Jan De Pauw29 augustus 2007 – 09:50

In hun reacties in De Standaard, bevestigen zowel Nadia Fadil (haar stuk vind je hier, nvdr) als Meryem Kaçar met klem dat de gematigde moslim bestaat. We leren ook dat ie d'r niet zal uitzien als een geïntegreerde westerling. En dat de bronteksten van de islam slechts een beperkte betekenis hebben in zijn leven. Tot slot geven zij ook aan dat de gematigde moslim onidentificeerbaar is omdat hij creatief, open en dynamisch gestalte geeft aan een pluriforme islam.

De consequenties van dit alles zijn verpletterend. Ten eerste bevestigt dit namelijk de essentie van wat ik al schreef. Ten tweede, en veel belangrijker, maakt het de definiëring van de noemer islam des te noodzakelijker. Als de canonieke teksten hun relevantie hebben verloren, en elkeen bijna à la carte een islam voor zichzelf uitwerkt, wat is dan een moslim ? Hoe kan iemand islamofoob zijn als er niet een min of meer coherente versie van de islam bestaat ? En wat moet men respecteren als het door diverse fracties naar believen wordt herijkt ? En als er toch een coherente versie van dat geloof bestaat, waarom is het dan zo moeilijk om te formuleren hoe een gematigde islam er uit ziet ?

De dames bevestigen, opnieuw met klem, dat moslims zich wel degelijk uitspreken tegen terreur. Dat is verheugend, en tegelijk niet meer dan normaal. Ik had het persoonlijk liever wat nadrukkelijker geformuleerd gezien, en iets korter op de bal, maar het is niet zo dat ik verwacht dat moslims zich per sé afzetten tegen terreur waarvoor ze zelf geen enkele verantwoordelijkheid dragen. Vooral wil ik dat zij zich niet wentelen in slachtofferschap en verontwaardiging wanneer anderen zich wél verzetten tegen geweld in naam van hun ideologie of religie. En neen, ik heb geen uitgesproken sympathie voor de betoging op 11 september, maar ik keer mij wel af van het verbod. Nuance is een delicate aangelegenheid, me dunkt.

Terreur is echter niet waar het over ging in deze discussie. Vrije meningsuiting wel. En op dat punt blijf ik sceptisch. Het geval van de apostaat Ehsan Jami is een voorbeeld uit de brandende actualiteit waaruit blijkt dat het met de staat van de kritische rede in de islam slecht is gesteld. Het afzweren van de islam is bestrafbaar met de doodstraf, aldus de sharia. Dus is een rammeling niet meer dan normaal ? Als ik het goed begrijp mag Jami nog van geluk spreken ? Volgens mij worden oorzaak en gevolg hier door elkaar gehaald. Enquêtes uit 2004 en 2006 en recent onderzoek uit 2007 in Engeland geeft aan dat de jonge generaties zich in toenemende mate uitspreken voor de invoering van de sharia; zopas kwamen in Indonesië meer dan 70.000 moslims van over heel de wereld bijeen om de inrichting van een eigen kalifaat te bepleiten. En wanneer ik, voor de aardigheid, google op moslimprotest tegen de moord op Van Gogh, dan kom ik uit bij een zoekresultaat dat moslimprotest tegen de vrije meningsuiting op de eerste bladzijde zet.

Flarden van de Koran, de Hadith, de sharia worden wild in het rond geslingerd. Men kondigt fatwas af dat het een lieve lust is, en telkens beroept men zich op het canon. Net als statistiek bewijst de Koran alles. Voor of tegen. Het maakt de noodzaak aan grondige studie zoals die wordt ondernomen door Ramadan, of Fouad Laroui, des te accuter. In de woorden van Abdennour Bidar, zelf filosoof, moslim, en kind van een practiserende moeder en een seculiere vader, klinkt het zo :

"je ne trouve pas grand-chose qui signale de manière forte aux sociétés européennes que l’islam vécu ici est bel et bien entré de plain-pied dans une nouvelle phase de rupture et de création. Ni mieux ni plus mal que dans l’ensemble du monde arabo-musulman, l’islam en Europe se cherche une nouvelle identité dans l’à-peu-près, la valse-hésitation, la contradiction, le tâtonnement, alors que nous aurions ici les moyens d’aller bien plus loin qu’ailleurs, où la parole est moins libre ! Ne percevons-nous pas l’impatience à notre égard de la société qui nous entoure et qui attend - enfin - un geste décisif et solennel de notre part. Quel geste ? Un engagement sans ambiguïté, massif et définitif, en faveur d’un islam complètement refondé selon les valeurs de notre terre d’Europe : la liberté de conscience, l’égalité des sexes, la tolérance." (Manifeste pour un islam européen, Le Monde, 2005)

Het is dergelijk ondubbelzinnig, massief en definitief engagement dat een moderne islam had kunnen tonen ten tijde van de cartooncrisis - maar heeft nagelaten te doen.
Het is dergelijk ondubbelzinnig, massief en definitief engagement dat een moderne islam had kunnen tonen met betrekking tot het fundamentele recht op vrije meningsuiting - maar door het betogingsverbod van 11 september is verhinderd te demonstreren.
De ondoordachte steun van moslims, bij monde van woordvoerders als Kaçar en Fadil, aan Thielemans' betogingsverbod, geeft aan dat de zwijgende meerderheid niet klaar is om haar kaarten op tafel te leggen.

Wanneer wel ?

Links :

interview met Abdennour Bidar :
http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=ia&ID=IA35007

Manifeste pour un islam européen :
http://www.manifeste.org/article.php3?id_article=119

Britse polls uit 2004 en 2006 :
http://www.icmresearch.co.uk/pdfsearch/search.php?zoom_query=sharia&zoom...

Britse polls uit 2007 :
http://politics.guardian.co.uk/thinktanks/story/0,,2000984,00.html