raf03 januari 2008 – 10:40

Kenya kent een uitbarsting van geweld, na de verkiezingen van 27 december. Het Westen kijkt er in opperste verbazing naar: wat krijgen die nu? Op 2 januari sloot een nieuwsitem in het BBC-TV-avondnieuws nog af met de woorden: "en Kenya was nochtans een successtory". Mooie successtory waar honderdduizenden in zwarte armoede leven.

Voor een commentator van de Amerikaanse krant New York Times komt deze explosie voort uit de volksaard van de Kenyanen. Op 31 december schrijft Jeffrey Gettleman op de frontpagina: ". . . the election seems to have tapped into an atavistic vein of tribal tension that always lay beneath the surface in Kenya but up until now had not provoked widespread mayhem." ("de verkiezingen lijken geraakt te hebben aan een overgeërfde kentrek van stammentwisten die in Kenya altijd onder de oppervlakte sluimert maar tot nu toe geen wijdverspreide onlusten had veroorzaakt"). Met andere woorden: de Kenyanen zijn erfelijk voorbestemd voor stammenoorlogen. Over de schreef en het zinnetje werd dan ook uit de on-line versie van dit artikel geschrapt.

Als je sommige witte idealisten leest, dan is Congo hèt zwarte gat bij uitstek in Afrika. Uitzichtloos, rot tot op het bot. "The most dangerous, chaotic, backward country in Africa', schrijft de Britse journalist Tim Butcher in zijn reisboek Blood River.
Voor hij dwars door Congo ging reizen, vormde Butcher zich een beeld van de toestand in het land "with the help of diplomats, mercenaries, missionaries and aid workers". Hij had nog geen voet in Congo gezet of hij trekt al volgende conclusie: African nations are doomed to victim status. Eens in Congo, ziet hij zijn levensgrote voor-oordeel alleen maar bevestigd.

Positief paternalisme, schrijft Butcher, zoals van een vader die zijn kinderen in schoonheid wil zien opgroeien, zou hier gewettigd zijn. Is Afrika dan Europa's kind?

Tijdens een bijeenkomst van ontwikkelingsorganisaties in Den Haag, kwam een Vlaams bos-deskundige onlangs met volgende one-liner voor de pinnen: "In Congo heb je aan één kant de woud-gordel, in het Noordwesten, en aan de andere kant in het Zuidoosten heb je de mijnen-gordel, en daar tussenin heb je niets: ik noem dat de Okapi-gordel". Wie eens aandachtig naar een landkaart van Congo kijkt, weet wat voor klinkklare onzin dit is. In die zogenaamde no-mensen-gordel staan er duizenden dorpen op de kaart. Daar wonen geen okapi's maar mensen. Ze wonen weliswaar ver weg van de stedelijke centra, maar wonen doen ze er wel.
Toeval of niet, ook deze deskundige was niet gehinderd door grote Congo-expertise. Hij is nog nooit in het land geweest.

In De Standaard van 28 december zag een zekere Laura Davis het voor Congo ook niet meer zitten ('Congo heeft een verlichte despoot nodig', De Standaard, 28 december 2007). Laura Davis: "Een jaar na de presidents- en parlementsverkiezingen blijkt dat Congo in een aantal sleutelsectoren geen enkele vooruitgang heeft geboekt. De positieve stappen waren vrijwel allemaal cosmetische ingrepen." DS-journaliste Ine Roox vraagt dan naar de meest realistische optie voor Congo? 'Een vredevolle dictatuur', is Davis' harde oordeel."
Laura Davis - betiteld als lobbyiste - werkt in Kinshasa voor de Britse ngo Transitional Justice. Hoelang werkt ze daar? vraagt een mens zich dan af, hoe bouwt ze haar kennis op? met welke bronnen? Raar recept overigens, een vredevolle dictatuur, voor een organisatie die pretendeert dat ze van Justice haar core-business maakt.

In het koor van nieuwe witte zieners laat de Franse president Nicholas Sarkozy zich allerminst onbetuigd. Eind juli hield Sarkozy in de Senegalese hoofdstad een toespraak die onder Afrikanen bijzonder zure reacties heeft uitgelokt.

Onder andere de Camerounese onderzoeker Achilles Mbembe nam de speech onder de loupe. De nieuwe leidende elite in Frankrijk, aldus Mbembe, zit opgesloten in frivole en exotische fantasiën over Afrika. Sarkozy is er volgens Mbembe van overtuigd dat immobilisme en wanorde de ware aard van Afrika uitmaken en dat justitie en vooruitgang er niet tot de ingeboren aspiraties behoren.
Sarkozy's oplossing: als Afrika niet uit zichzelf naar de rechtstaat streeft, dan moeten wij een handje helpen. Mbembe toont dan aan dat Sarkozy (en zijn speeches-schrijver) dit ideeëngoed rechtstreeks van bij de 19-eeuwse filosoof Hegel hebben gehaald, één van de belangrijkste goedpraters van het kolonialisme.