Wij komen even terug op de studie van VITO (Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek) die vorige week door de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM) aan de pers werd voorgesteld ter verdediging van het eigen Lange-Wapperproject.

De BAM lanceerde met verwijzing naar die studie twee grote conclusies:

1. de globale luchtkwaliteit verbetert met een BAM-Oosterweelverbinding omdat de lokale negatieve impact van die Oosterweelverbinding gecompenseerd wordt door een verlaging van uitstoot elders in Antwerpen, met name op de zuidelijke ring.

2. aan de Oosterweelverbinding zelf scoort het viaductgedeelte merkelijk beter dan het tunnelgedeelte, waarbij een vergelijking wordt gemaakt tussen meetpunten op viaducthoogte en meetpunten aan de tunnelmonden. Een kaartje met kleurschakeringen (hoge concentratie tot lage concentratie) moest dit verduidelijken.

Voor conclusie 1 hadden we geen studie nodig. Het is logisch dat bij het rond maken van een ring de negatieve impact van uitstoot zich over een groter gebied gaat verspreiden, aangezien de bestaande halve ring gedeeltelijk ontlast wordt richting het nieuwe ringstuk – zeker wanneer je ook nog eens alle vrachtverkeer verplicht doet omrijden via dat nieuwe noordelijke ringstuk (een optie die stRaten-generaal alleen al daarom verwerpt).

Blijft dus over: die andere reden waarom BAM vorige week communiceerde, met name: tunnels scoren slechter dan viaducten inzake luchtkwaliteit. En laten de twee concurrenten van de BAM in het lopende alternatievenonderzoek (Horvat-tracé en het tracé van stRaten-generaal) nu net de aanleg van een tunnel bepleiten en niet van een viaduct.

Eind vorige week vroegen we daarom de Vlaamse regering via een schrijven aan minister-president Kris Peeters al tekst en uitleg over het eenzijdige onderzoek waartoe de BAM opdracht gaf (zie mail hieronder). Momenteel is immers een door de Vlaamse regering opgestart alternatievenonderzoek over de Oosterweelverbinding aan de gang, waarbij de BAM als enige deelnemer aan dat onderzoek ook gefinancierd wordt door de Vlaamse regering.

De andere twee deelnemers beschikken niet over het miljoenenbudget dat de BAM krijgt van de Vlaamse regering, en kunnen bijgevolg geen VITO-studies à la carte bestellen. Door dat laatste wel te doen in volle alternatievenonderzoek en daarover ook te gaan communiceren hypothekeert de BAM het alternatievenonderzoek. Ook compromitteert ze haar broodheer, de Vlaamse regering, die nota bene opdracht gaf voor dergelijk onderzoek.

stRaten-generaal uit zich niet alleen kritisch over het loutere feit dat de BAM (en bijgevolg de Vlaamse regering) het blijkbaar opportuun vindt om op deze manier met het alternatievenonderzoek om te gaan.

Ook willen we ten stelligste de propaganda van de BAM zoals samengebald in conclusie twee (tunnel slechter dan viaduct) hekelen.

De BAM én VITO verzwijgen in de nieuwe studie immers wat algemeen bekend is binnen het wetenschappelijke veld in verband met luchtkwaliteit aan tunnelmonden, nl. dat wanneer deze monden voorzien worden van schouwen de luchtkwaliteit op en rond de snelweg er net beter is dan op en rond een viaduct.

Precies daarom worden in stedelijke gebieden in Japan, Duitsland, Zwitserland, Australië enz. tunnelmonden met schouwen gebouwd (zie Nederlandse paper ‘Overkappingen en de luchtkwaliteit’ in bijlage), en heeft stRaten-generaal aan het onderzoeksconsortium Arup/Sum Research een tunnel mét schouwen voorgelegd. Zie jpg ‘Ventilatieschouwen’ in bijlage (met verschillende afbeeldingen).

Uit eerder VITO-onderzoek (!) blijkt dat er een uitermate significant verschil is in uitstootniveau aan tunnelmonden op 5 meter meethoogte en op 30 meter meethoogte. In 2007 presenteerde VITO deze (eigen) kennis nog op een congres in Cambridge. Zie powerpointslides Vito 1+2 in bijlage.

