raf11 december 2007 – 22:01

Trekkers van de off-meeting in de Faculteit van Schone Kunsten van Lissabon waren onder andere Attac- en Gaia-Portugal, de Portugese Solidariedade Imigrante, Vredeseilanden uit België; het Seattle to Brussels Network, Jubilee uit Zambia, een vereniging van jongeren uit Guinee, de Mouvement des Sans Voix uit Mali en Réfugiés Sans Frontières uit Marokko.

Sherif Younous Dianté van het Syndicat de la Télécommunication uit Senegal vertegenwoordigt de zowat 1500 werknemers van Sonatel. De telefoonoperator is voor 42% in handen van France Telecom. "Frankrijk gebruikt ons als verlengstuk om door te dringen in West-Afrika", zegt Dianté, "maar wij delen niet in de opbrengst. Sonatel heeft nu op zijn beurt filialen in Mali (Orange, de eerste operator in Mali) en Guinee-Bissau en Guinee-Conakry. Als zij verlies maken, moet de Senegalese "hoofdzetel" bijleggen. De cijfers vielen bij voorbeeld tegen toen de ambtenaren in Guinee-Bissau zes maanden aan een stuk niet betaald werden. Maar in het omgekeerde geval, als er winsten zijn, dan ziet Sonatel-Senegal daar geen centiem van. De winsten verdwijnen naar Frankrijk".

Sonatel boekte vorig jaar een omzet van 375 miljard FrancsCFA, ongeveer 5 miljard Euro. Die omzet komt echter uit onverwachte hoek: 85% komt van Afrikaanse migranten die naar hun familie in Afrika bellen, slechts 15% komt van communicaties in de Afrikaanse thuismarkt. "Onze lokale klanten hebben gewoon minder geld om te bellen", zegt Dianté.

Bij Sonatel is nagenoeg 90% van de werknemers bij de vakbond aangesloten. In de luchtvaartsector in Senegal ligt de syndicalisatiegraad evenhoog. Die sector omvat het vliegend personeel, de afhandeling, catering, technici, transporteurs in shuttle-diensten enz. voor alle luchtvaartmaatschappijen die Senegal als bestemming hebben. Alles bij elkaar werken er 1550 mensen.

Bayla Sow - "ik ben al 24 jaar bij de vakbond" - is de secretaris-generaal van het Syndicat Unique des Transports Aériens et des Activités Annexes. "Afrika's rijkdommen zijn eeuwenlang geplunderd, door de kolonisatoren", zegt hij, "eerst zijn de Human Resources weggeroofd, dan de mineralen en de rijkdommen uit de mijnen en de grondstoffen uit de landbouw. En de plundering gaat voort. Nu roven ze onze financiële rijkdommen via de schuldenlast. Per minuut betaalt Afrika 25.000 US$ af aan schulden".

Die situatie heeft ook voor de vakbondsbeweging een onverbiddelijk effect. Bayla Sow: "we boksen tegen desyndicalisering op. Dat ligt voor een deel aan de Structurele Aanpassingsprogramma's die door de Wereldbank zijn opgelegd. Die hebben veel sectoren vernield, zoals de textiel bij voorbeeld, en de werknemers in miserie gestort. Jobs zijn precair geworden, we kennen veel interimwerk of contracten van bepaalde duur. Die mensen kunnen of durven zich niet meer bij een vakbond aansluiten".

Een ander gevolg van de aanpassingsprogramma's is dat de economie grotendeels informeel geworden is. "We schatten dat er in Senegal 400 tot 500.000 mensen in dat grijze of zwarte circuit werken, aan heel slechte loons- en arbeidsvoorwaarden. We zijn daar bezig met vakbondswerk, maar die sector is heel versnipperd en dat maakt ons werk niet makkelijker".

Maar, erkent Bayla Sow, ook de vakbondswereld zelf is versnipperd. Er zijn liefst 18 vakbondscentrales voor de hele formele economie. Die formele sector, publieke en private bedrijven tesamen, telt (maar) 200.000 werknemers. Nog een moeilijkheid is dat de vrouwen en de jongeren relatief zwak vertegenwoordigd zijn in de arbeidswereld.

Op 9 januari organiseren alle vakbonden tesamen nochtans een algemene staking in Senegal. Die is gericht tegen de Senegalese regering omdat ze volgens de bonden op veel te grote voet leeft en haar 'levensstijl' moet versoberen. "Maar", zegt Baly Sow, "het leven wordt onbetaalbaar. Dat geldt niet alleen voor de voedingswaren, maar ook voor alle andere basisbehoeften, zoals de gsm's". De bonden eisen daarom ook dat de koopkracht er stevig op vooruitgaat.