Tom07 april 2009 – 18:03

CAP (Comité voor een andere politiek, partijprogramma) werd opgericht na het generatiepact. Eén van de actuele strijdpunten (onzezeg.be) van de beweging is (het gebrek aan) democratisch gehalte van de Europese grondwet. Die wordt ons vandaag de dag verkocht als 'het verdrag van Lissabon'.

Versnippering ter linkerzijde

Je bent de vraag over de versnippering bij de linkerzijde vast al beu
gehoord...

Raf Verbeke: Zeker niet. Natuurlijk niet!

Laat ik ze eens op een andere manier stellen: ik ga stemmen op 7 juni. Stel dat ik mijn stem aan CAP geef. Ik voel wel wat voor een partij die op haar affiches de globalisering aan de kaak stelt. En al helemaal voor een partij die verontwaardiging toont over de vele makke ja-knikkers in het parlement die inderdaad in staat zijn de Europese grondwet (herdoopt in het 'verdrag van Lissabon') blindelings te ratificeren. Maar mijn stem op 7 juni dient nu eenmaal niet om sympathie te betuigen. Ik wil dat mijn stem mee de politiek van de komende vijf jaar bepaalt in Vlaanderen en Europa. Ik heb telkens slechts één stem; ze is dus kostbaar. Als ik die aan CAP geef, gaat ze verloren achter de komma. Resultaat: een versterking van de gevestigde politieke partijen, meer bepaald de grootste partij. Ik mag er niet aan denken wie dat zal zijn... Besluit: ik stem op 7 juni niet voor CAP.

Raf Verbeke (onverstoord:) Er zijn maar twee mensen met ons gedachtegoed die echt verkozen kunnen worden in juni: Erik de Bruyn (voorlopig elfde op de sp.a lijst in Antwerpen) en Roberto D'Orazio. Die laatste zal in juni bij ons op de lijst staan.
De lijsten moeten rond zijn op... 11 mei. In de politiek is dat een zee van tijd. Er kan nog veel gebeuren op die tijd, en er zijn nog veel dingen in beweging.

Net zoals in de maatschappij: sinds het generatiepact is er duidelijk een breuk zichtbaar tussen maatschappij en politiek. We zitten in een nieuwe situatie. Dat geldt des te meer voor de economische crisis. In 1930 duurde het een jaar eer de crash van Wall Street gevoeld werd in Argentinië. In de USSR hebben ze er al helemaal niet veel van geweten. Dat zit vandaag wel helemaal anders: vandaag beleven we de eerste echte wereldcrisis.

Maar de weg van verandering is lang: niemand kan het kapitalisme zoals we dat vandaag kennen, omver werpen. Niemand, nergens. Een systeem wordt niet gestopt, het wordt vervangen. Wat we vandaag moeten doen, is een beweging maken om tot een partij te komen. Met alle puberale spasmen die daarbij horen. Hoe eerder de CAP kan stoppen om op te gaan in zo'n partij, hoe liever!

De rest van de linkerzijde staat niet te springen om op te gaan in iets anders of groters...

Wat deed links sinds de val van de muur? Het bleef steken in het verwerken van haar ideologische opdoffer. De echte politieke vraagstukken die de gobalisering en de val van de muur stelden voor het politieke regime in dit land werden niet gesteld. Links stelde zich op als de politieke vleugel van het middenveld. En niet als kandidaat voor een ander politiek regime. Ook het andersglobalisme dat net als de arbeider/burgerbeweging rond de verdwenen kinderen in de jaren '90 de sleutel tot politieke verandering in handen had, is in de val getrapt van het middenveld-denken.

Middenveld (“société civil”) klinkt neutraal maar is een erg politiek gestuurd gegeven. Voor elk idee wordt vandaag een VZW'tje opgericht, met wat postjes, wat subsidies, veel vergaderingen en veel goede bedoelingen. Al die tijd hoeft de politiek zich niet te veel zorgen te maken: de actievoerders houden zichzelf rustig bezig. De politiek gaat intussen rustig zijn gang.

Met het middenveld-denken in de linkse politiek werd ook de aanvaarding van de opslitsing van het politieke leven in dit land meegenomen. Men heeft de Belgische Staat hervormd op communautaire en regionale basis. Zonder
democratisch draagvlak. Het hele gedoe over de splitsing van bevoegdheden in België bijvoorbeeld. Waarom zou een Vlaming wel een 'jobkorting' mogen krijgen, en een Brusselaar of Waal niet ? Ook al doen ze allemaal hetzelfde werk, zelfs in hetzelfde bedrijf? Links mag zich aan zo'n dingen niet laten vangen. Het is pas met de laatste politieke crisis dat er opnieuw alertheid is aangesterkt over de nefaste rol van de splitsing van de democratie in dit land voor links.