Maar voor het BAM-onderzoek blijkt dit cruciale inzicht plots niet meer relevant. Wellicht omdat de BAM geen opdracht gaf tot het bestuderen van een Oosterweeltunnel met schouwen. En VITO bestudeert natuurlijk alleen maar wat de opdrachtgever ingeeft als opdracht.

Precies omwille van dit soort verdraaiingen van de realiteit beschouwen wij de BAM-studie met etiket VITO als een poging tot obstructie van het lopende alternatievenonderzoek.

Dan hebben we het nog niet over het blijvende voorschotelen van halve waarheden door de BAM aan de publieke opinie en de pers.

Wij willen geen steen werpen naar VITO. Bij onderzoeksopdrachten gaat het zoals het gaat: rubbish in rubbish out. Wie betaalt bepaalt.

VITO kreeg (wellicht bewust) geen vraag van de BAM om een luchtkwaliteitsanalyse te maken van de drie voorliggende alternatieven (wat nochtans niet moeilijk was geweest), geen vraag om aanbevelingen te formuleren over de aanpak van uitstootconcentraties aan tunnelmonden (bv. schouwen), geen vraag om te wachten met het bekend maken van de studieresultaten tot ook de meetgegevens aan de dichtbevolkte gebieden Merksem, Luchtbal en Deurne-Noord verwerkt zijn (worden nu slechts aangekondigd), etc.

De BAM bombardeert de publieke opinie al jarenlang met propaganda voor het eigen project en met nattevingerkritiek op alternatieven.

Met de VITO-studie over het eigen alternatief wordt deze houding – betaald door de Vlaamse regering – voluit verder gezet. De BAM-propaganda bereikt hier zelfs een nieuw dieptepunt, gezien de context (onafhankelijk onderzoek).

Een VITO-studie bestellen over de drie alternatieven en onder auspiciën van Arup was de enig mogelijke correcte houding geweest in deze fase van onafhankelijk alternatievenonderzoek.

Wij vinden het niet kunnen dat de Vlaamse regering als opdrachtgever voor een door de publieke opinie afgedwongen alternatievenonderzoek over drie modellen tegelijk ook nog eens een parallelle studie over een van die modellen financiert + dat de BAM die studie als bijkomend studiemateriaal wil voorleggen binnen het kader van het alternatievenonderzoek. We hebben daarover daags na de persconferentie van BAM en VITO al formeel protest aangetekend bij minister-president Kris Peeters.

We vragen ons af of de BAM (via de raad van bestuur) overleg heeft gepleegd met de Vlaamse regering i.v.m. de opportuniteit van het opdracht geven voor een VITO-studie over het BAM-project, met weglating van onderzoek over de beide andere alternatieven.

Zo ja: waarom heeft de Vlaamse regering de BAM niet teruggefloten?

Zo neen: vindt de Vlaamse regering deze BAM-aanpak (en communicatie) betaald met Vlaamse overheidsfondsen eigenlijk nog langer kunnen, na alles wat we in dat verband al hebben meegemaakt met de BAM en na het moeizame verwerven door actiegroepen van – eindelijk – een onafhankelijk alternatievenonderzoek?

Steevast wordt beweerd: we wachten nu allen in spanning op de resultaten van het alternatievenonderzoek, het enige onderzoek dat er eigenlijk toe doet.

Waarom is er dan toch plots dit andere onderzoek met hoge propagandawaarde?

Gebeurde dat onderzoek in overleg met Arup? Wist Arup ervan? Waarom niet? Het onderzoeksconsortium krijgt 2,3 miljoen euro en drie maanden om precies dit soort onderzoek te plegen. Waarom dan een parallel onderzoek in dezelfde periode?

Het bewuste missen van kansen om het van overheidswege (BAM) goed te doen blijft op het dossier van de Oosterweelverbinding wegen, blijkbaar tot het bittere eind.

Manu Claeys

Peter Verhaeghe

voor stRaten-generaal

Bron slides: harmo.org