KoenCalliauw11 november 2008 – 12:33

Voor zijn vrienden generatiegenoten bleef hij "de Wim". We wisten hoe hij streedt tegen zijn ziekte. Toen ik een paar jaar geleden na een hartoperatie ook op "de sukkel" was en hij herstelde van een liesbreuk, hielpen de twee oudjes mekaar om op tram 8 te geraken. Niet simpel... In de buurt waar Wim woonde, Klein Antwerpen. Waar de buren een reus maakten, een pop naar zijn evenbeeld. Die reus zal nog dikwijls meegedragen worden in Klein Antwerpen. We maakten op tram 8 pret om onze "aftakeling". En om de pasagiers, die ons herkenden. Wim droeg zijn "klak" diep over de ogen om wat privacy te hebben. Verloren moeite. Iedere gewone Antwerpenaar kénde de Wannes met zijn "klak".

Ik ontmoette "de Wim" eind jaren vijftig en begin de sixties leerde ik hem beter kennen. Ik was misschien vijtien, zestien en wou de wereld in. Naar "Het Pannenhuis" aan het Conscienceplein. Een volks en artiesten café zoals ze er geen meer maken. Waar de brandweermannen kwamen biljarten en de wijkagent tijdens zijn ronde pinten pakte. De hoertjes uit de buurt dronken er koffie. De kolenkachel brandde. Met de eeuwige oude buur Frans achter de buis, met zijn "bolleke".

Panamarenko, Fredje Bervoets die mijn lief afpakte en er mee trouwde, Ferre Grignard, Nicole Van Goethem, Jan Decleir, dichters als Nic Van Bruggen met wie ik de door "de gerechtelijke" in beslag genomen tentoonstelling "Matrakkensabat" organiseerde,Julien Schoenaerts, de jazz saxefonist Mike Zinzen, de misdaad auteur Piet Teigeler, "Hollanders" als de zanger Armand, de schrijver/dichter Remco Campert, de acteur Hugo Metsers stonden er aan de toog, kwamen er zich opwarmen. Over kunst discussieren, achter de wijven zitten en veel ruzie maken om niks.

Ik stond er soms achter de toog van "madame Titie". Om mijn "poef" te betalen. De halve redactie van de toen nog onafhankelijke, sociaal liberale en logegezinde "De Nieuwe Gazet" kwam er uitblazen, met de dichter en theater auteur Piet Sterckx op kop.En plukte medewerkers uit onze bende. "De Gazet" woonde een straat verder.

Wim was een "serieuze". Hij bekeek die dierentuin en dacht er het zijne van. Hij was trots en bescheiden. Hij hield van Antwerpen, maar niet van de "dikke nekken". Hij was een internationalist. Hij kwam uit een arbeidersgezin en had meer dan wij, die dezelfde achtergrond hadden, begrepen dat het feest niet zou duren. Er moest gewerkt worden, en hij werkte. Keihard. Hij leerde instrumenten bespelen. Toen hij met zijn doedelzaak begon te experimenteren werden wij er horendol van.

Maar hij kreeg het instrument onder de knie. Hij schreef zijn teksten en begon op te treden op kleine podia. Toen de "OD" (Opsporings Dienst) begon door te krijgen dat de Congoboten niet alleen bananen meebrachten, maar ook "drugs" - cannabis en marihuana - begonnen de huiszoekingen. De rietjes van het mondstuk van de doedelzak van Wannes werden in beslag genomen. Verdacht... Wim kon zich om zoiets enorm opwinden. Onrecht !. Wij lachten ons te pletter. We gebruikten "speed". Wim was wars van drugs. Zijn "witteke", met mate, volstond.

Wim was slechts vijf jaar ouder dan ik. Toen leek dat veel. Ik begon in het Schipperskwartier, in de prostitutie kroegen, te werken. Anderen, jonge vrouwen, deden dat ook. Wim maakte zich zorgen om de jongeren. Gaf wijze raad bij zijn drankje. Samen met prostituees uit de buurt van het Conscienceplein, vlakbij de Grote Markt. Ik zag ze als oudere dames. Ze waren dertigers...