Links is ook dikwijls meegegaan in de mediatisering van de politiek. Men spiegelt ons al te vaak een virtuele realiteit voor. Het echte verhaal wordt kapot gemanipuleerd in formats. Public Relations-afdelingen worden ingeschakeld om een schone voorgevel op te trekken voor het echte nieuws of de echte economie.

Anja Hermans: (was hier van de partij i.v.m. veiligheid in kerncentrales. Raf was betrokken bij een staking in Tihange. CAP steunt de actie van Anja). Ik heb dat aan den lijve ondervonden bij Electrabel. Ik zit aan tafel met het hoofd van de veiligheid van de Kerncentrale Doel, en als ik verder overleg wil plannen, dan zegt de verantwoordelijke Public Relations dat dat allemaal via haar mag gaan. Waarop ik zeg: nee, want ik wil het niet hebben over de Public Relations, ik wil het hebben over de veiligheid.

Raf Verbeke: De tegenbeweging is op gang aan het komen. De actie van Anja is daar een sprekend voorbeeld van. Stilaan willen meer en meer mensen achter de façade van grote bedrijven kijken.

Het valt toch op dat mensen moeilijk tot een globaal beeld van de toestand komen. Vroeger kwam de postbode voor dag en dauw, vandaag komt onze postbezorger om half twee 's middags. Het postkantoor in mijn dorp wordt gesloten, waardoor we kilometers moeten rijden om een pakje af te halen. Toch verdient de baas van de post schatten, zelfs wanneer hij vertrekt. Iedereen vindt dat jammer; niemand lijkt dat te wijten aan de economische politiek.

RV: De overgrote meerderheid van de mensen kijkt niet naar de wereld vanuit een theoretisch denkkader. Maar vanuit praktische ervaring. We kunnen als beweging dus maar echt wat gaan betekenen als we tastbare bewijzen kunnen voorleggen. Kleine successen behalen. In het geval van het postkantoor: veel mensen hebben actie gevoerd tegen de sluiting in hun buurt. Zonder link naar het privatiseringsverhaal dat achter die sluitingen steekt. Contacten bouwen tussen die plaatselijke acties en "volksopvoeding" rond de privatisering zoals SOS-POST doet dat is de voorwaarde om een andere politiek te voeren dan de platgetreden paden van de neoliberalen.

Een ander voorbeeld: bij Bekaert in Aalst vreesde men dat de machines zouden verdwijnen naar het buitenland om daar goedkoper te gaan produceren. Dat zou niet de eerste keer zijn in onze industrie... Werknemers hebben tijdens de kerstperiode hun bedrijf bewaakt met een 'waakzaamheidscomité'. Wij hebben dat concept overgenomen en gaan er over in gesprek in andere bedrijven waar afdankingen en sluitingen dreigen.

Andere concrete actie: de Europese grondwet. Het enige volk dat het recht kreeg erover te stemmen (in de huidige vorm: verdrag van Lissabon), de Ieren, stemde tegen. Terecht. Dit Verdrag verankert het neoliberale beleid en de ondemocratische EU-structuren om na de crisis terug tot de orde van de dag te kunnen overgaan. Als laatste democratisch drukkingsmiddel hebben wij met een aantal critici klacht neergelegd bij het Grondwettelijk Hof. Op 15 april krijgen alle burgers en alle kandidaten voor de Europese verkiezingen de kans mee deze klacht te onderschrijven. Zodat de kiezer weet wie in de coulissen de wetten voorbereid om zijn of haar offers op te leggen.

UPDATE: wikipedia: overlegpagina rond dit verdrag

Ik ga toch nog even zeuren over samenwerking op de linkerflank, met het oog op aandacht in de media. LSP beklaagde zich op haar website dat haar laatste drie persberichten nergens werden opgepikt. Maar toen op vrijdag 13 februari 2009 een flauwe maar geslepen grappenmaker het valse bericht verspreidde dat CAP-D'Orazio, PvdA, SP.a-ROOD, KP, LSP en SAP samen op één lijst staan bij de volgende Vlaamse verkiezingen, stond dat direct in alle gazetten en nieuwssites (zonder enige journalistieke ijver trouwens). Als LSP zijn persberichten onder de vlag van een links kartel zou verspreiden, zou daar dan niet beter naar geluisterd worden?

RV: Wij stimuleren het overleg. Intussen heeft bijvoorbeeld ook Walter Pauli opgeroepen de krachten te verenigen. Ik geloof dat het kan.

Raf haalt tot onze verbazing een pamflet tevoorschijn van bij Opel Antwerpen. Ondertekend namens sp.a-Rood én PVDA. Hier ben ik even stil van.

