Marc Michiels20 maart 2006 – 14:06

Welke zijn de redenen waarom mensen hun toevlucht in België zoeken?

“Een eerste groep redenen heeft te maken met vluchten voor vervolging, geweld, het schenden van mensenrechten. Denk maar aan Afghanistan, Irak of Iran. Een tweede belangrijke groep zijn de mensen die om economische reden naar België komen, op zoek naar een job. Dat is nog altijd de grootste groep immigranten in ons land, ook al is er sinds 1974 officieel een migratiestop afgekondigd. Zo zijn er heel wat arbeidsmigranten uit de Europese Unie. Maar er is ook legale arbeidsmigratie voor hooggeschoolden en clandestiene arbeidsmigratie via een legaal toeristenvisum dat dan na enige tijd vervalt. Een derde grote groep heeft te maken met gezinsmigratie: mensen die met iemand huwen die de Belgische nationaliteit heeft of hier wettig verblijft, ouders of kinderen van Belgen. Dat is een stroom die groter is dan de vluchtelingen. Een vierde kanaal is de humanitaire immigratie, die zeer beperkt is. Dat zijn dan regularisaties van mensen omwille van ernstige medische problemen zoals HIV. Maar ook regularisaties van mensen die heel lang in de asielprocedure zitten en waar de overheid toegeeft dat ze onbehoorlijk bestuurd heeft omdat ze binnen een redelijke termijn van 3 à  4 jaar geen beslissing heeft kunnen nemen.”

Deze regularisaties zijn dus mogelijk?

“Minister Dewael regulariseert zo enkele duizenden mensen per jaar, ook al zegt hij dat hij dat niet kan volgens de wet. Maar we hebben geen nood aan ministers die zich verschuilen achter hun gewetensnood, maar aan een goed beleid met duidelijke criteria in welke gevallen er wordt geregulariseerd. Als de minister nu in individuele gevallen regulariseert, dan doet hij dat eigenlijk op een vrij willekeurige manier. Dat is voor ons geen goede situatie, niet alleen omdat het niet rechtvaardig is, maar ook omdat mensen nu in de procedure stappen om toch maar eens te proberen.”

Aan de ene kant heb je het officiële beleid dat pleit voor een strenge aanpak. Aan de andere kant mensen en groepen die begrip hebben voor vluchtelingen en hen ondersteunen. Vanwaar deze grote tegenstelling?

“Tot nu toe is het beleid er van uitgegaan dat het publiek een streng beleid wil. Dat is het uitgangspunt geweest van de ministers van binnenlandse zaken van de voorbije 10 jaar. Het succes van het Vlaams Belang zag men als een signaal dat het vreemdelingenbeleid in de ogen van veel mensen wel wat strenger mocht. In de praktijk hebben we al die jaren in de Vlaamse samenleving een zeer grote solidariteit gezien met vluchtelingen en mensen die hier illegaal verblijven. Een beleid moet uitgaan van rechtvaardigheid én van menselijkheid. De burgemeester van Amsterdam heeft het onlangs mooi verwoord: het immigratiebeleid moet geen beleid zijn met een heet hoofd en een koud hart, maar een beleid met een koel hoofd en een warm hart.”

De procedure om erkend te worden duurt lang. Kan het korter?

“Een snelle procedure is in ieders voordeel. Het is in het belang van de Belgische staat, omdat het goedkoper is. Het is ook in het belang van de asielzoeker, omdat mensen die op de vlucht zijn en bescherming zoeken zo snel mogelijk een antwoord willen krijgen. Zo een snelle procedure is ook mogelijk, als we de structuur van de huidige procedure grondig vereenvoudigen. De regering heeft daar plannen voor. Maar men moet dan genoeg mensen en middelen vrijmaken bij de asielinstanties die de dossiers behandelen, om dat effectief te realiseren. Wij vinden dat een procedure moet kunnen afgerond zijn in de termijn van één jaar, beroepsprocedures inbegrepen.”

Wat is een menselijk vluchtelingenbeleid?

“Dat is op de eerste plaats criteria opstellen die aansluiten bij de realiteit van de vluchtelingenbewegingen. We hebben nu veel oorlogsvluchtelingen, mensen die op de vlucht zijn voor massaal geweld. In veel gevallen vallen deze mensen niet onder de Conventie van Genève.
Ten tweede moet de procedure snel en kwalitatief zijn. Mensen moeten rustig hun verhaal kunnen doen. Ze moeten op een tolk een beroep kunnen doen. Ze moeten hun verslag kunnen nalezen en begrijpen. Ze moeten op rechtsbijstand kunnen rekenen. Het betekent ook dat mensen die hier bescherming krijgen snel aan werk geraken en de taal kunnen leren. Voor de mensen die hier niet kunnen blijven, moet er een terugkeerbeleid zijn dat uitgaat van een zelfstandige terugkeer van mensen. Dat houdt een goede voorbereiding in hier in België, maar ook een opvang in het land waar ze naar terugkeren. Want na een lang verblijf in een ander land is dat niet zo evident. In Afrika kan je bijvoorbeeld ervoor zorgen dat mensen zelf een kleine economische activiteit kunnen opstarten. We moeten die ondersteuning wel redelijk houden. Ze mag er niet toe leiden dat mensen naar hier komen om een startkapitaal te krijgen. Het terugkeerbeleid dat tot nu toe is gebeurd, is een beleid van gedwongen uitwijzing. Voor ons is een terugkeerbeleid op de eerste plaats een beleid van zelfstandige terugkeer. Maar voor mensen die niet zelfstandig terugkeren, is een vorm van dwang onvermijdelijk. Want zonder deze laatste stok achter de deur, heeft de rest ook geen zin.”

Marc Michiels is stafmedewerker van KWB (Kristelijke Werknemersbeweging)