Op de achtergrond de juke box. Met Brassens, Juliette Greco, Bejart, ... Van Bob Dylan was nog geen sprake. Wel jazz. Charly Parker, Thelonius Monk, Lester Young, Dizzy Gillepsie,... De oorlog was nog maar pas gedaan. Wij waren "oorlogskinderen". Wannes maakte die oorlog bewust mee. In zijn buurt viel een V2. Die juke box bevatte één onvergetelijke plaat: "Du Gris" van La Plana. Een voorgangster van Edith Piaf. We zaten op de drempel van "Het Pannenhuis" in de zon te dromen... We wisten nog van niets.

Wim werd Wannes. Hij trad op een maakte LP's. Ferre Grignard brak door. Panamarenko achtte zich miljonair en liet zijn eerste tuigen "vliegen" op de Groenplaats. Happenings. Met ook Hugo Heyrman. "Provo" beroerde de geesten. We liepen als "Provo's" als protest tegen het "klootjesvolk" op onze blote voeten. De ene kroeg na de andere verscheen op het toneel. "De Muze", "De Mok", "De Paddock". De club "De Vecu" niet vergeten. Het waren onze huiskamers. Dag en nacht.

Er werd geknokt met de VMO, die in de "Leeuw Van Vlaanderen" hokte. Ik zat met Wannes op die drempel van "Het Pannenhuis" toen hij plots zeer kwaad werd om de eerste berichten over Vietnam. Wim Van de Velde was uitgesproken sociaal geëngageerd, links, militant maar onafhankelijk. Tegen geweld. Hij kende Spanje en de Spaanse burgeroorlog die Franco aan de macht bracht. Garcia Lorca...

Wim was een verdraagzaam man, behalve tegen fascisten, racisten. Ik ging bij de Kommunistische Partij werken, "De Rode Vaan", een weekblad. Verloor het milieu en Wannes wat uit het oog. Tot die donderslag: "Mistero Buffo" van Dario Fo, door de "Internationale Nieuwe Scéne". Waar Van de Velde een sleutelrol in speelde. Links theater, muziek. Het kon dus, na Bertold Brecht en Kurt Weill.

We werden ouder na veel prachtige lieven "met een hoek af" die het voor gezien hielden. We zagen mekaar terug. Zoals op de Groenplaats waar ik voor de armsten, de daklozen, Armand voor een optreden uit Nederland liet overkomen. Antwerpen is ook zijn stad. Hij speelde de pannen van het dak ("Ben ik dan te min !"). Wist niet van ophouden met een joint dichtbij. Wannes was er en zag dat het goed was.

Wannes trad jaarlijks gratis op in het literair café "Den Hopsack". Om het te steunen en omdat hij het graag deed. Omdat hij er vrienden op het lijf liep. Voor een "witteke". Als een "Buster". Als flamengo guitarist en zanger. Hij kende de Islamitische geschiedenis van Spanje door en door. "Al Andalus"...

Wij hadden het druk, druk, druk... Te druk. Ik had meer met Wim willen praten. Zoals je met met je vader wil praten, als het te laat is. Wim of Wannes was een groot kunstenaar op vele terreinen. Hij was dat vooral als mens uit een arbeidersgezin.
Die achtergrond tekend zijn leven, zijn teksten. Hij sprak er dikwijls over. Hij had het "serieux" van een arbeider. Zoals L.P.Boon.

Wat te zeggen? Wannes hield van de sterrennachten. De kosmos. Daar is hij nu voor altijd veilig. Zeker weten. Met zijn guitaar, doedelzak, verf en penselen, poëzie, herinneringen. Zijn levenswerk is àf. Rust zacht, Wim. We komen er aan...