Wetsvoorstel Decroly

Eén van uw punten in de verkiezingscampagne van 2007 was het fameuze wetsvoorstel Decroly. Dit werd door CAP gecommuniceerd als “we gaan winstgevende bedrijven verbieden mensen te ontslaan”. Je hebt me er toen een uitgebreide uitleg gegeven, en ik heb er ook een lange bespreking van gelezen. Dit punt ligt me toch nog steeds erg moeilijk. Werk is een recht, akkoord. Maar een bedrijf dient niet om werk te maken. Een bedrijf dient, per definitie, om winst te maken. Je kan veel reguleren, maar een bedrijf verplichten om mensen aan het werk te houden? Ik zie het niet lukken.

RV: We hebben in 2007 bij het opstellen van het programma lang gediscussieerd over deze formulering. Die slogan is inderdaad niet heel klaar. Het wetsvoorstel Decroly is in wezen een uitgebreide procedure bij herstructureringen. De herstructurering kan niet worden doorgevoerd zonder akkoord met de werknemersvertegenwoordigers. Iedereen behoudt een arbeidscontract tot er een akkoord is. En een akkoord is maar mogelijk als dit arbeidscontract via bewaren van werkplaatsen, via herverdeling, arbeidsduurvermindering of creatie van nieuwe jobs leidt tot een zelfde evenwaardige tewerkstelling. Vakbonden kunnen het initiatief nemen om via garanties op immobiel vermogen en via belasting van niet-productief vermogen gelden te vinden om die tewerkstelling te financieren.

Waarom zou je voor die mensen-zonder-werk een aparte categorie van werklozen moeten maken? Kan je niet beter de opbrengst van een vermogensbelasting in de bestaande werkloosheidskas steken? En vooral: als de vakbonden gaan beslissen wie er aan het werk kan blijven, hoe zit het dan met de vrijheid van ondernemen?

RV: Dan begint de oplossing van het probleem pas als het kwaad al geschied is. Dit voorstel wil vooraf, voor de mensen op straat belanden, een controle instellen van de wereld van de arbeid op de herstructurering van de economie. De crisis maakt duidelijk dat die gestuurd is door korte termijnbelangen van de aandeelhouders. Ten koste van de reële lange termijn behoeften van de samenleving. Arbeiderscontrole is een hefboom om tot een heel andere economie te komen waar niet de winst centraal staat. En waar iedereen deftig kan leven van zijn of haar arbeid. Het recht op arbeid voor iedereen is niet zo maar een slogan voor ons, maar een pure noodzaak. Het enige wat echt waarde creëert in het kapitalisme is de maatschappelijke arbeid zelf en niet het opblazen van financiële en andere bubbels allerhande. Ook dat leert deze wereldcrisis.

Een voorbeeld: Nyrstar in de Kempen ligt 6 maand stil. Er is een sociaal akkoord afgesloten met verlies aan jobs. Tijdens het proces van onderhandelen en acties staken de delegees en werknemers de koppen bij elkaar en stelden zelf energiebesparende maatregelen voor die bedrijf geld konden opbrengen. Dat geld moest dienen om werkgelegenheid te creëren. Het beste voorbeeld van arbeiderscontrole op het proces van vernietigen van tewerkstelling is de strijd om de Forges de Clabecq. Die fabriek is open gebleven dank zij het feit dat de arbeiders hun job niet wilden afgeven vooraleer er andere gecreëerd werden.

Je reserveert wel een héél uitgebreide rol voor de vakbonden...

RV: Het is voor 'de baas' veel te interessant om mensen rap naar huis te sturen. Iedereen zit een paar weken thuis, op zijn eentje, met economische werkloosheid. Als dan uiteindelijk 'blijkt' dat de fabriek niet 'rendabel' is, en moet sluiten, dan staat de werknemer er alleen voor, en dus machteloos. Als daarentegen de mensen samen aan het denken gaan en oplossingen bedenken – en ge moet de mensen niet onderschatten – dan staan ze veel sterker. Dat verschil houding geeft een wereld van verschil!

Laat mij nu even een geslepen ondernemer zijn, die ondanks zo'n wet-Decroly mensen wil afdanken. Ik hou geen grote afdanking, maar een paar kleine: om de twee maand ontsla ik, zeg... 5 percent van het personeel.

RV: Het wetsvoorstel Decroly spreekt over de vermindering om economische redenen van een aantal jobs binnen een bepaalde termijn.

Maar ik heb een slecht karakter. Ik verdeel mijn werknemers over kleine firma's. Per 49 man richt ik een nieuwe firma op (een bestaande praktijk, trouwens).

