijke versie stond dat bedrijven hun reglementen eerst moesten voorleggen aan de vakbonden. Dat is een artikel dat in de praktijk zeer moeilijk kan geïmplementeerd worden. Of denk aan het artikel over onderaannemingen. Dat artikel stelde dat elke werknemer die twee jaar gewerkt heeft in onderaanneming automatisch een formele werknemer van het hoofdbedrijf moest worden. Dat is moeilijk te realiseren.”

Hoe zal de wet het leven van de gewone Chinese arbeiders verbeteren?

“De wet kan geen antwoord geven op alle eisen van de Chinese werknemers. Maar de wet biedt hen toch wat bescherming. De werkgever is nu verplicht een contract te tekenen. Als hij dat niet doet riskeert hij een boete. De wet geeft ook een betere bescherming aan werknemers in onderaanneming.”

Het probleem in China is niet de wet, zeggen critici. Het probleem is dat ook de vroegere wet onvoldoende werd afgedwongen.

“Ik geef toe dat het toezicht op de naleving van wetten een groot probleem is in China. Maar je kan niet zeggen dat het vroegere wettelijke systeem perfect was. Je kan ook niet zeggen dat er geen nieuwe wetten nodig zijn omdat het afdwingen van de bestaande wetten soms mank loopt. Eén van de oorzaken van het gebrek aan naleving is juist dat de wet onvolmaakt is. De vroegere arbeidswet voorzag bijvoorbeeld geen duidelijke straffen voor werkgevers die de wet overtreden. Er was dus een vorm van straffeloosheid.”

Volgens de wereldvakbond IVV is de wet wel een stap vooruit. “Alleen heb je vrije vakbonden nodig om de wet af te dwingen,” klinkt het.

“Vanuit Westers syndicaal oogpunt begrijp ik het standpunt van het IVV, maar in het huidige politiek-economische systeem en onder de huidige grote buitenlandse politieke druk is het voor China onmogelijk om onafhankelijke vakbonden toe te laten. Het is zelfs niet opportuun om over de wenselijkheid te praten in het openbaar.”

En als u als wetenschapper een blik in de toekomst werpt, ziet u dan ooit onafhankelijke vakbonden opduiken?

“Ik denk dat de ACFTU al een transformatie ondergaat. De ACFTU slaagt er voorlopig nog niet in te voldoen aan alle wettelijke eisen. De wet zegt duidelijk dat de officiële vakbond de werknemers moet vertegenwoordigen. Maar in realiteit schiet de vakbond vaak tekort.”

Dus u zegt dat zelfs binnen de politieke constellatie in China de ACFTU een militantere rol kan spelen?

“Nee, dat zeg ik niet. Ik zeg alleen dat de wet nu ook al zegt dat de vakbond moet zorgen voor de belangen van de werknemers. In de huidige omstandigheden is het voor de ACFTU onmogelijk om een onafhankelijke en confronterende organisatie te worden. Dus hoe hard de vakbond ook zal evolueren, een onafhankelijke vakbond wordt het nooit. We hopen alleen dat de ACFTU zich in de toekomst meer inzet voor de belangen voor de werknemers.”

Een vakbond die de rechten van werknemers verdedigt, botst toch automatisch met de belangen van de multinationals?

“Voor de balans tussen arbeid en kapitaal is het nu vooral belangrijk om een collectief bewustzijn te ontwikkelen zodat de arbeiders hun gezamenlijke krachten en hun solidariteit kunnen aanwenden om hun rechten af te dwingen. Van dat klassenbewustzijn is voorlopig weinig sprake omdat de meeste arbeiders pas zeer recent tot de arbeidersklasse zijn toegetreden.”

U zei dat de ACFTU nu al een transformatie ondergaat. Hoe merkt u dat?

“De vakbonden zijn er in geslaagd voet aan de grond te krijgen in Walmart. Dat is nergens anders in de wereld gelukt. Er is ook de zaak van de gedwongen arbeid in de steenbakkerijen. De Chinese vakbond nam daarin een sterk standpunt in. Er is wel nog een verschil in visie tussen de centrale top van de vakbond en de lokale afdelingen. De centrale vakbond denkt dat McDonalds zich houdt aan de wet. Maar de afdeling in Guangdong gelooft dat niet. Zij delen dus niet de visie van het centrale niveau van de vakbond.”

Als zo'n vakbond in conflict komt met McDonalds dan heb je toch confrontatie?

“Ja, maar dat is geen Westers model van confrontatie. Het is een Chinees model van confrontatie. Het is een confrontatie die een oplossing zoekt binnen het bestaande systeem. De vakbond moet wel een echte vertegenwoordiger van de werknemers worden. Zeker op het niveau van de bedrijven zijn er nog veel problemen. Veel vakbonden in bedrijven worden gecontroleerd door het management. Hoe kunnen ze dan dezelfde belangen verdedigen als de werknemers?”

Wat vindt u daarvan?

“Dat is natuurlijk niet goed. Het is zelfs volgens de wet niet goed. We vragen dus niet dat de Chinese vakbonden het Westerse model volgen. We vragen alleen dat de Chinese vakbonden de wet naleven en een echte vertegenwoordiger worden van de Chinese werknemers.”

Chang Kai is donderdag en vrijdag te gast op twee conferenties georganiseerd door Chinaworks. Meer info op www.chinaworks.be

Wet is gestemd

De arbeidswet is ondertussen gestemd zie http://news.xinhuanet.com/english/2007-06/29/content_6308557.htm

Nieuwe Chinese arbeidswet&multinationals

Om de Chinese regering, de vakbonden én daardoor de werknemers te steunen, zou er een 'eerlijke arbeid'-label kunnen komen.
Nu aarzel ik soms als ik producten op de markt zien liggen tegen dumpingprijzen, om het te kopen, als er op staat: Made in China....

De levensstandaard stijgt

De levensstandaard stijgt voor alle chinezen grotendeels door de ontwikkeling van het transsportsysteem, maar in het noordwesten van China heerst er nog steeds extreme armoede. Vroeger bood het bedrijf waar de arbeiders werkten sociale zekerheid, de staat heeft intussen die taak op zich genomen maar door de snelle overgang tussen deze twee systemen zijn er mensen die ‘tussen de mazen van het net vallen’. In de steden is er een armoedegrens, zodra arbeiders daaronder zitten hebben ze recht op sociale zekerheid. De slechtste werkomstandigheden zijn te vinden in bedrijven die leveren aan multinationals, er werken migranten die het platteland ontvlucht zijn. Deze toeleveringsbedrijven zijn geen bezit van de multinationals maar zijn er wel volledig afhankelijk van. Ze kunnen dus betalen wat ze willen want voor migrantarbeiders elke cent meer dan niets. Er is wel een nieuwe arbeidswet maar de oude wet werd toch al overtreden, dus waarom zouden bedrijven de nieuwe wet niet overtreden? Misschien als de overheid er écht werk van wil maken. Het is ook zeer moeilijk om de tientallen miljoenen arbeiders, verspreidt over duizenden kilometers, correct werk en sociale zekerheid te garanderen