Keltoum, Ludo Dewitte21 oktober 2008 – 14:32

Artikel 66

De AEL-leiders werden aansprakelijk gesteld voor de rellen, want zij zouden de jongeren hebben opgehitst. De juridische basis voor de beschuldiging is artikel 66, 5e van het Strafwetboek. Het artikel heeft het voorzien op leiders van protestbewegingen, door hun standpunten in verband te brengen met ongeregeldheden. Het is ingevoerd in 1891 om de leiders van de Belgische Werkliedenpartij aan te pakken en zo de invoering van het algemeen stemrecht tegen te houden. Als de argumentatie van het openbaar ministerie ingang had gevonden, zou men vakbondsleiders die bij een staking niet aanzetten tot werkhervatting voor de strafrechter kunnen dagen. En organisatoren van manifestaties veroordelen voor eventuele rellen of vernielingen.

Gelukkig verwierp de rechtbank de absurde beschuldiging dat de AEL-leiders de rellen rechtstreeks hadden uitgelokt. Die rellen waren immers meer dan 3 uur voor de aankomst van Abou Jahjah begonnen. Geloofwaardige getuigenissen – onder meer van VRT-journalist Jef Lambrecht, niet bepaald een fan van de AEL – bevestigen dat Abou Jahjah de hele tijd tot kalmte aanmaande. Als hij al woog op de gebeurtenissen, dan was het als rustbrengende factor.

Valse verklaringen

Het dossier van 4.000 bladzijden is een lege doos – op bezwarende verklaringen van 2 agenten na. De eerste is van een allochtone agent (Adil A.), die beweert dat Abou Jahjah de jongeren in het Arabisch tot verzet opriep. Maar een andere agent heeft in Knack anoniem verklaard dat die bezwarende verklaring vals is, en dat AA die avond zelfs niet in de buurt was en als piepjonge agent onder druk is gezet om de AEL-voorman erin te luizen. Die anonieme agent was bereid om hierover voor de rechtbank te getuigen, maar het parket weigerde zelfs in te gaan op de vraag van de verdediging om die agent te horen!

De tweede verklaring is van agent David S., en is pas drie weken na de feiten afgelegd. Volgens David S. heeft Abou Jahjah een charge tegen de politie geleid, waarop de politie collectieve pepperspray zou hebben gebruikt. Maar noch AA, noch toenmalig korpschef Luc Lamine bevestigen dat in hun verklaringen. In de interne politiecommunicatie is gewoon geen sprake van een charge en het gebruik van collectieve pepperspray. Nochtans is er pepperspray gebruikt: de tv-beelden spreken voor zich. Wat is er dan wel gebeurd? Abou Jahjah’s versie is de juiste: hij stond met enkele agenten te overleggen toen twee agenten zonder aanleiding hun individuele pepperspraybus leegspoten, bij wijze van provocatie.

Matrakkenkermis

De verklaring van David S. brengt ons bij een taboe: politieracisme. (Het woord “politieracisme” komt in de persdatabank Mediargus in amper 30 artikels voor). DS is geen onbekende voor Bart Debie, de commissaris die voor het mishandelen van een Turkse familie is veroordeeld en inmiddels voor het VB werkt. “Dave is een harde, en een vriend van mij”, vertelde Debie me toen hij terugdacht aan die woelige novemberdagen van 2002. Een andere rambo van het korps was Serge Muyters, in die dagen ook een vriend van Debie. Het zijn die mannen die de AEL in het vizier namen. Hun mentaliteit werd goed verwoord door een VB’er die op een Antwerpse gemeenteraadszitting betogende AEL’ers had omschreven als “ratten die uit de riolen waren gekropen”. Makaken horen hun mond te houden, en gespierd rechts in het politiekorps wou ervoor zorgen.