RV: Er zal eerst een sociaal akkoord moeten zijn. Te onderhandelen met de vakorganisaties. Ook nu kan de rechter of een paritair comité oordelen dat bedrijfjes moeten beschouwd worden als een geheel.

Tot zover de rechtspersoonlijkheid van bedrijven... Bon. Wat als ik in die bedrijfjes een heel pak interims aan het werk heb? Dan spreken we niet over ontslagen.

RV: We willen het interim-werk ernstig aan banden leggen. Het moet vervangen worden door échte jobs, met échte statuten. Bij DAF bijvoorbeeld, waren veel mensen aan het werk, maar honderden zonder een vaste job. Dat kan voor mij niet.

Eigen economie?

We zijn het erover eens dat de staat de voorwaarden mag – moet! – stellen bij tewerkstelling. Maar dit voorstel organiseert eigenlijk een geleide economie binnen een vrije markt. Dat brengt me tot mijn volgende vraag.

Je zegt in een interview(*) dat CAP een partij wil opbouwen om een andere maatschappij te bouwen. En dat een andere wereld niet mogelijk is zonder breuk met het kapitalistisch systeem.
We lezen al een hele tijd in reacties en artikels dat mensen een coöperatieve bank willen. Is CAP bereid zo'n initiatief mee uit te grond te stampen? Het is hier in Gent trouwens goede grond daarvoor: de eerste coöperatieven zijn immers hier begonnen rond 1880, met bakkers, apothekers... en die lagen mee aan de basis van de bredere (en machtige) arbeidersbeweging. Nederland heeft een pak productie-coöperatieven, en hun coöperatieve bank (Rabobank) doorstaat de crisis met glans. De Vlamingen zitten te wachten op hun coöperatieve bank, heb ik de indruk.

RV: Toen Carnoy, het bedrijf waar ik delegee was, sloot, hebben we met de actief gebleven militanten geprobeerd om activiteiten in te brengen bij een van weinige productie-coöperatieven in dit land in Verviers. Dat is niet gelukt maar ik heb daar veel uitgeleerd hoe je tot de laatste snik kunt vechten voor concrete oplossingen en hoe je kan bewijzen dat er wel degelijk andere oplossingen zijn die het systeem niet WIL doorvoeren om de macht van de arbeid te breken en de controle over de economie te behouden. Onlangs betoogden de vakbonden in Brussel met als slogan: tegen de crisis wij willen onze zeg. Als je radicaal deze slogan doordenkt dan kom je inderdaad uit in een politiek regime de arbeid rechten geeft om geen enkele job te laten gaan voor er een andere gelijkwaardige job vooraf geschapen wordt. De discussie over de structuren die zo'n regime moeten schragen komt pas op gang. Oude discussies zijn nuttig, maar de actuele concrete ervaringen zullen de doorslag geven om nieuwe machtsverhoudingen te scheppen.

Ervaringen met coöperatieven zijn daar inderdaad een deel van, maar slechts toepasbaar in een beperkt aantal sectoren. Een goed voorbeeld is de landbouw. Wij hebben hier met onze buurt een boerenmarkt opgestart, 7 jaar geleden. Met rechtstreekse verkoop van boer naar buurt. Voor zo'n activiteiten kan gemakkelijk een sterke coöperatieve beweging opgebouwd worden als alternatief voor de groot-distributie en als hefboom voor goede verantwoorde tewerkstelling.

De overheid maakt het tegenwoordig niet gemakkelijk om iets te produceren. Wil je vandaag bijvoorbeeld kaas maken, dan krijg je een stapel regels opgelegd (hygiëne, bereiding...). Daar zullen wel goede redenen voor zijn, maar de kleine kaasboer kan daardoor niet meer mee.

Anja Hermans: ik zie niet hetzelfde gebeuren op de kinderboerderij waar ik werk. Om kaas te maken, hebben we een nieuwe installatie nodig. Zolang de Stad daar geen investering voor doet, ligt die activiteit stil.

In welke mate neemt CAP deel aan een sociale, coöperatieve of duurzame economie? Waar is CAP klant (of geen klant) voor haar bankzaken, verzekeringen, voeding, software...?

RV: CAP heeft een rekening bij Triodos. Voor andere zaken ben ik niet op de hoogte. Voor de rest is het koopgedrag de zaak van eenieder zonder dat daar discussie over is. Ikzelf koop gewoon in mijn buurt. Bij de Carrefour om de hoek.

Echt?

RV: Maar ja! Je kan toch niet voor alles naar een ander adres gaan zoeken...
Daar heb ik allemaal geen tijd voor.

* Raf Verbeke gaf onlangs ook een interview aan Jan-Pieter Everaerts
http://mediadoc.skynetblogs.be/post/6681897/groene-belg-030209-nr138#_Toc221419270