Bijzonder boos omdat ex-korpschef Lamine in mei tegenover de rechter heeft erkend dat Abou Jahjah de gemoederen wou bedaren, deed Debie op zijn webstek een boekje open over het politieoptreden in de uren en dagen na de moord: “Lamine had via Serge Muyters de pelotonscommandanten van een aantal ordehandhavingspelotons bijeengeroepen. Het ging om (…) pelotons waarvan geweten was dat ze - als het niet anders kon - best wel bijzonder hard konden optreden. (…) Wij kregen (…) van Lamine de opdracht om hard op te treden tegen groepen Marokkanen in Borgerhout. Het speelde geen rol of die gasten nu iets misdeden of niet. Als je op dat moment Marokkaan was en in Borgerhout rondliep, was de kans dat je hardhandig werd onderuit gehaald en opgepakt bijzonder groot. Ik heb toen agenten gekend die vrijwillig hun verlof opzegden en kwamen werken. In de mond van het personeel was het ‘payback time’, de kans om het gespuis eens terug te pakken. ‘Matrakkenkermis’ was een andere vaak gehoorde term. (…) Met behulp van honden en sproeiwagens werden de straten schoongeveegd.”

Achteraf bevestigde Debie in een gesprek wat hij een “deportatie” noemt: “honderden” jonge allochtonen werden opgepakt en opgesloten in politiecellen aan de Noorderlaan. En toen die vol zaten, werd zelfs de oude Rijkswachtkazerne aan de Boomse steenweg heropend. Debie is natuurlijk een dubieuze bron, ware het niet dat Mohamed Chakkar, de voorzitter van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen me jaren geleden, in tempore non suspecto, dit verhaal bevestigde: kinderen werden opgesloten, jongeren werden geslagen, hun gsm’s en andere waardevolle voorwerpen “verdwenen”, ouders die hun beklag deden werden uitgescholden… Onder druk van gechoqueerde ouders heeft het FMV toen een tiental klachtendossiers samengesteld. Uiteindelijk is er met die dossiers niets gebeurd, en, zo zegt Chakkar vandaag, ze zijn in de verhuis van de organisatie verloren gegaan.

We hebben op eigen houtje contact gezocht met slachtoffers van de “matrakkenkermis”, maar ze wilden niet langer aan de zaak worden herinnerd: angst, gelatenheid of de wil om definitief een bladzijde om te slaan doet hen zwijgen. Eentje wou toch nog z’n verhaal doen, en het werd ons bevestigd door zijn advocaat: M., geen AEL-lid en 20 jaar in 2002, liep de dag na de moord over de Turnhoutsebaan. Agenten die achter een groepje jongeren aanzaten, veegden de straat schoon. M. werd tegen de grond geslagen, geboeid en afgevoerd naar de Noorderlaan. Hij zat de ganse nacht met zeven andere jongeren in een piepkleine cel. De volgende dag kreeg hij te horen dat hij zou worden vervolgd voor het kwetsen van een agent, maar de rechter sprak hem vrij wegens contradicties in de beschuldiging van de agent.

Een staartje

In 2003 of 2004, toen de demonisering van de AEL schokgolven door de publieke opinie joeg, had men misschien nog met dit “bewijsmateriaal” Abou Jahjah erin kunnen luizen. Maar in 2008 was dat een stuk moeilijker, want te veel informatie over de gebeurtenissen en de demonisering van de AEL sijpelde in de publieke opinie. De druk om een voorbeeld te stellen was nochtans reëel. Ergun Top (CD&V) verwoordde het begin 2008 nog brutaal, na de veroordeling in eerste aanleg: “Abou Jahjah is zwaar over de schreef gegaan. Hij heeft zeker geen bijdrage geleverd aan de verzoening van de gemeenschappen. Een jaar effectief is een zeer zware straf, maar tegelijk ook een duidelijk signaal." De rechtbank sprak recht en deed recht. Maar dit krijgt een staartje: ooit zal het Europees Hof voor de Rechten van de Mens België voor dit politieke proces zwaar veroordelen.

(Een ingekortere versie verscheen in De Standaard van 21.10.08)